Nee, Oekraïne probeert Vladimir Poetin niet te vermoorden

Het is vooralsnog onduidelijk wat er afgelopen nacht boven het Kremlin is gebeurd. Wat er zeker niet is gebeurd, is een verijdeld moordcomplot.

Nauwelijks een jaar geleden leek het een kwestie van weken voor het Russische leger Oekraïne onder de voet zou lopen. Het was slechts een kwestie van tijd voor Oekraïne ‘gedenazificeerd’ en ‘gedemilitariseerd’ zou worden.

Wereld

Wereld

Waarom zijn Poetins schijnbewegingen zo efficiënt?

Het kan verkeren. Eerder vandaag communiceerde de persdienst van de presidentiële administratie dat er afgelopen nacht twee Oekraïense drones boven het Kremlin werden neergeschoten. ‘Wij beschouwen deze actie als een geplande terroristische actie en aanslag op het leven van de president’, aldus de persdienst van de Russische president, die de Russen er meteen van verzekerde dat de president niet in zijn bezigheden werd gestoord. ‘De Russische zijde houdt zich het recht voor om vergeldingsmaatregelen te nemen waar en wanneer ze dat nodig acht.’

Het is niet duidelijk of de droneaanval daadwerkelijk vanuit Oekraïne werd aangestuurd. Oekraïne voert geregeld kleinschalige aanvallen uit op Russisch en Belarussisch grondgebied, maar communiceert daar nooit openlijk over. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky ontkende bij monde van zijn persdienst al dat Oekraïne achter de droneaanval zou zitten. Presidentieel adviseur Mychajlo Podoljak sprak tegenover het persagentschap Reuters het vermoeden uit dat Rusland de komende dagen een provocatie voorbereidt.

Het is mogelijk dat dit wel degelijk een Oekraïense actie was. Op 9 mei wordt in Rusland immers Overwinningsdag gevierd, waarbij Rusland een militaire parade houdt om de overwinning op nazi-Duitsland te herdenken. Het is het jaarlijkse summum van Russisch patriottisme, een gelegenheid die onder Poetin bijna cultachtige trekken heeft aangenomen. In die zin lijkt de droneaanval een Oekraïense plaagstoot, die duidelijk maakt dat Oekraïne tot diep in het Russische grondgebied aanvallen kan uitvoeren. In vee Russische steden dichter bij de frontlijn werden de 9 meivieringen al opgeschort.

Wat het echter zeker niet is, is een verijdeld moordcomplot.

Als het de bedoeling is om Poetin te vermoorden, houdt het geen steek om een aanval op het Kremlin te organiseren. Poetin komt de voorbije jaren nauwelijks nog in het Kremlin en prefereert zijn residentie (bijgenaamd ‘de bunker’) in Novo-Ogarjovo, net buiten Moskou. Sowieso is het Kremlin een van de best beveiligde plekken van Moskou. Het lijkt erg onwaarschijnlijk dat enkele drones in staat zouden zijn om zo’n gecompliceerde missie te volbrengen.

En dan is er nog dat andere, belangrijkere tegenargument: Oekraïne probeert Vladimir Poetin niet te vermoorden.

Daarbij speelt niet alleen de wetenschap dat het vermoorden van een staatshoofd van een kernmacht tot een gevaarlijke escalatie kan leiden. Het is evenzeer de overtuiging dat het toch niets zou oplossen. In de Oekraïense analyse van deze oorlog is het probleem niet Vladimir Poetin. Binnen de Oekraïense elite – maar eigenlijk ook in de Baltische staten en in Polen – leeft de stellige overtuiging dat Rusland Oekraïne ook zonder Poetin vijandig gezind zal zijn. Voor hen is dit niet Poetins oorlog, maar Ruslands oorlog.

Het is een van de redenen waarom Oekraïense nationalisten kritischer zijn voor oppositieblogger Aleksej Navalny dan voor Poetin. Naast het feit dat Navalny in het verleden nadrukkelijk flirtte met het Russische (anti-Oekraïense) nationalisme, leeft de overtuiging dat een democratisch Rusland Oekraïne nog altijd niet zal aanvaarden als een soevereine staat. In die logica is een democratisch Rusland zelfs gevaarlijker voor Oekraïne, omdat de kans bestaat dat het sterker zal zijn dan de door corruptie aangevreten moloch waartegen het nu strijdt.

Hoe vreemd het ook klinkt: in zekere zin heeft Oekraïne geluk dat Poetin president is. Ondanks zijn reputatie als sterke leider is Poetin er niet in geslaagd om van het Russische leger een efficiënte vechtmachine te maken. De vele miljarden die Rusland het afgelopen decennium in de modernisering van zijn strijdkrachten investeerde, hebben door de immense corruptie geen immens effect gehad. Die corruptie is een gevolg van de manier waarop Poetin de Russisch staat de voorbije twee decennia heeft georganiseerd. Finaal is loyauteit binnen de Russische elite belangrijker dan competentie. Het is de reden waarom Poetin ondanks de rampzalige gang van zaken in Oekraïne tot nu toe geen ministers of generaals de laan heeft uitgestuurd.

Ook wat betreft zijn oorlogsmanagement is Poetin niet bepaald een meerwaarde. Waar de Oekraïense legerleiding ongeveer carte blanche krijgt van de regering, werd de Russisch legerleiding niet betrokken bij de voorbereiding van de aanval, en moet ze voortdurend rekening houden met politieke druk. De hiërarchie in de generale staf werd al meermaals omgegooid. In Oekraïne wordt Poetin weleens schertsend ‘ons strategische voordeel’ genoemd. Een efficiëntere Russische leider zou Oekraïne misschien wel al tegen het canvas geslagen hebben.

Het is al jaren de vraag waarop niemand het antwoord weet: wat komt er na Poetin? Er bestaat geen zinnig antwoord op. Ironisch genoeg is het een van de weinige denksporen die Oekraïners en Russische opposanten delen: wie weet wordt het na Poetin nog erger.