Misrekende Biden zich in Afghanistan?

De taliban rukken in Afghanistan veel sneller op dan de Amerikaanse regering gedacht had.

In een waar bliksemoffensief hebben talibanstrijders twee derde van Afghanistan en de meeste provinciehoofdsteden ingenomen. Binnen luttele weken zouden ze hoofdstad Kaboel in handen kunnen krijgen. Politie en soldaten geven zich over, ministers verlaten het land: de Afghaanse staat stort razendsnel in. Twintig jaar na hun val lijken de militant islamistische taliban opnieuw heer en meester te worden in het land.

De plotse terugtrekking van Amerikaanse strijdkrachten heeft een machtsvacuüm geopend dat de taliban in sneltempo invullen. Toen president Joe Biden in juli definitief een punt zette achter ‘de eeuwige oorlog’ beloofde hij nog dat het ‘hoogst onwaarschijnlijk’ was dat de taliban het hele land onder de voet zouden lopen – precies wat zich nu ontvouwt.

Via Twitter circuleert het iconische beeld uit 1975 dat de Vietnamoorlog definitief bezegelde als een nederlaag voor de Verenigde Staten: vanaf het dak van de Amerikaanse ambassade in Saigon wordt het overblijvende personeel haastig geëvacueerd per helikopter terwijl de communistische Vietcong de Zuid-Vietnamese hoofdstad inneemt.

Het Republikeinse kopstuk Mitch McConnell zegt een herhaling van die ‘vernederende’ exit uit Saigon te vrezen. Biden heeft ondertussen drieduizend soldaten terug naar Afghanistan gestuurd om de terugkeer van het Amerikaans personeel in goede banen te leiden, en houdt nog eens vierduizend soldaten stand-by in Koeweit. Het Witte Huis weigert van een evacuatie te spreken, maar voor de Afghanen die achterblijven lijkt het vast of Amerika een zinkend schip verlaat.

Burgeroorlog

Het is onzeker hoeveel tijd er nog rest tot Kaboel valt. Even onduidelijk is wat er gebeurt als de taliban opnieuw aan de macht komen in Afghanistan. Tegenover internationale media stellen sommige woordvoerders van de taliban zich verzoenend op met de belofte dat meisjes en vrouwen mogen blijven studeren, terwijl militaire bevelhebbers beloven dat ze de sharia, ofwel streng islamistisch bestuur, invoeren.

Internationale diplomaten en militaire bevelhebbers vrezen dat het land op de rand van een burgeroorlog staat. Nu al vluchten veel Afghanen het land uit, eerst richting Turkije, straks mogelijk naar Europa.

Biden houdt vol dat hij geen spijt heeft van zijn beslissing. Maar de nood aan versterking benadrukt dat zijn regering hoe dan ook verrast is door de snelle opmars van de taliban, zegt Ryan Crocker, voormalig VS-ambassadeur in Afghanistan, in de Washington Post: ‘Heel wat Amerikanen denken vast: dit is de opperbevelhebber, de kerel die voor onze veiligheid verantwoordelijk is, maar wat voor een zootje maakt hij ervan nu hij de eerste keer uit de startblokken schiet.’

Veiligheid

De jarenlange interventie in Afghanistan heeft volgens Biden geen concreet resultaat opgeleverd en is betekenisloos geworden. De Democraat denkt ook dat de terreurdreiging niet is wat ze vroeger was, schrijven Amerikaanse media: hij concentreert zich liever op China, een veel belangrijkere uitdaging. ‘De Afghanen moeten voor zichzelf vechten’, stelt de president.

Toch rijst een vraagstuk dat Biden nog kopzorgen kan bezorgen: wat met de veiligheid van Europa, en de VS – naast regionale veiligheid? De aanslagen van 9/11, straks twintig jaar geleden, werden door Osama bin Laden en de zijnen in Afghanistan voorbereid, onder de heerschappij van de taliban.

Tegen eind augustus zijn in Afghanistan (bijna) geen buitenlandse strijdkrachten meer aanwezig. Worden binnenkort opnieuw aanslagen gepland op Afghaans grondgebied? In het vredesakkoord met de VS uit 2020 beloofden de taliban dat ze terreurorganisaties zoals Al Qaida geen vrij spel meer zouden geven. Volgens de Verenigde Naties geniet de terroristische groepering echter nog steeds de bescherming van de taliban.

Politieke reacties

In de VS zijn de reacties gemengd. Veel Republikeinen, veelal havikken wat buitenlandbeleid betreft, stellen het snelle vertrek in vraag. ‘De strategie van president Biden heeft een imperfecte maar stabiele situatie op enkele weken tijd in een majeure schande en wereldwijd noodgeval veranderd’, zei Senaatsleider Mitch McConnell. ‘De prijs en de vertakkingen zullen zich in de hele wereld laten voelen.’ Tegelijk geniet Biden enige politieke dekking omdat het Trump was die besliste uit Afghanistan te vertrekken.

Voor anderen, onder wie progressieve activisten en conservatieve libertairen, is Bidens besluit niets te vroeg gekomen. Of Amerika nu vijftien jaar geleden of binnen vijftien jaar uit Afghanistan was vetrokken, zo gaat een redenering, het resultaat zou hetzelfde geweest zijn. Ook internationaal zou het Biden niet echt kwalijk genomen worden dat hij een mislukte onderneming afsluit. Wellicht zijn het vooral de vrouwen en meisjes van Afghanistan die straks de prijs betalen, wanneer de taliban hen het recht op onderwijs ontzeggen en ze opsluiten in religieuze dwingelandij.