De aanval van Hamas op Israël was een militaire operatie uit het boekje. Maar de Israëlische inlichtingendiensten hebben ook fatale steken laten vallen, schrijft The Economist.
De massale verrassingsaanval van Hamas op Israël was een verschrikkelijk ‘succes’, mede door het falen van de Israëlische inlichtingendiensten. De aanval te land, ter zee en in de lucht op 7 oktober maakte minstens 800 doden in Israël en moet maanden van planning hebben gevergd.
Functionarissen zijn geschokt dat een dergelijke militaire opbouw door Hamas aan hun aandacht is ontsnapt. Dat er diepgaande onderzoeken zullen komen zodra de gevechten in Gaza achter de rug zijn, is zeker. Maar het is nu al duidelijk dat er op twee manieren is gefaald: bij het verzamelen van inlichtingen, en bij het beoordelen en interpreteren ervan.
Mislukking
Ten eerste werd Israël in de steek gelaten door de elektronische sensoren, bewakingssystemen en agenten op het terrein. Die vallen allemaal onder de verantwoordelijkheid van de inlichtingendienst van het leger en Shin Bet, de binnenlandse veiligheidsdienst die Gaza en de Westelijke Jordaanoever moet bewaken.
Ten tweede werd de informatie die ze wel wisten te verzamelen en die had kunnen wijzen op een komende aanval, verkeerd geïnterpreteerd of genegeerd. Het doet allemaal wel erg denken aan de Jom Kipoeroorlog van 50 jaar geleden. Die begon met een aanval van het Egyptische en het Syrische leger die de Israëlische inlichtingendiensten en strijdkrachten verraste. Ook bij die aanval werden cruciale inlichtingen verkeerd geïnterpreteerd. Het wordt in Israël tot op vandaag De Mislukking genoemd.
(Lees verder onder de preview)
Niks ongewoons
Het eerste kan worden verklaard door een strikte operationele beveiliging bij Hamas. Het aantal mensen dat op de hoogte was van de operatie was beperkt tot een extreem kleine kring van hooggeplaatste agenten. Zij namen niet het risico om telefoons of andere elektronische communicatie te gebruiken: Israël controleert alle communicatie in Gaza. Het voetvolk dat werd uitgestuurd, kreeg wellicht maar een paar uur op voorhand te horen dat ze met hun wapens op een punt bij de grens moesten verzamelen, zonder verdere details. Sommigen waren wellicht verbaasd dat ze tot wel 30 kilometer in Israël konden doordringen, of dat de invasie dagenlang zou duren.
In het verleden is Israël erin geslaagd om soortgelijke plannen te verijdelen. Deze keer faalde het. Al zijn er enkele verzachtende omstandigheden, vooral op het niveau van de inlichtingendiensten.
De dienstplichtigen en lagere officieren die het netwerk van camera’s en sensoren controleren dat elke centimeter van het grensgebied bestrijkt, kunnen op hun schermen individuele Hamasleden herkennen. Maar Gaza zag er de voorbije tijd wellicht niet per se anders uit. De militaire vleugel van Hamas is opgebouwd rond regionale brigades en bataljons, die opereren vanuit hun wijken. Veel van de aanvallers woonden – de smalle strook die Gaza is indachtig – op loopafstand van het grenshek. Ook de aanwezigheid van bulldozers op bouwterreinen bij degrens zou geen argwaan hebben gewekt. En de aanval werd uitgevoerd met civiele voertuigen, zoals pick-up trucks, die onopgemerkt zouden zijn gebleven.
(Lees verder onder de preview)
Volgens het boekje
Bovendien verliep de aanval van Hamas volgens het boekje. Het begon met een aanval op de Israëlische sensoren en communicatie. Veel Israëlische bewakingscamera’s werden door sluipschutters onder vuur genomen en uitgeschakeld.
Ook elektronische oorlogsvoering lijkt een rol te hebben gespeeld. Een commandoaanval op het hoofdkwartier van het Israëlische leger in de zuidelijke Gazastrook zou de communicatie hebben verstoord, waardoor er geen waarschuwing kon worden uitgestuurd, meldt het persagentschap Reuters.
Militanten van Hamas braken met bulldozers door de indrukwekkende barrière rond Gaza, die aan de voorkant een strook niemandsland heeft en bezaaid is met camera’s, warmtesensoren en automatische mitrailleurposten. Tientallen voertuigen en honderden Hamasleden (volgens één schatting wel duizend) stroomden door de gaten in het hek.
De aanval maakte ook gebruik ‘gecombineerde oorlogsvoering’: een enorm raketsalvo bij zonsopgang gaf dekking voor de opmars op de grond, er werden zweefvliegtuigen en boten ingeschakeld.
Netanyahu
Dat alles vormt geen excuus voor het feit dat de planning en aankoop van wapens maandenlang onder de radar is gebleven. Maar de zwaarste fout ligt op het hoogste niveau.
Sinds de Elfdaagse Oorlog tussen Israël en Gaza in mei 2021 gingen Israëlische inlichtingenofficials ervan uit dat Hamas was afgeschrikt om nog een oorlog uit te lokken en dat de leider in Gaza, Yihya Sinwar, had besloten om zich te concentreren op de wederopbouw van de economie. Daartoe zou hij Israël en Egypte nodig hebben, om dagloners en handelaars over de grens toe te laten. Dat bleef de officiële inschatting tot zaterdagochtend.
Ook de politiek heeft gefaald. Israëlische veiligheidsfunctionarissen klaagden al lang aan dat premier Benjamin Netanyahu de dreiging van Gaza heeft verwaarloosd en zich liever richt op Iran en de Libanese Hezbollah. Amerikaanse en Israëlische functionarissen zeggen dat er geen bewijs is dat Iran de hand heeft gehad in de aanvallen.
Bovendien hebben ministers in Netanyahu’s radicaal-rechtse regering meer middelen geëist voor de politie op de bezette Westelijke Jordaanoever, waar hun aanhangers – Israëlische kolonisten – tussen voornamelijk Palestijnen wonen.
‘Wanneer dit voorbij is, zullen er koppen rollen’, voorspelde een ambtenaar. ‘De grootste’, vervolgde hij, ‘mag niet worden gespaard.’
Premier Netanyahu weet maar al te goed hoe De Mislukking van 1973 de toenmalige premier, Golda Meir, heeft ondermijnd en tot haar ontslag heeft geleid.
Israëlisch-Palestijns conflict
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier