‘Ik voel verdriet, afschuw en wanhoop over de doden en het geweld’

‘Als Jood voelt het natuurlijk aan om solidair te zijn met Palestijnen die jaren van onteigening, militair geweld en apartheid hebben doorstaan. Tegelijkertijd rouw ik met al diegenen die dierbaren hebben verloren in de onvermijdelijke geweldsspiraal die gepaard gaat met decennialang onderdrukking, ontbering en ontmenselijking’, schrijft Fenya Fischler van Een Andere Joodse Stem (EAJS) .

Net als veel Joodse mensen ben ik de afgelopen dagen, met tranen in de ogen, door een continue beeldenstroom blijven scrollen van afschuwelijk geweld in Israël/Palestina. Eindeloze beschrijvingen van dood, geweld en verwoesting volgden elkaar op, en ik heb vrienden en familieleden gecontacteerd om de pijn, verwarring en angsten te kunnen delen. Ik heb gezien hoe sommige leden van mijn gemeenschap zich haastten om één kant te verdedigen, om ervoor te zorgen dat iedereen zou weten wie de ‘echte’ slachtoffers zijn en om de grenzen van ‘aanvaardbaar’ geweld af te bakenen.

Het is allemaal hartverscheurend. Ik worstel niet alleen met het verlies om al die vergeefs verloren en weggevaagde levens, maar ook met het besef dat deze aanhoudende cyclus van geweld voortkomt uit een vals narratief dat wortel heeft geschoten in sommige Joodse gemeenschappen. Deze perceptie vertelt ons ten onrechte dat de enige weg naar veiligheid voor Joden tot stand komt via afscheiding, suprematie en uitsluiting van anderen.

Naast verdriet en afschuw over de doden en het geweld, kamp ik ook met gevoelens van wanhoop; ik weet dat sommige mensen binnen mijn gemeenschap het geweld en het ontmenselijken van anderen rechtvaardigen, in naam van onze veiligheid. Mijn verdriet staat me evenwel toe te begrijpen dat er alternatieve verhalen bestaan, die vaak aan de kant worden geschoven of gemarginaliseerd. Ik voel woede opkomen bij het uitwissen van al die Joodse verhalen die een bron van hoop zouden kunnen zijn, verhalen die solidariteit centraal stellen, evenals de wetenschap dat onze eigen veiligheid nauw verweven is met die van anderen.

Die verhalen vertellen ons, in lijn met de Joodse traditie, dat we als Joden de plicht hebben om gerechtigheid en vrede in de wereld na te streven, via alle mogelijke kleine of grote acties. Mijn leed wordt nu gevoed door de vaststelling dat zo velen onder ons in plaats daarvan een verhaal van schaarste zich eigen hebben gemaakt. Dit verhaal van angst, dat we alleen veilig kunnen zijn in afzondering, onder elkaar, heeft ertoe geleid dat velen in onze gemeenschappen zich hebben geïdentificeerd met een Joodse staat die gefundeerd is op koloniaal geweld, onteigening en onderdrukking van anderen. Is dit nu werkelijk het enige mogelijke pad voor ons Joden?

(Lees verder onder de preview.)

Er is, binnen de Joodse wereld en over verschillende tijdperken heen, altijd een brede waaier aan meningen en perspectieven geweest over de vraag hoe te reageren op het recurrerend antisemitisch geweld. Zelf ben ik ben geïnspireerd door voorouders die zich, vóór de Holocaust, organiseerden via het Algemene Joodse Arbeidersbond in Litouwen, Polen en Rusland en geloofden in het principe van ‘doykheit‘ of ‘het hier zijn’. Zij stelden dat we werk moesten maken van solidaire gemeenschappen op de plekken waar we werkten en woonden, en niet in een of andere verre oord, in een verre toekomst.

Melanie Kaye Kantrowitz, een andere Joodse voorouder, bedacht de term ‘diasporisme’ die voortbouwt op dit concept. Op prachtige wijze schrijft ze over het idee van een thuis voorbij de natiestaat; ze vertelt ons dat we raakvlakken en wederzijdse zorgrelaties moeten opbouwen met andere gemeenschappen op de plek waar we wonen, en om te vechten voor gerechtigheid waar we ook zijn – voor onszelf en voor iedereen om ons heen. Omdat we heel goed begrijpen dat gerechtigheid voor ons, hand in hand gaat met gerechtigheid voor iedereen.

Ik weet dat het naleven van het diasporisme ons een alternatieve visie op Joodse veiligheid zou kunnen bieden – een visie die onze gedeelde humaniteit erkent, waar we ook wonen, en die de waardigheid van iedereen met wie we samenleven zou verdedigen. Het zou ons wijzen op de onmogelijkheid om ons veilig te voelen als we door angst in een isolement worden gedreven. Onze veiligheid is niet meer dan een illusie indien die gebaseerd is op muren en wapens om degenen die we ontmenselijken buiten te houden. Een staat kan een volk maar zo lang onderdrukken en wreed behandelen zonder dat er een reactie volgt.

Meer dan wat dan ook wil ik Joodse mensen en andere gemeenschappen samen zien leven en bloeien, in een klimaat van veiligheid en wederzijdse solidariteit en steun. Ik wil niet leven in een staat waar mijn leven en welzijn belangrijker worden geacht dan dat van anderen, vanwege mijn etniciteit, ras, nationaliteit of welke achtergrond dan ook.

Als lid van Een Andere Joodse Stem, een diverse groep van Joden die in België wonen en die als gemeenschappelijke noemer hebben dat ze ijveren voor sociale gerechtigheid in België en Israël/Palestina, wens ik samen met andere gelijkgestemde Joden onze eigen visie op veiligheid naar voren schuiven. We voelen ons solidair met andere geracialiseerde gemeenschappen, weigeren tegen elkaar opgezet te worden en bieden weerstand  aan alle vormen van racisme en staatsgeweld. Als Jood voelt het natuurlijk aan om solidair te zijn met Palestijnen die jaren van onteigening, militair geweld en apartheid hebben doorstaan. Tegelijkertijd rouw ik met al diegenen die dierbaren hebben verloren in de onvermijdelijke geweldsspiraal die gepaard gaat met decennialang onderdrukking, ontbering en ontmenselijking.

In de beroemde woorden van Marek Edelman, een Joodse partizanenleider die het getto van Warschau overleefde: “Jood zijn betekent altijd solidair zijn met de onderdrukten en nooit met de onderdrukkers”. Als Jood wil ik dat we naast andere gemarginaliseerde gemeenschappen staan waar we maar kunnen. We kunnen deze gewelddadige cycli van onderdrukking alleen overwinnen door naar elkaar toe te groeien.

Fenya Fischler is een lid van Een Andere Joodse Stem. Ze is opgegroeid in Antwerpen en heeft een achtergrond in internationaal recht, gender en mensenrechten.