Marokko mag van de VN vanaf 2015 toezien op de internationale naleving van kinderrechten. Toch luiden kinderrechtenorganisaties de alarmbel, over kinderprostitutie en uitbuiting. Knack.be zocht het uit. Vandaag deel 3 van 3: Misbruik in het weeshuis.
Nog in 2011 werd Marokko veroordeeld in een rapport van de Amerikaanse overheid over mensenhandel. In juni 2014 werd het land verkozen als nieuw lid van het Comité voor de Rechten van het Kind van de VN (CRC). Dat betekent dat Marokko vanaf 1 maart 2015 zal moeten toezien op de naleving van de kinderrechten in 194 deelnemende VN-lidstaten.
Maar heeft Marokko wel zo veel vooruitgang geboekt? Kinder- en mensenrechtenorganisaties luiden immers de alarmbel over onzichtbare straatkinderen, het misbruik in de weeshuizen en groeiende kinderprostitutie. Knack.be trok naar Marokko om achter de façade van strand, zon en dadelpalmen te kijken.
In Marokko hebben in de steek gelaten kinderen de magere keuze tussen een leven op straat en mogelijk vervallen in een wereld van prostitutie en drugs, of een leven van eventueel misbruik in het weeshuis. Enkele gelukkigen worden geadopteerd, maar in Vlaanderen doen zich daar nu moeilijkheden voor. ‘Ieder kind dat niet geplaatst kan worden, is een kind meer dat moet opgroeien in erbarmelijke omstandigheden’, zegt Annelies De Prest, verantwoordelijke bij Ray of Hope voor adopties uit Marokko in Vlaanderen.
Een adoptie uit Marokko is op een jaar rond. Dat moet geweldig klinken in de oren van koppels die zich soms tot vijf jaar lang door papierwerk en tests moeten slepen. Toch is het niet voor iedereen weggelegd. De eerste voorwaarde is namelijk dat het kind volgens de islam moet worden opgevoed. Een voorwaarde die vaak werd omzeild. Vooral Spaanse vrouwen bekeerden zich in ijltempo tot de islam om toch een kind in hun armen te kunnen sluiten. Eindelijk thuis werd de Marokkaanse baby echter katholiek opgevoed. Om dat tegen te gaan besloot de Marokkaanse overheid in september 2012 om een extra beperkende voorwaarde in te voeren. Wie uit Marokko wil adopteren, moet zelf ook Marokkaans zijn. Dat leidde meteen tot een pak minder adopties van de vele achtergelaten kinderen die Marokko rijk is. Ondertussen loopt het in Vlaanderen mis met de anders vlotte procedure. De adopties zijn voorlopig volledig stilgelegd. (zie onder)
Annelies De Prest: ‘Er zitten ontelbaar veel kinderen in de Marokkaanse weeshuizen. Als we uiteindelijk moeten besluiten de adopties in Vlaanderen volledig stop te zetten, is dat met pijn in het hart. Ieder kind dat niet geplaatst kan worden, is een kind meer dat in Marokko moet opgroeien in erbarmelijke omstandigheden.’
Volwassen in weeshuis
Waar komt die overvloed aan kinderen in de weeshuizen vandaan?
De Prest: ‘Alleenstaande moeders die door de maatschappij verstoten worden, laten hun kinderen achter. Een rechter plaatst die baby’s dan onder de hoede van een weeshuis. Je ziet ook meteen aan de naam van een kind dat het geen vader heeft. Als de vader onbekend is, vult de moeder namelijk een naam in op de geboorteakte die begint met ‘Abd’ (wat betekent ‘dienaar van’, nvdr.). Daarnaast staat er een gekozen achternaam bij.’
Kunnen de weeshuizen de grote toestroom aan kinderen opvangen?
De Prest: ‘Er zijn zeker wel veel weeshuizen in Marokko. Wij werken samen met instellingen in Tanger, Tétouan en Meknes en er zijn er nog in de grote steden als Marrakesh en Rabat. Maar het probleem is dat ze vol zitten, omdat niet alle weeshuizen aan buitenlandse adoptie doen. Als ze dat wel doen, zijn er nog de strenge adoptievoorwaarden die de uitstroom beperken. Veel kinderen verlaten de weeshuizen niet meer voor ze volwassen zijn.’
‘Die kinderen krijgen nooit een normale opvoeding en kennen geen gezinssituatie zoals ons. Het zijn die kinderen – en later tieners – die het kwetsbaarst zijn en dan ook het grootste risico lopen om uiteindelijk in de prostitutie te belanden.’
Geen ontwikkeling
Wat bedoelt u dan met erbarmelijke omstandigheden in de weeshuizen?
De Prest: ‘Misbruik in de Marokkaanse weeshuizen komt frequent voor. Niemand zal de kinderen daar seksuele voorlichting geven. Ze moeten werkelijk alles op hun eentje leren. Jongens en meisjes die in hun puberteit komen, nooit binnen een echt gezin hebben geleefd en van kleins af aan in het weeshuis zitten, worden in gemengde centra continu met elkaar geconfronteerd en krijgen de kans niet op een normale seksuele ontwikkeling. Maar er is ook seksueel misbruik onder de jongens, waarbij oudere jongens de kleintjes misbruiken. Ze weten niet beter.’
