Donald Trump komt als duidelijke winnaar uit het eerste tv-debat in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezing. Bij de Democraten gaan er zelfs stemmen op om Joe Biden te vervangen. ‘Al is zoiets haast onmogelijk,’ analyseert Amerika-kenner Bart Kerremans.
Een hakkelende, stamelende en verwarde Joe Biden verloor het eerste tv-debat in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 5 november. Misschien vatte Donald Trump, Bidens Republikeinse tegenstander, het debat nog het best samen in een repliek op het gewauwel van Biden: ‘Ik weet echt niet wat hij (Joe Biden, nvdr) zei aan het einde van die zin. Ik denk ook niet dat hij weet wat hij zei.’
Een factcheck van die uitspraak kan niet – we kunnen niet in het hoofd van Biden kijken – maar tv-kijkend Amerika zat waarschijnlijk instemmend te knikken. In alle analyses van het debat gaat het haast alleen over de toestand van Biden. Trumps tientallen leugens zijn slechts voetnoten.
Biden verloor het debat, dat is zonneklaar, zelfs voor de Democraten. De paniek in de Democratische partij is zo groot dat er stemmen opgaan om in allerijl een nieuwe presidentskandidaat te zoeken. Is dat realistisch? ‘Joe Biden kandidaat voor de Democraten 5 november? Ik schat de kans op 70 procent’, zegt Amerika-kenner Bart Kerremans (KU Leuven). Knack legde hem vijf pertinente vragen voor na het Biden-debacle op CNN.
1. Kunnen de Democraten Biden nog vervangen als presidentskandidaat?
Kerremans: Het is niet omdat sommige Democraten – terecht – nu op hun achterpoten staan en zeggen ‘met deze kandidaat verliezen we de verkiezingen’ dat Biden ook vervangen zal worden. Hij heeft de voorverkiezingen overtuigend gewonnen en zal midden augustus officieel worden verkozen op de partijconventie van de Democraten. Een verpletterende meerderheid van gedelegeerden moet, door die voorverkiezingen, voor Biden stemmen. Dat zijn de regels.
‘Elke dag dat Biden langer wacht om de handdoek in de ring te gooien, wordt de schade voor de Democratische partij groter.’
Slechts in drie scenario’s kan er nog een andere Democratische kandidaat komen voor 5 november, maar die zijn niet echt waarschijnlijk. Ten eerste kan de president ernstig ziek worden of doodvallen. Ten tweede kan er bewijs opduiken dat Biden niet de mentale capaciteiten heeft om opnieuw president te worden. Het debat heeft wel een vernietigende impact op de publieke perceptie gehad, maar levert geen sluitend bewijs. Het derde scenario is dat Biden zélf de handdoek in de ring zou gooien.
Joe Biden vs. Donald Trump: hoe oud is te oud voor een Amerikaanse president?
2. Wat gebeurt er nu achter de schermen?
Kerremans: Waarschijnlijk oefenen hooggeplaatste Democraten een enorme druk uit op de president en zijn entourage om zijn kandidatuur in te trekken. Maar Biden is een zeer koppige man, dus het zal niet gemakkelijk worden om hem te overtuigen. Het belangrijkste doelwit van die druk zal Jill Biden zijn, de first lady, die de grootste invloed op Joe heeft. Als Biden zou plooien, zou het de eerste keer zijn in de Amerikaanse geschiedenis dat een presidentskandidaat zich zo laat in het verkiezingsproces nog terugtrekt.
De lange weg van Hunter Biden naar een veroordeling
3. Wat is de finale deadline om Biden te vervangen?
Kerremans: Formeel is er geen deadline voor de nominatie van een nieuwe kandidaat bij de Democraten, dat kan zelfs nog na de nationale partijconventie midden augustus. De facto zou Biden – als hij een stap terugzet – het best zo snel mogelijk zijn beslissing nemen. Stel dat het tweede presidentiële tv-debat op 10 september net zo’n fiasco wordt en hij zich pas daarna laat vervangen. Dat is een nóg grotere ramp. Een nieuwe kandidaat kan amper nog campagne voeren en zelfs niet meer de legitimatie krijgen van de partijconventie. Elke dag dat Biden langer wacht om de handdoek in de ring te gooien, wordt de schade voor de Democratische partij groter.
Bekijk het zo: na dit debat hebben de Democraten hun been op verschillende plaatsen gebroken. De kandidaat die op 5 november naar de kiezer gaat – Biden of iemand anders – moet dat doen met een dikke gips en krukken.
Elke zittende president in moeilijkheden moet zorgen dat de presidentsverkiezing geen referendum wordt over hemzelf en zijn beleid. Het moet over je opponent gaan.
4. Als Biden zich terugtrekt, wie maakt dan de meeste kans om hem te vervangen?
Kerremans: Ik zie drie kandidaten: Kamala Harris, Gavin Newsom en Gretchen Whitmer.
Kamala Harris, de huidige vicepresident en running mate van Biden, lijkt de meest logische keuze. Maar voor de Democraten is ze een nog groter risico dan Biden zelf. Ze komt over als een zwakke vicepresident. Ook al scoort ze relatief sterk bij minderheden en aan de linkerkant van de partij, ze doet het niet goed bij de cruciale gematigde kiezers. Zij is de slechtste van de drie mogelijke vervangers.
De Californische gouverneur Gavin Newsom heeft duidelijk ambitie. Ook hij bevindt zich aan de linkerkant van de Democratische Partij. Maar Donald Trump kan zeer ongunstige economische cijfers en energieproblemen in Californië tegen hem uitspelen.
Ik vind Gretchen Whitmer, gouverneur van Michigan, de sterkste kandidaat-kandidaat. Als vrouwelijke gematigde Democraat kan ze goed scoren bij twijfelende kiezers. Michigan is een van de battle ground states in het gebied van de Grote Meren, en zal cruciaal worden in de verkiezingen op 5 november. Die regio is de grote zwakke plek van de Democraten. Bovendien bood Whitmer goed weerstand tegen dreigingen uit extreemrechtse populistische hoek. In een tv-debat heeft zij wel een goede kans om met panache van Trump te winnen.
Het campagneteam van Biden heeft de rode loper uitgerold voor Trump.
5. Zijn de kansen voor een nieuwe termijn van Donald Trump gestegen?
Kerremans: Het campagneteam van Biden wilde met dit debat de perceptie de kop indrukken dat hij te oud is om nog president te zijn. Het tegenovergestelde is gebeurd, ook al hadden ze de president minutieus voorbereid. Dus ja, ze hebben de rode loper uitgerold voor de veroordeelde crimineel Trump.
Eens te meer is duidelijk geworden dat Joe Biden een zeer oude man is die worstelt met de effecten van zijn leeftijd. Gaat hij dat oplossen tegen het finale tv-debat op 10 september? Ik denk niet dat hij dat kan.
Elke zittende president in moeilijkheden moet – en dit is cruciaal – zorgen dat de presidentsverkiezing geen referendum wordt over hemzelf en zijn beleid. Het moet over je opponent gaan. In 2012 heeft president Barack Obama dat bij zijn herverkiezing bijvoorbeeld met succes gedaan bij Mitt Romney. Het tv-debat was een vernietigende klap: alle aandacht gaat naar Biden en zijn zwakheden – en niet naar Trumps blunders. Dat kon hij dus echt wel missen.
‘Bizar hoe Biden de woordvoerder werd van Israël’
Amerikaanse verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier