Vandaag trekken de Amerikanen naar de stembus voor belangrijke tussentijdse verkiezingen. Als de Republikeinen hun meerderheid in de Kamer of Senaat verliezen, dan dreigen het voor Trump nog twee lange jaren te worden.
Een kleine twee jaar na de verkiezing van president Donald Trump trekken de Amerikanen op zes november naar de stembus voor de tussentijdse verkiezingen voor de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. De zogenaamde midterms gelden als een waardemeter voor de zittende president en kunnen de machtsverhoudingen in de Verenigde Staten danig herschikken.
Enorm populaire bij de basis
Maar wat vinden de Amerikanen momenteel van hun president? Volgens de meest recente peilingen van de politieke blog FiveThirtyEight is 42 procent van de Amerikaanse bevolking tevreden over Trump als president. Dat is op twee presidenten na de slechtste approval rating na een kleine twee jaar aan het roer. Dat percentage betekent ongeveer een daling van een kleine twee procentpunt ten opzichte van Trumps eerste werkdag. Het wijst erop dat de Trump-basis als een blok achter (het werk van) de Amerikaanse president blijft staan.
Winnen de Democraten het Huis van Afgevaardigde terug, dan mag Trump zich aan een stortvloed van onderzoeken verwachten.
Trump stelt zijn traditioneel kiespubliek alleszins niet teleur. De Amerikaanse economie doet het bijzonder goed, de werkloosheidsgraad staat op een historisch dieptepunt, de Republikeinen hebben opnieuw een meerderheid in het negenkoppig Hooggerechtshof … Trump is er enkel nog niet in geslaagd om Obamacare terug te trekken. Ook op de muur in Mexico blijft het voorlopig wachten.
Aan die laatste twee lijken de Republikeinse kiezers niet al te zwaar te tillen. Momenteel is 88 procent van de Republikeinse sympathisanten tevreden met het werk van de Amerikaanse president, en dat in tegenstelling tot negen procent van de Democratische aanhangers. Het is exemplarisch voor de manier waarop de Amerikaanse bevolking verdeeld is over politiek-maatschappelijke thema’s.
Ook voor de Democraten betekenen deze midterms bijzonder veel. Hoewel de partij in 2016 won op basis van de popular vote, moest die toch verrassend de duimen leggen voor een outsider als Trump. Dat verlies werpt tal van existentiële vragen op, onder meer over de electorale strategie die de partij best hanteert. De blanke middenklasse is de afgelopen decennia stelselmatig naar de Republikeinen verdwenen. Moet de partij proberen om haar klassieke electoraat terug te winnen? Of moet ze nog meer inzetten op de groepen waarop ze zich tegenwoordig richt, zoals de zwarten, latino’s en de LGTBQ-gemeenschap?
Campagne
Trump – voortdurend in campagnemodus – reisde de Verenigde Staten rond om met zijn befaamde rallies de kiezer ervan te overtuigen voor de Republikeinse kandidaten te stemmen. In de zuidelijke staat Texas sloot hij voor de coulissen vrede met zijn voormalige aartsvijand Ted Cruz . Eerder beschuldigde Trump Cruz’ vader van medeplichtigheid aan de moord op John F. Kennedy.
Voor de partijen is het vooral zaak om de reeds besliste kiezer naar het stemhokje te lokken.
De Amerikaanse president heeft zich de afgelopen weken vooral profileren op het migratiethema nu er vanuit Midden-Amerika enkele duizenden asielzoekers op weg zijn naar de Verenigde Staten. Dat nativisme – een combinatie van xenofobie en nationalisme – is een cruciaal onderdeel van zijn identiteitspolitiek en wordt door zijn basis duidelijk gesmaakt. Een campagnefilmpje over de migranten werd door tal van Amerikaanse nieuwszenders en websites, waaronder Fox en Facebook, geweigerd omdat de inhoud botweg te racistisch is.
Met deze strategische zetten probeert de Amerikaanse president en de kandidaten de onbesliste en onafhankelijke kiezer te overtuigen. Maar voor de Democraten en Republikeinen is het nog belangrijker om de besliste kiezer effectief naar de stembus te mobiliseren. En dat lijkt voor beide partijen momenteel aardig te lukken, onder meer omdat er effectief veel op het spel staat. Volgens een recente peiling van de doorgaans betrouwbareWall Street Journal vindt meer dan de helft van de geregistreerde kiezers dat de huidige midterms belangrijker dan de vorige tussentijdse stembusgang in 2014.
Zelfverklaard King Dealmaker Trump zal trachten om hand te vragen en vervolgens een arm te nemen.
Verwacht wordt dat een groot aantal hoogopgeleide vrouwen naar de stembus zal trekken, waarvan het meerendeel op de democraten zal stemmen. Opvallend is overigens dat de latino-gemeenschap – ondanks vele beledigingen van Trump – amper de weg naar het stemloket vindt. De Latijns-Amerikaanse bevolkingsgroep is goed voor 12,8% van het electoraat, maar slechts 27% van de 25 miljoen stemmers kwamen bij de vorige tussentijdse verkiezingen opdagen. Ditmaal kan die tendens wel eens omkeren. Was in 2014 slechts 38% van het latino-electoraat überhaupt in de stembusgang erg geïnteresseerd, dan is dat aandeel quasi verdubbeld tot 71%. Op 6 november zal blijken of deze stijging effectief heeft geleid tot een hogere opkomst.
