Bij de drieste moordaanslag op Jovenel Moïse woensdag waren Colombiaanse ex-militairen en Amerikanen betrokken. Het land vraagt de hulp van de VS om de orde te herstellen.
‘Dit is een operatie van de DEA’, riepen de aanvallers, in het Engels en Creools, tijdens hun raid woensdagochtend op de residentie van de president van Haïti, Jovenel Moïse.
Door zich voor te doen als agenten van de Amerikaanse drugsbestrijdingsdienst zaaide het commando huurlingen verwarring, en wisten ze door te dringen tot de slaapkamer van de 53-jarige president, die ze met kogels doorzeefden en dodelijk verwondden. Zijn echtgenote Martine werd verschillende keren geraakt maar overleefde de aanslag.
Getuigen meldden meteen dat de aanvallers onder elkaar Spaans spraken. Inmiddels zijn in Haïti minstens twintig verdachten gearresteerd: achttien mannen uit Colombia en twee Amerikanen met een Haïtiaanse achtergrond, uit Florida. Volgens de Haïtiaanse ambassadeur in de VS gaat het om ‘goed getrainde professionals, killers, commando’s.’ De Colombiaanse overheid heeft vrijdag de betrokkenheid van verschillende ex-militairen bevestigd.
Onzekerheid
De moordaanslag op de president heeft het noodlijdende land in de Caraïben dieper in de chaos gestort. In de straten is hevig geprotesteerd. Het openbare leven lag er twee dagen grotendeels stil en er geldt een noodtoestand.
Sinds vrijdag is de economische activiteit ietwat hernomen, maar ‘het is een uiterst fragiele kalmte, op elk moment kan het opnieuw fout gaan’, zegt journalist Robenson Geffrard van de plaatselijke krant Le Nouvelliste tegen de New York Times. Volgens Geffrard hangt er in hoofdstad Port-au-Prince onzekerheid in de lucht, waardoor er wachtrijen ontstaan in supermarkten en aan tankstations omwille van paniekaankopen.
Op vrijdag trokken nog steeds geïmproviseerde burgerwachten rond op zoek naar verdachten, en kwamen drie mensen om bij vuurgevechten. De Haïtiaanse interim-regering heeft de hulp ingeroepen van Amerikaanse troepen om de orde te herstellen en strategische infrastructuur te beschermen – een hoogst uitzonderlijke stap.
Opdracht
De vraag op ieders lippen in Haïti: wie heeft de opdracht gegeven voor de moord op de president? Naar het motief blijft het voorlopig gissen. Eén piste wijst op mogelijke betrokkenheid van de entourage van de president. Er zijn immers vragen over hoe het kan dat de president wordt vermoord in zijn eigen huis, zonder dat lijfwachten een schot losten. Doorgaans wordt hij altijd zwaar bewaakt. Twee van zijn lijfwachten zullen worden verhoord. De daders konden ook makkelijk ontkomen, een aantal werd pas achteraf door doorsnee burgers aangehouden.
Vast staat dat Moïse veel vijanden had. Moïse was bananenexporteur toen hij in 2017 aan de macht kwam. Hij wist Haïti, een land van elf miljoen inwoners, niet terug op de rails te krijgen en werd al snel beschuldigd van corruptie. Onenigheid over de precieze startdatum van zijn ambtstermijn ontaardde in een institutionele crisis en grootschalige protesten. Ondanks aanhoudende vragen over de legitimiteit van zijn presidentschap bleef hij hardnekkig aan de macht vasthouden. ‘Ik ben geen dictator’, zou hij zeggen.
Jovenel Moïse riep de woede over zich af van de machtige familie Vorbe, die de elektriciteitsvoorziening van Haïti in handen heeft, nadat hij de energiesector hervormde en de familie lucratieve contracten ontzegde. Moïse beschuldigde de Vorbes en andere families ervan dat ze achter een couppoging en eerdere mislukte moordpogingen zaten.
Op de lange lijst van vijanden van Moïse staan allicht ook de senatoren die hun baan, en dus economische invloed en macht, zouden verliezen na een door Moïse voorgestelde hervorming die de Senaat zou schrappen. De oud-president lag ook in de clinch met Venezuela, dat documenten lekte die wezen op corruptie door de Haïtiaanse president in de oliebevoorrading van zijn land.
Twee mogelijke opvolgers wedijveren momenteel om de macht. Claude Joseph, interim-premier, heeft naar eigen zeggen de controle over de politie en het leger. Enkele dagen voor zijn dood had de president echter een nieuwe premier benoemd, Ariel Henry, die zegt dat hij de rechtmatige opvolger is van Moïse.
Instabiliteit
De moord op de president is het (voorlopige) sluitstuk van jaren instabiliteit in Haïti, dat gebukt gaat onder geweld, wetteloosheid en armoede. Een terugkerende reactie onder waarnemers is dat ze geschokt zijn, maar niet verrast. Criminele bendes hebben immers een aanzienlijk deel van het land, een van de armste ter wereld, onder controle. De bendes gedijen in het politieke machtsvacuüm.
Door het geweld sloegen alleen vorige maand 15.000 mensen op de vlucht. Wat omschreven is als een ‘epidemie’ van kidnappings, plundering en ander bendegeweld hebben in delen van het land een terreurbewind ingevoerd. Hulporganisaties hebben hun aanwezigheid moeten terugschroeven.
Vorige maand verklaarde een prominente bendeleider de oorlog aan ’s lands elite met een oproep handelszaken te plunderen. ‘Het is jullie geld bij banken, winkels, supermarkten en verdelers’, zei Jimmy Cherizier, beter bekend als Barbecue, in een video op sociale media. Cherizier dreigde met een volksopstand. ‘Ga pakken wat rechtmatig van jullie is.’
Verdachten
Vier verdachten werden door de politie gedood tijdens een chaotische klopjacht in Port-au-Prince. Volgens een onderzoeksrechter hebben in totaal 28 verdachten samen de aanslag gepland. De Colombiaanse ex-commando’s kwamen het land binnen via buurland Dominicaanse Republiek. Vijf vermoedelijke aanvallers zijn volgens de politie nog altijd op de vlucht.
De twee Amerikaanse verdachten waren naar eigen zeggen niet aanwezig in de kamer toen president Moïse vermoord werd en zeggen dat ze louter als vertalers fungeerden voor het moordcommando. Het Witte Huis heeft inmiddels bevestigd dat het agenten van de federale politiedienst FBI en het Departement Binnenlandse Veiligheid naar Haïti stuurt. Ook Colombia stuurt onderzoekers naar het land.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
