‘Misbruik in de Marokkaanse weeshuizen is schering en inslag’

Marokko mag van de VN vanaf 2015 toezien op de internationale naleving van kinderrechten. Toch luiden kinderrechtenorganisaties de alarmbel, over kinderprostitutie en uitbuiting. Knack.be zocht het uit. Vandaag deel 3 van 3: Misbruik in het weeshuis.

In Marokko hebben in de steek gelaten kinderen de magere keuze tussen een leven op straat en mogelijk ver­vallen in een wereld van prostitutie en drugs, of een leven van eventu­eel misbruik in het weeshuis. Enke­le gelukkigen worden geadopteerd, maar in Vlaanderen doen zich daar nu moeilijkheden voor. ‘Ieder kind dat niet geplaatst kan worden, is een kind meer dat moet opgroeien in erbarmelijke omstandigheden’, zegt Annelies De Prest, verantwoorde­lijke bij Ray of Hope voor adopties uit Marokko in Vlaanderen.

Een adoptie uit Marokko is op een jaar rond. Dat moet geweldig klinken in de oren van koppels die zich soms tot vijf jaar lang door papierwerk en tests moeten slepen. Toch is het niet voor iedereen weggelegd. De eerste voorwaarde is namelijk dat het kind volgens de islam moet worden op­gevoed. Een voorwaarde die vaak werd omzeild. Vooral Spaanse vrouwen bekeerden zich in ijltempo tot de islam om toch een kind in hun armen te kunnen sluiten. Eindelijk thuis werd de Marokkaanse baby echter katholiek opgevoed. Om dat tegen te gaan besloot de Marokkaanse over­heid in september 2012 om een extra beperkende voorwaarde in te voeren. Wie uit Marokko wil adopteren, moet zelf ook Marokkaans zijn. Dat leidde meteen tot een pak minder adopties van de vele achtergelaten kinderen die Marokko rijk is. Ondertussen loopt het in Vlaanderen mis met de anders vlotte procedure. De adopties zijn voorlopig volledig stilgelegd. (zie onder)

Annelies De Prest: ‘Er zitten on­telbaar veel kinderen in de Marok­kaanse weeshuizen. Als we uiteinde­lijk moeten besluiten de adopties in Vlaanderen volledig stop te zetten, is dat met pijn in het hart. Ieder kind dat niet geplaatst kan worden, is een kind meer dat in Marokko moet op­groeien in erbarmelijke omstandig­heden.’

Volwassen in weeshuis

Waar komt die overvloed aan kinderen in de weeshuizen van­daan?

De Prest: ‘Alleenstaande moeders die door de maatschappij verstoten worden, laten hun kinderen achter. Een rechter plaatst die baby’s dan onder de hoede van een weeshuis. Je ziet ook meteen aan de naam van een kind dat het geen vader heeft. Als de vader onbekend is, vult de moeder namelijk een naam in op de geboorteakte die begint met ‘Abd’ (wat betekent ‘dienaar van’, nvdr.). Daarnaast staat er een gekozen achternaam bij.’

Kunnen de weeshuizen de grote toestroom aan kin­deren opvangen?

De Prest: ‘Er zijn zeker wel veel weeshuizen in Marokko. Wij werken samen met instellin­gen in Tanger, Tétouan en Me­knes en er zijn er nog in de grote steden als Marrakesh en Ra­bat. Maar het probleem is dat ze vol zitten, omdat niet alle weeshuizen aan buitenlandse adoptie doen. Als ze dat wel doen, zijn er nog de strenge adoptievoorwaarden die de uitstroom beperken. Veel kinderen verlaten de weeshuizen niet meer voor ze volwassen zijn.’

‘Die kinderen krijgen nooit een normale opvoeding en kennen geen gezinssituatie zoals ons. Het zijn die kinderen – en later tieners – die het kwetsbaarst zijn en dan ook het grootste risico lo­pen om uiteindelijk in de prostitutie te belanden.’

