Donderdag besliste een trio rechters, met twee stemmen tegen één, om procureur Fani Willis van de strafzaak tegen onder meer Donald Trump weg te halen. Daarmee wordt deze zaak op zijn minst op de lange baan geschoven en misschien zelfs helemaal verticaal geklasseerd. Ontsnapt Trump aan alle bestraffing in de vier strafzaken die tegen hem waren aangespannen?
Goed een jaar geleden werd Donald Trump bedreigd door vier strafzaken, die alle celstraffen hadden kunnen opleveren. De twee federale, onder leiding van speciaal aanklager Jack Smith, betroffen de rol van Trump bij het aanvechten van de verkiezingsuitslag in 2020 en de bestorming van het Capitool in de ene zaak, en het achterhouden van geheime documenten nadat Trump niet langer president was in de andere.
De documentenzaak werd eerder dit jaar door rechter Aileen Cannon in Florida naar de prullenmand verwezen – Jack Smith tekende voor de verkiezingen verzet aan tegen deze beslissing, maar na Trumps kiesoverwinning vroeg hij zelf om de zaak te klasseren. Tegen een zittende president kan geen federale strafzaak worden gevoerd. Hij houdt zich wel het recht voor om na de ambtstermijn van Trump de zaak opnieuw aanhangig te maken.
Smith paste dezelfde redenering toe op de andere zaak, die in hoofdstad Washington zou voorkomen. Dus ook daar zal Trump niet vervolgd worden tijdens zijn presidentschap, en is het de vraag of de zaak naderhand nog aanhangig zal worden.
Trump heeft tijdens de kiescampagne beloofd speciaal aanklager Smith te zullen ontslaan.
Een liefdesaffaire met gevolgen
Blijven nog twee strafzaken die door staten tegen Trump worden of werden gevoerd.
Het meest in het hoog springend daarbij was een ‘maffiaproces’ dat in de staat Georgia door de flamboyante, Democratische procureur Fani Willis werd voorbereid. Een maffiaproces houdt in dat meerdere verdachten samen worden vervolgd. Sommige beschuldigden hadden tijdens de voorbereidende werken al schuldig gepleit en hun medewerking aan de zaak beloofd.
De onderzochte feiten slaan gedeeltelijk op dezelfde feiten die ook Jack Smith voor de rechter wilde brengen. Willis onderzocht Trumps bijdrage tot pogingen tot kiesfraude in Georgia na de presidentsverkiezingen van 2020.
Deze romantische relatie, aldus het rechterspanel, was ‘een zeldzaam geval waarbij diskwalificatie aangewezen is’.
Een rechterspanel in de staat heeft echter donderdag beslist dat Fani Willis van de zaak wordt gehaald. Ze had tijdens dit proces, die al jarenlang wordt voorbereid, een relatie met hoofdadvocaat Nathan Wade. Er waren beschuldigingen rond de aanwerving van Wade (hij was onervaren), rond zijn vergoeding die buiten proportie zou geweest zijn, en vooral rond het feit dat hij ogenschijnlijk Willis op zijn kosten meenam op dure vakanties (ze zei dat ze hem in cash had terugbetaald). Daardoor kon een indruk van corruptie ontstaan: zij deelde mee in zijn door haar toegenomen inkomen. De rechter in de zaak had de advocaat geweerd maar niet de procureur.
Het panel van drie rechters oordeelde donderdag – 2 stemmen tegen 1 – dat Willis ten onrechte op de zaak was gebleven. Deze romantische relatie, aldus het panel, was ‘een zeldzaam geval waarbij diskwalificatie aangewezen is’.
De zaak tegen Trump en anderen is hiermee niet helemaal van de baan, maar eer er een nieuwe procureur is gevonden, eer die is ingewerkt en eer die beslist de zaak inderdaad verder te zetten, zijn we toch al gauw vele maanden, wellicht jaren verder. Als hij of zij beslist de zaak niet verder te zetten, is dit maffiaproces helemaal begraven. Willis wil ook in beroep gaan tegen de uitspraak van de rechters, maar haar kansen op succes worden laag ingeschat.
Het was een veelbelovende zaak. Willis was erin geslaagd onder meer drie Trump-advocaten tot schuldbekentenissen te brengen, Kenneth Chesebro, Sidney Powell en Jenna Ellis. Chesebro ondernam recent een vergeefse poging op die schuldbekentenis weer in te trekken.
‘Wie zal dit terugbetalen?’
Na de uitspraak van het rechterspanel werd Fani Willis bedolven onder Republikeinse kritiek. ‘Deze zaak lijkt me heel politiek’, zei Brian Kemp, de Republikeinse gouverneur van Georgia: ‘Zoveel tijd en middelen werden doorheen jaren besteed aan deze zaak: wat werd er intussen niet gedaan door haar diensten? Welke zaken werden niet vervolgd?’
Kemps plaatsvervanger, lieutenant-general Burt Jones, stelde het scherper: ‘Willis verkwistte miljoenen dollars aan belastinggeld voor een nepzaak, en alles wat ze eraan overhield waren reizen naar de Cariben en Napa Valley. Van wie moet de staat een terugbetaling eisen? Van haar of van mijnheer Wade?’
