‘Na de inaugurale speech van Donald Trump: wat mogen we nu verwachten van zijn tweede ambtstermijn?’

Professor Herman Matthijs zet tien eyecatchers op een rij uit de speech die Donald Trump gaf na zijn eedaflegging.

Op maandag 20 januari om 12 uur eastern time is Donald Trump beëdigd als 47ste president van de Verenigde Staten. Er was nogal wat ophef over zijn inaugurale speech, maar wat moeten we onthouden? En wat mogen we de eerste tijd verwachten? 

Iedereen weet waar Donald Trump voor staat met zijn Republikeinse administratie. Hij heeft bovendien ook het voordeel dat hij zijn wetgeving snel door het Congres kan krijgen, omdat zijn Republikeinse partij de meerderheid heeft in de Senaat en in het Huis van Afgevaardigden. Gezien de leeftijd van Trump (78 jaar) is de positie van zijn vicepresident J.D. Vance (40 jaar) niet onbelangrijk. 

De opstart van de Trump-Vance-administratie hangt samen met de de hearings in de Senaat in het kader van het ‘spoils system’, de invulling van de namen van de kabinetsleden, de leidende ambtenaren van de departementen en agentschappen en de diplomaten. De vraag is: hoe lang zal dit duren en hoeveel kandidaten worden tegengehouden door de Senatoren?  

Er zijn ook andere instellingen die te maken krijgen met benoemingen. Momenteel heeft het Hooggerechtshof een Republikeinse meerderheid van zes tegen drie. De functies die zouden vrijkomen kan de president opnieuw invullen met getrouwen. Het gevolg is dat het hoogste orgaan van de rechterlijke macht nog decennia een Republikeinse meerderheid zal behouden.  

In de board van de Federal Reserve, het bestuur van de Amerikaanse centrale bank, zetelen nu vier Democraten versus drie Republikeinen. Tijdens de huidige regeerperiode van Trump komen er twee plaatsen vrij, namelijk een Democratische en een Republikeinse benoeming, waaronder de plaats van voorzitter. Met andere woorden, president Trump kan er terug een Republikeinse meerderheid installeren. De macht van Federal Reserve heeft vooral te maken met de rente en de munt. Gezien de mondiale machtspositie van de dollar en de locatie van de twee toonaangevende beurzen in New York, Wall Street en Nasdaq, is de rol van deze board zeker niet te onderschatten. 

Speech 

Wat waren nu de voornaamste punten in de presidentiële beëdigingsspeech van Trump? Tien eyecatchers.  

Eén, Trump heeft gratie verleend aan de bestormers van het Capitool in januari 2020 en dat is een presidentieel prerogatief. Ook president Joe Biden heeft de laatste weken nogal wat volk gratie gegeven. De pot kan hier de ketel verwijten en omgekeerd.  

Twee, de VS gaat naar de planeet Mars en wie kan daar iets op tegen hebben?  

Drie, president Trump gaat samen met Elon Musk een uitgebreid plan opstellen om de federale overheid slanker te maken en eens duidelijk te bepalen wat de kerntaken zijn van die overheid. Dat gaat dan gecombineerd worden met een grootschalige federale deregulering en belastingvermindering. Hallo Europa, België en Vlaanderen?   

Vier, de president stelt voor om de procedure op te starten om de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) te verlaten. Dat zou dan een enorm budgettair probleem worden voor deze VN-instelling te Geneve. Maar de WHO heeft de pandemie van 2020 ook volledig verkeerd ingeschat. In feite sluit Trump aan bij een oude Republikeinse traditie om huiverig te staan tegenover de VN. 

Vijf, de Trump-Vance-administratie kondigde de noodtoestand af aan de grens met Mexico. Op zijn minst moet men toegeven dat de illegale migratie een groot probleem is in het machtigste land ter wereld en de bevolking eist terecht dat er op dat vlak oplossingen komen. Dat dit gaat leiden tot conflicten met Mexico is duidelijk, maar zo kan Trump ook een einde maken aan het NAFTA-handelsverdrag met dit land. Europa zit met dezelfde problemen en dreigt nu een enorme toeloop te krijgen van migratie uit midden-en Latijns-Amerika.  

Zes, de ideeën van Trump over hogere toltarieven. Uiteraard zijn er honderd-en-één mogelijkheden om die invoertarieven te verhogen, maar de tegenreactie van de EU, Japan, Canada en/of China kan ook nefaste gevolgen hebben voor de Amerikaanse consument. Opvallend was wel dat de Biden-Harris administratie de tolverhogingen van onder de eerste termijn van Trump ongemoeid heeft gelaten. In ieder geval is het tijdperk van de mondiale geliberaliseerde vrijhandel voorbij. De Belgisch handelsbalans tegenover de Verenigde Staten is wel negatief voor ons, we importeren (net als bijvoorbeeld Nederland) meer uit de VS, dan wij exporteren naar de VS.     

Zeven, deze Republikeinse regering wil de rust herstellen in drie gebieden, waar onder het presidentschap van Biden het deksel van de pot vloog: Oekraïne, Taiwan en het Midden-Oosten. Trouwens, het is een gegeven in de internationale politiek dat Moskou, Beijing en de radicale Islamitische staten/groepen zich veel kalmer houden onder Republikeinse presidentsschappen. Stel dat Trump in deze dossiers de vrede kan herstellen, dan komt de Nobelprijs voor de vrede wel dicht bij. 

Acht, de gebiedsuitbreiding met de focus op het strategische Panama-kanaal.  De Chinese impact is daar een probleem en het kanaal was oorspronkelijk Amerikaans. Maar hoe Trump dat gaat aanpakken is niet duidelijk. 

Negen. Over Europa heeft Trump amper iets gezegd. We zitten dus niet onmiddellijk in het vizier van de president. Heeft de eerste minister van Italië, Giorgia Meloni, of de NAVO-secretaris-generaal, Mark Rutten, daar iets mee te maken?  

Tien. België zal met Canada, als slechtste leerlingen in de NAVO-klas, snel hun defensiebudget moeten verdubbelen. Als thuisbasis van de NAVO-instellingen zal de Belgische regering snel worden gewezen op de afgesproken verplichtingen binnen het westers militair bondgenootschap.   

Tot slot: wat met de Democratische partij in de VS? Die ligt op apegapen na de nederlaag van Kamala Harris. De Democraten hebben nog nieuwe problemen, met name in de staat Californië. De aanpak van de recente bosbranden door gouverneur Gavin Newsom en de burgemeester van Los Angeles Karen Bass zijn geen reclame voor de democratische partij. President Trump zal hier zeker politiek gebruik van maken, want precies in Los Angeles vinden in 2028 de olympische zomer spelen plaats.