Wordt er dan niets ondernomen om dat probleem tegen te gaan?
De Prest: ‘De weeshuizen proberen voor meer toezicht te zorgen in hun instellingen, maar niet alle weeshuizen geven het probleem toe. Als ze dat wel doen, is het met veel schroom. Er wordt liever niet over gepraat.’
‘Toen ik in 2011 een weeshuis in het land bezocht, biechtte een medewerker op dat het ook bij hen was voorgevallen. Dat zijn de gevallen waar ze ervan op de hoogte zijn. Ik denk dat de toezichters het vaak gewoon niet weten. Of niet willen weten.’
Op straat
Kunnen kinderen die uit de Marokkaanse weeshuizen geadopteerd worden zich dan makkelijk aanpassen aan de gezinssituatie in België?
De Prest: ‘Ja, omdat ouders meestal kiezen voor een kind jonger dan twee. Die kinderen komen uit weeshuizen waar de leeftijdsgrens rond de drie jaar ligt. Oudere kinderen worden op hun vijfde naar echte instellingen verplaatst waar ze samenzitten met pubers tot achttien jaar. Het is in die instellingen dat het misbruik plaatsvindt.’
‘Als een gezin toch voor een vijf- of zesjarige kiest, staan wij erop dat het kind nog in een weeshuis van de kleintjes zit. Daar werd het nog niet met de problemen uit de instellingen geconfronteerd.’
Wat is het lot van de kinderen die nooit geadopteerd worden?
De Prest: ‘Die worden op hun zes-, zeven- of achttiende de deur gewezen, terwijl ze niets afweten van de buitenwereld en enkel het weeshuis hebben gekend.’
‘Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij in de criminaliteit en de prostitutie terechtkomen. Slechts een klein percentage heeft geluk en komt op jonge leeftijd terecht bij een van de weinige kwaliteitsvolle weeshuizen of de SOS Kinderdorpen waar het toezicht veel beter is.’
Financieel onmogelijk
Op welke manier verschillen die opvangcentra van de andere instellingen?
De Prest: ‘Zij imiteren de gezinssituatie veel beter. Ze werken met kleine groepen en vaste verzorgsters in aparte huisjes, als een echt dorp. Er wordt aandacht besteed aan hechting, de kinderen worden opgevangen en opgevolgd. In andere instellingen zitten alle leeftijden door elkaar met slechts een beperkt aantal verzorgsters voor honderden kinderen.’
‘Die instellingen kunnen vaak niet anders. De betere centra vangen slechts een beperkt aantal kinderen op, omdat het anders financieel niet haalbaar is. Veel organisaties werken enkel met vrijwilligersbijdragen en kunnen niet rekenen op overheidssteun.’
Hoe kan de situatie verbeteren?
De Prest: ‘Er zijn dringend structurele oplossingen nodig en die moeten vanuit de Marokkaanse overheid komen. Het is een schrijnende situatie. Als adoptie uit Marokko voor meer mensen zou worden opengesteld, zouden zo veel meer kinderen geholpen kunnen worden. Helaas gaat het op dat vlak over iets cultureels en dat zie ik nooit veranderen. Maar uiteindelijk blijft het beter voor de kinderen om in een instelling te zitten – ondanks het misbruik – dan op straat te leven.’
Waarom adoptie uit Marokko in Vlaanderen stilligt:
In Marokko kent men geen adoptie, maar de kafala. Dat is een voogdijschap dat loopt tot het kind achttien wordt. Als een kind in Vlaanderen uit Marokko geadopteerd wordt, moet die kafala in adoptie zoals wij die kennen worden omgezet. Zo heeft het kind dezelfde rechten als andere Belgische kinderen. Als dat niet gebeurt, zou de Belgische staat de voogd zijn van het kind. Dat betekent dat de adoptieouders voor een eenvoudig ziekenhuisbezoek voor hun eigen kind de goedkeuring van de staat moeten afwachten.
Doorgaans verloopt zo’n omzetting vlot. Toch ging het parket van de jeugdrechtbank in Dendermonde in beroep tegen een van de omzettingen en kreeg het gelijk in het hof van beroep in Gent. Ondertussen zit de zaak tegen de omzetting bij het hof van Cassatie. Een uitspraak werd ten vroegste in de zomer van 2014 verwacht. ‘Maar voorlopig zijn daar nog geen vorderingen in gemaakt. En dat kan nog wel even duren’, aldus De Prest.
Als de uitspraak negatief is, geldt het voor heel België: de kafala zal niet langer in adoptie omgezet worden. ‘Voor ons betekent dat dan het einde van adoptie uit Marokko’, besluit De Prest.
Dossier: kinderprostitutie in Marokko
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier