Nederland kiest: ‘Het momentum van de boze blanke man is voorbij’

Een van de belangrijkste conclusies na de Nederlandse verkiezingen is dat optimisme het gehaald heeft van pessimisme, vindt schrijfster en opiniemaakster Marianne Zwagerman.

Zwagerman, in Nederland vooral bekend als schrijfster, media-adviseur en columniste, voorspelde vóór de verkiezingen op Knack.be dat VVD ruimschoots de grootste zou blijven en dat CDA een gooi zou doen naar de tweede plaats. Ze kreeg daarmee voor een groot stuk gelijk, volgens de laatste prognoses. De PVV van Geert Wilders blijft onder de eigen verwachtingen en telt maar één zetel meer dan CDA (zie kader lager).

‘Ik geloof nog altijd dat CDA de tweede partij had kunnen worden, maar lijsttrekker Sybrand Buma heeft geblunderd op zijn laatste campagnedag door te zeggen dat koningin Maxima haar Argentijns paspoort moet inleveren. We zijn in Nederland toch heel koningsgezind’, zegt Zwagerman.

Rechts gebleven

Aftredend premier Mark Rutte van de VVD, die met 33 van de 150 zetels in de Tweede Kamer de grootste partij blijft, toeterde al dat ‘de populistische golf gestopt is’. Zwagerman is het daar volstrekt mee oneens. ‘Het heeft me enorm geërgerd dat iedereen meeging in dat frame. We doen alsof de PVV is weggevaagd, maar ze hebben wel vijf zetels gewonnen. Tel daarbij nog vier zetels voor 50PLUS en twee voor Forum voor Democratie, die je ook in de hoek van het populisme kunt plaatsen.’

‘Wat er inderdaad níet is gebeurd, is wat er in Amerika en met de brexit is gebeurd en waarvoor de buitenlandse media hier op de stoep lagen, namelijk een enorme kanteling van het politieke landschap’.

Is Nederland dan naar rechts opgeschoven? Zwagerman vindt van niet. ‘VVD verliest acht zetels, dat is best veel. CDA is meer rechts dan links, maar eigenlijk een klassieke middenpartij. D66 noemt zichzelf de grootste progressieve partij, dus ook niet rechts. Bovendien: wat de VVD heeft verloren, heeft de PVV niet gewonnen. We zijn niet rechtser geworden, we waren al behoorlijk rechts en zijn dat weer gebleken.’

Optimisme

Zwagerman gelooft wel dat ‘het momentum van de boze blanke man’ voorbij is. ‘Daar ging het de afgelopen maanden toch heel erg over en daar heeft vandaag niemand het nog over. Dat is klaar. VDD dat de grootste blijft en D66 en GroenLinks, de twee grootste winnaars, hebben een positieve campagne gevoerd. Je ziet dus toch dat optimisme het gehaald heeft van pessimisme. Ik denk echt dat niemand het de komende jaren nog gaat hebben over “de boze burger”, die is dood en begraven.

Nu dringt zich een complexe formatie op. Door de toegenomen versplintering zal een nieuwe coalitie minstens vier partijen met elkaar moeten verzoenen, en PVV zal daar allicht niet bij zijn. Volgens Zwagerman worden het VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Die laatste twee met elkaar verzoenen wordt de lastigste opdracht voor Rutte, denkt ze. ‘D66 is heel erg progressief wat leven en eigen lijf betreft, terwijl ChristenUnie heel pro life en anti abortus is. D66 is niet zo heel ideologisch, maar op dat vlak wel. En voor ChristenUnie is dat ook heel belangrijk.’

‘Dat gaat wel wat vergen van Rutten, maar hij kan heel goed plooien glad strijken. Het zal bovendien sneller voor mekaar te krijgen zijn dan een coalitie met GroenLinks. Laten we niet vergeten dat die de VVD behoorlijk heeft uitgesloten tijdens de campagne en wilde voorkomen dat die partij terug in de regering kwam, dus dat lijkt voor beide partijen lastig uit te leggen.’

Turkijerel

Zwagerman ziet tot slot een verontrustend signaal in de drie zetels voor DENK, van lijsttrekker Tunahan Kuzu. ‘Het zijn maar drie zetels, maar ze hebben die wel vooral gehaald in de steden Rotterdam en Amsterdam. Iedereen weet dat ze de loopjongens van (Turks president, nvdr.) Erdogan in het parlement zijn. Bovendien hebben zij als enige partij de onware en onheuse uitspraken van Erdogan over Nederland niet veroordeeld. Dat vind ik heel zorgelijk.’

Het momentum van de boze blanke man is voorbij. #DutchElection pic.twitter.com/yklAkvZUaa

— Erwin Vanmol (@Vanmoltoons) 16 maart 2017