Geen ontwikkeling

Wat bedoelt u dan met erbar­melijke omstandigheden in de weeshuizen?

De Prest: ‘Misbruik in de Marok­kaanse weeshuizen komt frequent voor. Niemand zal de kinderen daar seksuele voorlichting geven. Ze moeten werkelijk alles op hun eentje leren. Jongens en meisjes die in hun pu­berteit komen, nooit binnen een echt gezin hebben geleefd en van kleins af aan in het weeshuis zitten, worden in gemengde centra continu met elkaar geconfron­teerd en krijgen de kans niet op een normale seksuele ontwikkeling. Maar er is ook seksueel misbruik onder de jongens, waarbij oudere jongens de klein­tjes misbruiken. Ze weten niet beter.’

Wordt er dan niets onderno­men om dat probleem tegen te gaan?

De Prest: ‘De weeshuizen proberen voor meer toezicht te zorgen in hun instellingen, maar niet alle weeshuizen geven het probleem toe. Als ze dat wel doen, is het met veel schroom. Er wordt liever niet over gepraat.’

‘Toen ik in 2011 een weeshuis in het land bezocht, biechtte een medewerker op dat het ook bij hen was voorgevallen. Dat zijn de gevallen waar ze er­van op de hoogte zijn. Ik denk dat de toezichters het vaak gewoon niet we­ten. Of niet willen weten.’

Op straat

Kunnen kinderen die uit de Marokkaanse weeshuizen ge­adopteerd worden zich dan makkelijk aanpassen aan de ge­zinssituatie in België?

De Prest: ‘Ja, omdat ouders meestal kiezen voor een kind jonger dan twee. Die kinderen komen uit weeshuizen waar de leeftijdsgrens rond de drie jaar ligt. Oudere kinderen worden op hun vijfde naar echte instellingen verplaatst waar ze samenzitten met pubers tot achttien jaar. Het is in die instellingen dat het misbruik plaatsvindt.’

‘Als een gezin toch voor een vijf- of zesjarige kiest, staan wij erop dat het kind nog in een weeshuis van de kleintjes zit. Daar werd het nog niet met de problemen uit de instellingen geconfronteerd.’

Wat is het lot van de kinderen die nooit geadopteerd worden?

De Prest: ‘Die worden op hun zes-, zeven- of achttiende de deur gewezen, terwijl ze niets afweten van de buitenwereld en enkel het weeshuis hebben gekend.’

‘Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij in de criminaliteit en de prostitutie terechtkomen. Slechts een klein per­centage heeft geluk en komt op jonge leeftijd terecht bij een van de weinige kwaliteitsvolle weeshuizen of de SOS Kinderdorpen waar het toezicht veel beter is.’

Financieel onmogelijk

Op welke manier verschillen die opvangcentra van de andere instellingen?

De Prest: ‘Zij imiteren de gezins­situatie veel beter. Ze werken met kleine groepen en vaste verzorgsters in aparte huisjes, als een echt dorp. Er wordt aandacht besteed aan hechting, de kinderen worden opgevangen en opgevolgd. In andere instellingen zitten alle leeftijden door elkaar met slechts een beperkt aantal verzorg­sters voor honderden kinderen.’

‘Die instellingen kunnen vaak niet anders. De betere centra vangen slechts een beperkt aantal kinderen op, omdat het anders financieel niet haalbaar is. Veel or­ganisaties werken enkel met vrijwil­ligersbijdragen en kunnen niet reke­nen op overheidssteun.’

Hoe kan de situatie verbeteren?

De Prest: ‘Er zijn dringend structurele oplos­singen nodig en die moeten vanuit de Marokkaanse overheid komen. Het is een schrijnende situatie. Als adoptie uit Marokko voor meer men­sen zou worden opengesteld, zouden zo veel meer kinderen geholpen kun­nen worden. Helaas gaat het op dat vlak over iets cultureels en dat zie ik nooit veranderen. Maar uiteindelijk blijft het beter voor de kinderen om in een instelling te zitten – ondanks het misbruik – dan op straat te leven.’