Na de strategische blunders: ‘Tijd om Netanyahu af te zetten’

The Economist vindt dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu de oorlog totaal mismeestert. Om veilig te zijn, heeft Israël nieuw leiderschap nodig, aldus het gezaghebbende Britse blad.

Er heerst chaos in het Midden-Oosten. In Gaza dreigt de hongersnood voor 2 miljoen door de oorlog geteisterde burgers. Aanvallen op vrachtschepen door Houthi-rebellen bedreigen de wereldhandel. De spanning aan de noordgrens van Israël is te snijden sinds de moord op een Hamas-leider in Beiroet op 2 januari. Een dag later doodde een explosie minstens 100 mensen in Iran; de Iraniërs gaven ‘terroristen’ de schuld. Er zou een oorlog kunnen uitbreken tussen Israël en Hezbollah, de door Iran gesteunde militie in Libanon.

Twee dingen zijn duidelijk. De aanslagen van 7 oktober veranderen het Midden-Oosten ingrijpend. En onder leiding van Benjamin Netanyahu maakt Israël blunders die zijn eigen veiligheid ondermijnen.

Sinds de slachting van Israëlische burgers door Hamas in oktober heeft Israël zijn oude veiligheidsdoctrine moeten herzien. Die doctrine bestond uit het opgeven van vrede met de Palestijnen, het bouwen van muren en het gebruik van technologie om raketaanvallen en infiltraties af te slaan. Het heeft niet gewerkt. De Palestijnen radicaliseerden en de muren konden de gruweldaden van 7 oktober niet voorkomen. De luchtverdediging van Israël kan nog worden overweldigd door het steeds geavanceerdere arsenaal aan raketten dat door Iran gesteunde militanten in Libanon, Jemen en elders op het land richten.

Israëlische veiligheidsdoctrine

Hoe zou een nieuwe Israëlische veiligheidsdoctrine er kunnen uitzien? The Economist steunt het verwijderen van Hamas uit de macht in Gaza. Het heeft de mensen daar onderdrukt en verarmd. Het is ook een belemmering voor de vrede. Maar Israël moet duidelijk maken dat het terroristen viseert. Dat betekent verstandig gebruikmaken van geweld en veel meer hulp toelaten. Het betekent ook dat er een plan moet komen voor na de oorlog, dat de weg vrijmaakt voor een gematigde Palestijnse staat.

Een dergelijke aanpak zou helpen om brede steun voor Israël in de VS en elders te behouden. Dat is cruciaal: Amerika schrikt Iran af en steunt de toenadering tussen Israël en de Golfstaten die zich ook kanten tegen de invloed van Iran. Het belangrijkste is dat het om een strategie gaat die de veiligheid van Israël zelf waarborgt.

 Helaas heeft Netanyahu in Gaza die logica opgegeven. De tactiek van Israël toont een nodeloze minachting voor burgerlevens. De door Hamas geleide autoriteiten zeggen dat er 22.000 burgers en strijders zijn omgekomen. Mogelijk liggen er nog eens 7000 onder het puin. Israël zegt 8000 terroristen te hebben gedood. Veel te weinig water, voedsel en medicijnen bereiken Gaza en er zijn geen echt veilige zones voor burgers.

Netanyahu lijkt geen ander plan te hebben voor na de oorlog dan anarchie of militaire bezetting. Hij heeft bestuur door de Palestijnse Autoriteit in Gaza uitgesloten. Extremisten in zijn coalitie hebben het schandalig vaak over het permanent verplaatsen van Palestijnen uit de enclave. 

Wat verklaart die bijziendheid? Het klopt dat de Israëlische publieke opinie weinig sympathie toont voor de Palestijnen en dat de vernietiging van Gaza kan helpen om de afschrikkingskracht van Israël te herstellen. Maar de belangrijkste verklaring is de zwakte van de eerste minister. Wanhopig om aan de macht te blijven, heeft hij toegegeven aan extremisten in zijn coalitie en het Israëlische electoraat, terwijl hij het geduld van de VS op de proef stelde en de Arabische staten afschuw inboezemde. Dat zal in Gaza averechts werken en Israël belemmeren om zijn eigen bredere veiligheidsproblemen aan te pakken.

Neem het noordelijke front: de dreiging van een invasie van Hezbollah of raketaanvallen betekent dat een strook noordelijk Israël nu onbewoond is. Toch zijn de opties voor Israël weinig opbeurend. Een preventieve invasie van Libanon kan uitmonden in een militair moeras, de volledige ineenstorting van de Libanese staat veroorzaken en de betrekkingen met Amerika op de klippen laten lopen.

Diplomatie kan een bufferzone creëren tussen Hezbollah en de grens met Israël, maar er is een regionaal plan nodig om Iran in te dammen en af te schrikken. Dat vereist de steun van de VS, andere westerse bondgenoten en (idealiter) de Arabische Golfstaten, die Netanyahu allemaal van zich vervreemdt.

De populariteit van Netanyahu is in eigen land gekelderd. Het Israëlische Hooggerechtshof heeft zojuist zijn controversiële justitiehervorming verworpen. In het belang van Israël moet hij weg. Gezien het trauma van 7 oktober zal zijn opvolger niet zacht zijn op het gebied van veiligheid. Maar een wijzere Israëlische leider zou kunnen begrijpen dat hongersnood in Gaza, anarchie of een bezetting voor onbepaalde tijd daar en de erosie van de Amerikaanse steun Israël niet veiliger zullen maken.