Donald Trump leverde een eigen bijdrage aan de kritiek: ‘Iedereen zou een verontschuldiging moeten krijgen, inbegrepen de geweldige patriotten die hier jaren in verstrikt waren.’
Willis verdient een groot deel van de kritiek. Ze ging onzorgvuldig om met normen en regels, weigerde haar medewerking aan onderzoek naar haar gedrag, voerde politieke campagne met haar strijd tegen Trump. Ze werd in november herkozen in Fulton County, een anti-Trump deel van de staat. Dat is deel van het politieke systeem: in Georgia worden procureurs verkozen, zoals ook gebeurt in de meeste andere staten.
Maar Willis had ook troeven in handen, dank zij hardnekkig werk. Anders was ze er niet in geslaagd schuldbekentenissen te verkrijgen van héél Trumpgezinde figuren.
Stormy Daniels dan maar?
Blijft de vierde strafzaak, de Stormy Daniels-zwijggeldaffaire in New York, algemeen beschouwd als de minst zwaarwegende van de vier strafzaken die tegen Trump werden gestart. Donald Trump had via via 130.000 dollar betaald aan pornoactrice Daniels, om haar in volle verkiezingsstrijd van 2016 te doen zwijgen over een one night stand, die ze met presidentskandidaat Trump had gehad. De 130.000 dollar waren geboekt als gerechtskosten, wat een frauduleuze omschrijving was. Trump werd hiervoor in mei van dit jaar door een unanieme jury veroordeeld.
Maar sinds dat vonnis heeft het Hooggerechtshof presidentiële immuniteit veel ruimer geïnterpreteerd, waardoor sommige getuigenissen in de zaak op losse schroeven kwamen te staan. De vraag was: deden sommige getuigen in dit proces een boekje open over gesprekken, die eigenlijk onder presidentiële immuniteit hoorden te vallen? De beslissing van het Hooggerechtshof noopte rechter Juan Merchan om de strafbepaling uit te stellen. Advocaten voor Trump vroegen om de veroordeling op deze basis helemaal te schrappen. Op die eis ging Merchan niet in, luidens een oordeel dat de rechter eerder deze maand bekendmaakte. Merchan vond dat het bewijsmateriaal dat op het proces werd aangevoerd ‘helemaal sloeg op niet-officieel gedrag’ van de president, en dus buiten de immuniteitsgrenzen bleef die het Hooggerechtshof had aangegeven. Hij liet echter enige twijfel of dat altijd het geval geweest was. Dat deed niet ter zake, stelde hij: ‘Als er een vergissing gebeurde bij de introductie van betwist bewijsmateriaal, was die fout onschuldig in het licht van overweldigend bewijs van schuld.’
Hij preciseerde nog: ‘Is het verbergen door een zittende president van betalingen aan een pornoactrice om informatie die slaat op de periode vóór zijn presidentschap weg te houden van het publiek een officiële of niet-officiële daad?’ Niet-officieel, oordeelde hij. ‘Gebruik van deze daden als bewijs voor uitgesproken persoonlijke vervalsing van zakelijke gegevens brengt het presidentschap niet in gevaar.’
Maar een strafmaat heeft Merchan nog altijd niet bepaald. Het is niet duidelijk of en wanneer hij dat zal doen. De advocaten van Trump hebben ook een verwerping van het vonnis gevraagd op basis van het feit dat de veroordeelde nu president wordt. Over deze tweede eis van de verdediging heeft Merchan zich nog niet uitgesproken.
Volgens de (Democratische) procureur Alvin Bragg staat niets de veroordeling in de staat (als verschillend van federaal) van een verkozen president in de weg. Niet tot diens eedaflegging en zelfs later nog. Hij lijkt een strafmaat te suggereren die geen gevangenis inhoudt en geen obstructie voor het presidentschap
Er zijn nu meerdere mogelijkheden voor Merchan. De rechter kan het beroep van Trump afwachten alvorens de strafmaat uit te spreken. Hij kan de strafmaat uitstellen tot na het presidentschap. Of hij kan nu al een strafmaat uitspreken, die kan gaan van geen straf tot gevangenis.
Wat in elk geval klopt is dat de procureurs in twee regionale strafzaken expliciet pro-Democratisch en anti-Trump waren. De federale zaken werden dan weer te laat aangespannen zodat Trumps vertragingsmaneuvers resultaat konden hebben. Wie had gehoopt op gerechtelijke klaarheid rond de bestorming van het Capitool zal nog een tijd, en misschien voor altijd, moeten wachten.
Intussen wil Trump zelf, als nieuw president, zijn greep op het gerechtsapparaat verstevigen, en won hij al een proces tegen zender ABC, dat hem herhaaldelijk als een aansprakelijk gestelde verkrachter had opgevoerd. Trump werd tijdens een burgerlijk proces in New York aansprakelijk gesteld voor seksueel wangedrag tegenover E. Jean Carroll. Het gedrag van Trump zou volgens de rechter in die zaak in meerdere andere staten als verkrachting zijn bestempeld, maar was geen verkrachting volgens de wetten van New York. De nuance kostte ABC 15 miljoen dollar, plus een miljoen voor Trumps gerechtskosten.
Amerikaanse verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier