Dat drie Europese landen vanaf volgende week de Palestijnse staat erkennen, is niet louter symbolisch. ‘Het doorbreekt de bijna totale straffeloosheid die Israël momenteel geniet.’
Met een bijna gelijktijdige aankondiging maakten zowel Noorwegen, Spanje als Ierland bekend dat ze vanaf volgende week de Palestijnse staat zullen erkennen. De erkenning slaat exclusief op de Palestijnse Autoriteit, de instantie die momenteel de Westelijke Jordaanoever bestuurt. Het heeft geen gevolgen voor de legitimiteit van Hamas, die momenteel aan de macht is in Gaza.
Officieel begon het proces van Palestijnse staatsvorming met de Oslo-akkoorden in 1993. In 2011 werd Palestina toegelaten tot de Unesco. In 2012 werd het waarnemend lid binnen de Verenigde Naties, een statuut dat het deelt met Vaticaanstad. Sinds 2015 erkent Palestina het Internationaal Strafhof.
In België is de erkenning van de Palestijnse staat voorlopig niet aan de orde. Vooral bij de liberale partijen, onder anderen bij premier Alexander De Croo, wordt geaarzeld of de erkenning van een Palestijnse staat op dit moment opportuun is. Bij haar bezoek aan de Palestijnse Autoriteit eind maart noemde minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) een mogelijke erkenning ‘louter symbolisch’.
Niet louter symbolisch
Het klopt dat de erkenning van de Palestijnse staat op zich weinig onmiddellijke gevolgen heeft. Toch wijst Martin Konecny, Midden-Oostenkenner voor het European Middle East Project (EuMEP), op het bredere plaatje. ‘Het is een manier om aan Israël te tonen dat het een diplomatieke prijs betaalt voor de manier waarop het zich gedraagt in Gaza. Het doorbreekt de bijna totale straffeloosheid die Israël momenteel geniet.’ De erkenning komt niet toevallig twee dagen nadat Karim Khan, de openbaar aanklager van het Internationaal Strafhof, heeft aangekondigd een aanhoudingsbevel te verzoeken voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en defensieminister Yoav Gallant.
Aan Israëlische kant wordt furieus gereageerd op de beslissing van de drie landen. Israël heeft zijn ambassadeurs uit alle drie de landen teruggeroepen. Buitenlandminister Israël Katz, een partijgenoot van premier Netanyahu, noemde de erkenning ‘een gouden medaille aan Hamasterroristen die onze dochters ontvoerden en onze kinderen verbrandden’. Hij kondigde aan de ambassadeurs van de drie landen te zullen confronteren met de beelden van de Hamas-aanval van 7 oktober.
De houding van Israël is op zijn zachtst gezegd dubbelzinnig. Officieel stemde het land sinds de Oslo-akkoorden van 1993 in met de tweestatenoplossing. Tegelijk is het al jaren duidelijk dat het er alles aan doet om een echte, functionerende Palestijnse staat tegen te werken. Netanyahu koketteert er in eigen land graag mee dat er onder zijn leiderschap nooit een Palestijnse staat zal komen. Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir, de twee meest extremistische ministers in de huidige Israëlische regering, ontkennen zelfs expliciet het bestaan van het Palestijnse volk.
Er zijn geen Israëlische leiders die openstaan voor een Palestijnse staat.
‘Er zijn geen Israëlische leiders die openstaan voor een Palestijnse staat’, zegt Brigitte Herremans, Israëlkenner aan de Universiteit Gent. ‘Zelfs Yitzhak Rabin en Shimon Peres, die zo geliefd waren in het Westen, erkenden het Palestijnse recht op zelfbeschikking niet, en dus ook niet het recht op een Palestijnse staat. Ook voor zogenaamde centrumpolitici als Benny Gantz of Yair Lapid is het eigenlijk onbespreekbaar.’
Israëlische blokkering
Die volslagen Israëlische afwijzing van een functionerende Palestijnse staat vertaalt zich ook in het beleid. ‘Israël saboteert elke Palestijnse poging om een functionerende staat te creëren’, benadrukt Herremans. ‘Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever hebben de totale vrijheid om Palestijnen dagelijks te bedreigen, hun land af te pakken, vee te doden en eigendommen te vernielen. Palestijnen kunnen niet reizen van de Westelijke Jordaanoever naar Oost-Jeruzalem, Gaza of Israël. Bovendien heeft Israël tal van maatregelen genomen waardoor het de economie op de Westelijke Jordaanoever kapotmaakt.’
Als Europese landen een tweestatenoplossing willen, zullen ze de druk op Israël moeten opvoeren.
Die Israëlische nederzettingen zijn volgens het internationale recht illegaal. De praktijk om meer kolonisten naar de Westelijke Jordaanoever te krijgen wordt voortdurend veroordeeld door de Verenigde Naties. ‘Toch heeft Israël de bouw van nederzettingen de voorbije jaren alleen maar versneld’, zegt Konecny. ‘Hoewel die nederzettingen de grootste belemmering zijn voor de tweestatenoplossing, blijven Europese landen er gewoon handel mee drijven. Als Europese landen een tweestatenoplossing willen, zullen ze de druk op Israël moeten opvoeren.’
Begin mei pleitte Alexander De Croo in Het Laatste Nieuws nog voor een handelsembargo met de door Israël bezette gebieden op de Westelijke Jordaanoever. In andere Europese landen lijkt het enthousiasme voor zo’n maatregel eerder beperkt.
Interne uitdagingen
Naast de onophoudelijke druk vanwege Israël kampt de Palestijnse Autoriteit ook intern met problemen. De overheid is armlastig en corruptie tiert welig. Er is bovendien een ronduit problematisch democratisch deficit. Sinds Hamas in 2006 de parlementsverkiezingen in Gaza won, hebben Palestijnen alleen nog bij lokale verkiezingen kunnen stemmen. Die achttien jaar zonder parlementsverkiezingen hebben de legitimiteit van de Palestijnse Autoriteit ook voor de Palestijnen zelf ondergraven.
48 procent van de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever zou bij parlementsverkiezingen op Hamas stemmen.
Tegelijk is er in westerse landen weinig enthousiasme voor nieuwe verkiezingen. De vrees bestaat dat bij een nieuwe verkiezing Hamas ook op de Westelijke Jordaanoever aan de macht zou komen, zoals dat in 2006 al in Gaza gebeurde. De gruwelijke aanval op Zuid-Israël van 7 oktober heeft de populariteit van Hamas op de Westelijke Jordaanoever spectaculair doen toenemen. Volgens de laatste peiling van het Palestinian Centre on Policy and Survey Research zou 48 procent van de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever bij parlementsverkiezingen op Hamas stemmen.
In veel Europese landen, maar vooral in de Verenigde Staten, leeft de hoop dat de Palestijnse Autoriteit na de oorlog opnieuw aan de macht komt in Gaza – een idee dat Netanyahu nadrukkelijk afwijst. ‘Dit is een poging om de tweestatenoplossing nieuw leven in te blazen’, aldus Konecny. ‘Door de legitimiteit van de Palestijnse Autoriteit te versterken, hopen de landen die de Palestijnse staat erkennen de Palestijnen een politiek alternatief te bieden voor gewapend verzet.’
De erkenning moet ook Israël aanmoedigen om op termijn naar de onderhandelingstafel terug te keren. ‘Israël heeft altijd de strategie gehanteerd om het ontstaan van een Palestijnse staat te dwarsbomen’, zegt Konecny. ‘De voorbije jaren heeft het het idee van een Palestijnse staat proberen te begraven. Door Palestina te erkennen hopen Europese landen die kwestie terug op de onderhandelingstafel te leggen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier