De transcriptie van het gesprek tussen Donald Trump en de Oekraïense president Volodimir Zelenski is explosief, ongezien en getuigt van een verregaande normvervaging. Maar het brengt een eventuele afzetting geen stap dichterbij.
De transcripties, die door het Witte Huis zelf werden vrijgegeven, dateren van 25 juli. Het is een neerslag op basis van notities van een gesprek tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Oekraïense president Volodimir Zelenski.
Om het gesprek goed te begrijpen, moeten we eerst de context schetsen. Zelenski is op het moment van het telefoongesprek nauwelijks enkele maanden president van Oekraïne. De relatie met Donald Trump, en dus met Amerika, is een van zijn voornaamste uitdagingen. Het armlastige Oekraïne vecht sinds 2012 een conflict uit met Rusland in Oost-Oekraïne, en is als dusdanig uiterst afhankelijk van Amerikaanse militaire steun. Bovendien toont Trump als president vooral begrip voor het Russische standpunt. Zo verkondigde Trump op de G7-ontmoeting van vorig jaar nog dat de Krim aan Rusland toebehoort, ‘omdat iedereen daar Russisch spreekt’.
Bovendien heeft Amerika kort vóór het gesprek voor 400 miljoen dollar aan militaire steun bevroren. Trump laat in het gesprek in uiterst duidelijke termen weten dat hij ontevreden is over wat Oekraïne voor de Verenigde Staten doet. ‘De Verenigde Staten zijn zeer goed geweest voor Oekraïne. Ik kan niet zeggen dat dat wederzijds is, want er gebeuren dingen die niet goed zijn.’
In het gesprek formuleert Trump twee nadrukkelijke verzoeken. Het eerste heeft te maken met het Robert Mueller, de speciale aanklager die de dag voor het telefoongesprek zijn getuigenis aflegde voor het Congres. Zo refereert Trump aan Crowdstrike, het bedrijf dat de hacking van de server van de Democratische partij tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 moest onderzoeken. ‘Ze zeggen dat Oekraïne de server heeft’. Het is onduidelijk wat Trump met dit verzoek bedoelt. Hoopt hij op belastend materiaal? Formuleert hij een verzoek vanwege de Amerikaanse inlichtingendiensten? Of ratelt hij maar wat?
Het is alsof Richard Nixon himself de Watergate-tapes zou hebben vrijgegeven.
Maffiablockbuster
En dan is er nog ‘the other thing‘. Trump beklaagt zich over het feit dat Petro Porosjenko, de vorige president van Oekraïne, in 2016 toenmalige openbare aanklager Viktor Sjokin ontsloeg. Trump suggereert dat dat zou gebeurd zijn onder druk van toenmalig Democratisch vicepresident Joe Biden, omdat Sjokin op dat moment een onderzoek pleegde naar Burisma, een bedrijf waarvoor Bidens zoon Hunter lobbywerk verrichte. In Oekraïne wordt getwijfeld aan die toedracht. Sjokin zou het onderzoek naar Burisma net gehinderd hebben, en werd ontslagen omdat hij regimegezinde oligarchen in bescherming nam.
Toch hoopte Trump dat Zelenski hem zou terugnemen. ‘Als u iets zou kunnen doen aangaande de openbare aanklager, zou dat fantastisch zijn.’ Daarbij vermeldt hij letterlijk dat ‘heel wat mensen’ graag meer willen weten over wat Bidens zoon heeft gedaan. Trump beweert ook dat Biden ‘overal aan het opscheppen is dat hij de vervolging gestopt zou hebben’. Nadat Zelenski zijn bereidheid toont om mee te werken, zegt Trump dat Rudolf Giuliani, de voormalige burgemeester van New York en vandaag Trumps persoonlijke advocaat, contact met hem zal opnemen.
In het gesprek beoefent Trump zijn welbekende art of the deal: compromitterend materiaal over een politieke tegenstander in ruil voor bescherming. Het is het einde van een scène die meer weg heeft van een tweederangs maffiablockbuster dan van een diplomatiek contact tussen staatshoofden.
Maar is dit een reden voor impeachment? Volgens de Amerikaanse grondwet kan een president afgezet worden wegens hoogverraad, omkoping of high crimes and misdemeanors. Hoewel nergens gedefinieerd wordt wat dat laatste exact betekent, is het duidelijk dat het onder druk zetten van een buitenlands staatshoofd om een politieke tegenstander in het nauw te drijven in aanmerking komt voor de kwalificatie ‘zware misdaden en misdragingen’.
Alleen is de schuldvraag in dezen eigenlijk irrelevant. Impeachment is in Amerika fundamenteel een politiek, en dus geen gerechtelijk proces. Om een president af te zetten is een gewone meerderheid in het Huis van Afgevaardigden nodig, en een tweederdemeerderheid in de Senaat. In het Huis van Afgevaardigden hebben de Democraten een meerderheid, en is het dus denkbaar dat een impeachment wordt goedgekeurd. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de Republikeinen, die in de Senaat 53 van de 100 zetels in handen hebben, mee zullen werken om een tweederdemeerderheid te leveren.
Er is nog een tweede theoretische mogelijkheid. Volgens amendement 25 van de Amerikaanse grondwet kan de vicepresident in samenspraak met een aantal topfunctionarissen oordelen dat de president tijdelijk niet in staat is om zijn plichten te vervullen. Maar ook die mogelijkheid lijkt niet aan de orde. Hoe dan ook is de inhoud van deze transcriptie ongezien, en in veel opzichten zelfs opzienbarender dan Watergate. Het is alsof Richard Nixon himself de Watergate-tapes zou hebben vrijgegeven.
De affaire zal ongetwijfeld afstralen op Joe Biden.
Alle registers open
Nancy Pelosi, die sinds de overwinning in de tussentijdse verkiezingen parlementsvoorzitter is namens de Democraten, besliste gisteren om een impeachmentprocedure tegen de president op te starten. Dat deed ze ondanks de ernst van de transcriptie met tegenzin, omdat ze het voorbije jaar er alles aan deed om géén impeachmentprocedure op te starten. Daarbij moest ze intern homerische discussies aangaan met de nieuwe, linksere generatie van Democratische Congresleden als Alexandria Ocasio-Cortez, die campagne hadden gevoerd met de specifieke belofte om Trump te impeachen.
Een impeachmentprocedure pakt zelden goed uit voor de uitdagers. Zowel Richard Nixon als Bill Clinton, de twee laatste presidenten tegen wie een impeachmentprocedure werd opgestart, werden ondanks lopende schandalen vlot herverkozen. Bovendien zal de affaire ongetwijfeld afstralen op Joe Biden, die momenteel de leiding heeft in de Democratische peilingen en volgens alle projecties Trump met een ruime marge zou verslaan in een presidentsverkiezing. Sowieso zullen er verdere journalistieke stukken komen over de levenswandel van Bidens familie.
Als Biden de nominatie voor de Democraten binnenhaalt, zal Trump tijdens de debatten alle registers opentrekken om Biden met corruptie te associëren. Waar Trump er tijdens de vorige campagne al het ongekende talent tentoon spreidde om met halve waarheden, pesterijen en samenzweringstheorieën zijn politieke tegenstanders te besmeuren en te verpletteren, dreigt ook Biden vatbaar te zijn voor diezelfde tactiek. Bij het campagneteam van Biden is men sinds gisteren alvast koortsachtig op zoek om het narratief onder controle te krijgen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
