‘Na de overwinning van Trump: wat doen we met de macht van de techbro’s?’

‘Figuren als Elon Musk, Peter Thiel en hun techbro’s zullen een doorgedraaid rendementsdenken injecteren in de politieke machine van Donald Trump’, stelt Jurgen Masure.

Elon Musk, baas van X en rijkste man ter wereld, ontpopte zich als een sleutelspeler voor de kersverse President-elect Donald Trump. Met miljoenen dollars en een platform dat fungeerde als rechtse megafoon zette Musk de toon: wilde claims overspoelden miljoenen potentiële kiezers. Zijn overname van Twitter was daarbij nooit louter zakelijk; het was een strategische zet om het publieke debat te sturen en zijn maatschappijvisie op te dringen. Wat ooit een winstgevend bedrijf was, werd zo een propagandamachine.

Musk’s aanpak is geen losstaand geval. Het past binnen een bredere beweging waarin techbro’s en autoritaire leiders elkaar vinden. Samen bouwen ze aan een gevaarlijk technologisch-politiek complex, gedreven door rendementsdenken, transhumanistische idealen en rechtse complottheorieën. Het resultaat: een wereld waarin controle en winst de menselijke maat verdringen en de samenleving steeds verder wordt ondergraven.

Wat begon als een utopische droom—data en algoritmen die de mens verheffen tot een ‘nieuwe mens’—is inmiddels een gevaarlijke illusie gebleken. Silicon Valley’s belofte van technologie als bron van vrijheid en gelijkheid brokkelt af. Wat overblijft, is een reductionistische wereldvisie waarin efficiëntie en macht centraal staan. Technologie, ooit gezien als bevrijder, is nu een instrument van onderwerping. We staan aan de vooravond van een toekomst waarin vrijheid steeds meer ondergeschikt raakt aan de wil van een kleine, machtige techelite. Denkers als Jaron Lanier, Shoshana Zuboff, Paris Marx en Cedric Durand waarschuwen al jaren voor deze ontwikkeling.

Palo Alto

Om deze verschuiving te begrijpen, moeten we kijken naar de zogenaamde ‘PayPal Maffia’, een groep oud-PayPal-medewerkers die begin jaren 2000 de techwereld op zijn kop zette. Deze mannen—en ja, het zijn vrijwel uitsluitend mannen—lagen aan de basis van bedrijven als Tesla, LinkedIn, Palantir, SpaceX, YouTube, Yelp en Yammer. Namen zoals Peter Thiel en Elon Musk roepen inmiddels de nodige bezorgdheid op. Ze hebben niet alleen de techwereld vormgegeven, maar deze ook volledig in lijn met hun eigen visie naar hun hand gezet. Dit zijn geen kleine spelers.

Maar breder en recenter, nestelden durfkapitalisten zoals Marc Andreessen, Ben Horowitz en de cryptotweeling Winklevoss zich stevig in de kern van de financiële en technologische machtsstructuren. Chamath Palihapitiya en David Sacks, ooit progressieve stemmen, schaarden zich zonder blikken of blozen achter Trump. Deze mannen beschouwen zichzelf als de architecten van de toekomst, een zelfverklaarde avant-garde die vastbesloten is de wereld naar hun beeld te kneden. Democratie en vrijheid zijn voor hen slechts obstakels op weg naar hun utopie van controle en efficiëntie.

Malcolm Harris toont in zijn boek Palo Alto glashelder aan hoe Silicon Valley en de tech-elite zich onaantastbaar hebben gemaakt. Ze zijn verweven met de staat en worden gevoed door het kapitaal dat onafgebroken door de regio stroomt. “Move fast and break things”—het credo van Facebook—vat het perfect samen: bedrijven krijgen carte blanche, terwijl regels slechts een hinderlijke formaliteit zijn. Gelijkheid en de intrinsieke waarde van het leven worden terzijde geschoven als obstakels op weg naar hun technocratische utopie, waar zij de touwtjes stevig in handen houden.

Transhumanisten

Maar deze heren bouwen niet alleen bedrijven; ze smeden een nieuwe, radicale visie op mens en maatschappij. Hun wereldbeeld wortelt in het transhumanisme, een futuristische, speculatieve filosofie die streeft naar een totale hertekening van het menselijk bestaan. De mens is niet langer een wezen van vlees en bloed, maar een maakbaar project—een construct in handen van almachtige tech-goden. Van Mark Zuckerberg tot de top van Google en Alphabet, iedereen doet mee.

Transhumanisten hebben hun eigen heilige drie-eenheid: superintelligentie, superlang leven en supergeluk. Die laatste omvat een permanente staat van gelukzaligheid, vastgelegd in algoritmes en medicatie. Geen verdriet meer, geen pijn. Een wereld waarin elk ongemak is weggeoptimaliseerd, vergelijkbaar met Aldous Huxleys Brave New World, maar dan anno 2024, van Silicon Valley tot Washington D.C. Het was overigens diens broer, Julian Huxley, die de term ’transhumanisme’ voor het eerst introduceerde in 1957.

Techpausen verkondigen met stalen zekerheid dat mens en machine zullen samensmelten. Elon Musk voorziet een toekomst waarin we ons brein uploaden naar robots—een digitale onsterfelijkheid. Ondertussen pompen startups miljarden in technologie die de ‘kwaliteit’ van toekomstige generaties moet verhogen. Maar wat wordt bedoeld met ‘kwaliteit’? Is dat intelligentie, kracht of levensduur?

Terwijl deze visies worden uitgedragen, wordt er koortsachtig gewerkt aan kunstmatige intelligentie, met een focus op wat men artificial general intelligence (AGI) noemt. De onderlinge strijd tussen Microsoft, OpenAI, Musk en anderen past perfect in dit plaatje. AGI moet in staat zijn tot alles wat een mens kan, en nog veel meer. Het is de heilige graal die de mensheid zou moeten verheffen tot goddelijke scheppers van haar eigen evolutie. Voor transhumanisten is de mens een onaf project, altijd voor verbetering vatbaar. Een upgrade hier, een correctie daar, tot we geen slordige wezens van vlees en bloed meer zijn, maar perfecte algoritmen in lichamen van staal en silicium.

Duistere Verlichting

Hier raken we aan Nietzsche’s Übermensch, de mens die zichzelf overstijgt. “De mens is een koord, gespannen tussen dier en Übermensch – een koord boven een afgrond,” schreef hij. In Silicon Valley heeft dit ideaal een technologische facelift gekregen. Wat ooit naar eugenetica rook, wordt nu verkocht als vooruitgang. En deze ideeën zijn allesbehalve nieuw; ze resoneren aan de donkerste momenten uit onze geschiedenis. Extreemrechts gedachtegoed, machtsconcentratie en pseudo-wetenschap vloeien zo samen in een mens- en wereldbeeld dat draait om superioriteit.

Bovendien vindt dit debat niet plaats in de marge, maar openlijk. Een voorbeeld hiervan is alles rond de Dark Enlightenment, een beweging die democratie afwijst als inefficiënt en achterhaald. Prominente stemmen hier zoals Curtis Yarvin en Nick Land stellen dat “de wil van het volk” geen heilig principe is, maar een obstakel voor echte macht. Hun alternatief? Een systeem onder leiding van één sterke leider, een onfeilbare technocraat die zonder tegenstand regeert. Het doet inderdaad denken aan Trump.

De steenrijke Peter Thiel sluit zich hier gretig bij aan en verklaarde in 2009 onomwonden dat ‘vrijheid en democratie onverenigbaar zijn.’ Zulke uitspraken onthullen een zorgwekkende trend: een groeiende afkeer van democratische waarden binnen de technologische elite. Stabiliteit wordt verheven boven vrijheid, efficiëntie boven rechtvaardigheid. Democratie zien zij niet als fundament, maar als hindernis. Uit deze afkeer groeit het idee van een “techno-monarchie” — een autoritair regime waarin de elite de touwtjes strak in handen houdt.

Elon Musk belichaamt deze ideologie, altijd op zoek naar de schijnwerpers. Hij verkondigt luid de waarden van vrije meningsuiting—maar alleen wanneer het hem uitkomt. Thiel daarentegen opereert in stilte. Hij is de onzichtbare macht achter de schermen, een stille architect die strategisch zijn invloed uitbreidt. Zijn investeringen en politieke connecties spinnen een web dat Silicon Valley verbindt met de hoogste politieke kringen. Samen dromen Musk en Thiel ervan overheidsdiensten te vervangen door hun eigen AI-bedrijven, volledig onder hun controle. Met Trump aan het roer bestaat de kans dat dit staat te gebeuren.

Technofeodalisme

Silicon Valley, ooit een baken van vrijheid, ontstond uit de tegencultuur, gevoed door de idealen van de Whole Earth Catalog. Daar, in het zonovergoten Californië, geloofde men dat technologie de mens zou bevrijden. Vandaag zien we hoe dat geloof is verworden tot een grillig mens- en wereldbeeld. Wat ooit vrijheid was, is verworden tot controle. Gelijkheid heeft plaatsgemaakt voor een pervers spel van macht en rendement.

De techbro’s hebben een nieuwe wereldorde voor ogen. Hun transhumanistische idealen en dolgedraaid rendementsdenken gaan hand in hand met het toenemende belang van crypto en web3-technologieën, waarmee ze de controle over de economieën en politieke structuren van de toekomst willen claimen. Hun mens- en wereldbeeld, geënt van de Dark Enlightment tot techno-feodalisme, zijn schaamlappen voor hun neoconservatief streven naar absolute controle. Het lastige beestje democratie wordt door hen beschouwd als een archaïsche hinderpaal, een rem op hun vooruitgang. En dus moet ze wijken.

Toch is dit alles geen onvermijdelijk lot. Technologie op zichzelf is neutraal, een hamer die kan bouwen of breken. Het probleem ligt bij degenen die haar beheersen. Zolang deze elite haar macht ongeremd kan uitoefenen, blijven we gevangen in hun dystopie. Wat we nodig hebben, is een tegenkracht. Regulering. Een democratische, ethische grondslag die technologie tempert en terugplaatst in dienst van de gemeenschap. Anders dreigen we alles te verliezen wat ons mens maakt: onze kwetsbaarheid, onze autonomie, onze vrijheid.