Winst én verlies
Volgens de meest recente peilingen – voor wat ze waard zijn – ziet het er naar uit dat de Democraten de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden zullen terugwinnen. Momenteel hebben de Republikeinen 235 van 435 zitjes in handen. De Democraten hebben 86% kans om de meerderheid in de het Huis opnieuw te veroveren met om en bij de veertig teruggewonnen zetels.
In de Senaat, waar 35 van de 100 zetels op het spel staan, zien we het omgekeerde. Momenteel hebben de Republikeinen al een meerderheid van 51 zetels, verwacht wordt dat ze dat aantal zullen consolideren of zelfs uitbreiden. In vergelijking met het Huis van Afgevaardigden lijkt dat een contra-intuïtieve evolutie, al is er een logische verklaring voor. Van de 35 Senaatszetels die worden herverkozen, zijn er momenteel 26 in handen van de Democraten. De kans is dus groter dat de Democraten enkele zetels zullen verliezen aan de Republikeinen dan omgekeerd.
De Senaat wordt doorgaans gepercipieerd als een orgaan met meer autoriteit dan het Huis van Afgevaardigden. De vertegenwoordigers in het Huis worden om de twee jaar gekozen, waardoor ze zich meer met de dagdagelijkse politieke aangelegenheden bezighouden en zo goed als altijd in campagnemodus verkeren. De senatoren worden daarentegen pas om de zes jaar verkozen, waardoor ze zich op de belangrijkere – maar soms minder zichtbare – langetermijnprojecten kunnen toeleggen. Bovendien heeft de Senaat de exclusieve autoriteit om hoge functionarissen te benoemen, een uiterst belangrijke bevoegdheid.
Stilstand?
Als de Republikeinen inderdaad hun meerderheid in het Huis verliezen, betekent dat een stevig knauw voor de Amerikaanse president. De Democraten verwerven dan de macht om de wetgeving van de Trump-administratie in het Amerikaanse tweekamerstelsel te blokkeren. Ook Obama verloor na twee jaar presidentschap de meerderheid in de Kamer, waarop de Republikeinse Partij hem compleet vleugellam maakte.
Dat hoeft niet noodzakelijk te betekenen dat er in Washington twee jaar politieke stilstand dreigt. De politieke cultuur in Washington is er een van geven en nemen. Zelfverklaard King Dealmaker Trump zal trachten om hand te vragen en vervolgens een arm te nemen. Mislukt dat, dan zal hij ongetwijfeld de schuld van de stilstand in de schoenen van de Democraten trachten te schuiven. De Amerikaanse president beheerst the blame game namelijk als geen ander.
Een succesvolle afzettingsprocedure is niet alleen onrealistisch, het zou de populariteit van Trump de hoogte in kunnen jagen.
Verwacht wordt bovendien dat de Democraten de zogenaamde oversight-activiteiten van het Huis van Afgevaardigden zullen opschroeven. Dat zijn onderzoeksactiviteiten naar het reilen en zeilen in het Witte Huis. Een vloedgolf aan onderzoeken naar onder meer Trumps belastingaangiftes, de relaties met Rusland, het ontslag van voormalig speciaal aanklager James Comey … zou de werking van de Trump-administratie enorm kunnen bemoeilijken.
Het is in principe ook mogelijk dat de democraten in het Huis van Afgevaardigden een afzettingsprocedure starten tegen Trump. Maar voor zo’n impeachement is vervolgens een tweederdemeerderheid in de Senaat nodig. Dat is een onwaarschijnlijk scenario, tenzij er uit het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller III enorme lijken uit de kast vallen. Bovendien kunnen de Democraten maar beter hun geschiedenis in het achterhoofd houden. De afzettingsprocedure die in 1998 in de nasleep van de Lewinsky-affaire tegen Bill Clinton werd opgestart, zorgde ervoor dat populariteit van de toenmalige president terug de lucht in ging.
Wie bekleedt de topposities?
Tenslotte moeten er natuurlijk ook postjes uitgedeeld worden bij de winnaars én verliezers. Wie zal er in het Huis van Afgevaardigden de rol van Speaker opnemen? Bij de Democraten heerst er al langer onvrede met de verouderde partijtop, waaronder huidig partijleider in het Huis Nancy Pelosi. Verwacht wordt dat Pelosi wel het voorzitterschap opnieuw zal kunnen opnemen, al zal ze de (generatie)kloof met de jongere vertegenwoordigers en kiezers moeten dichten om de rangen te sluiten.
Ook bij de Republikeinen is het uitkijken naar de vervanger van de huidige voorzitter van het Huis Paul Ryan. Ryan kondigde midden april aan dat hij zich niet meer verkiesbaar wilde stellen. ‘Ik denk dat ik mijn deel gedaan heb’, aldus de Republikein. Ryan heeft zijn steun uitgesproken voor fractievoorzitter Kevin McCarthy, die concurrentie krijgt van Steve Scalise, de zogenaamde whip die partijdiscipline bij de Republikeinen moet bewaken.
Bovendien gaan er bij de Republikeinen een aantal coryfeeën op rust, denk maar aan Jeff Flake en Bob Corker, twee Senatoren die hun kritiek op de Amerikaanse president niet sparen. Wie de fakkel van deze zwaargewichten kan overnemen, ziet zijn of haar politieke carrière een grote sprong vooruit maken. Ter vervanging van Flake in Arizona vechten de Republikeinse Trump-aanhanger Martha McSally een bikkelharde strijd uit met haar Democratische concurrente Kyrsten Sinema. Corker, die tevens voorzitter is van de Commissie Buitenlandse Zaken, zal waarschijnlijk worden opgevolgd door Marsha Blackburn, die momenteel in het Huis van Afgevaardigden zetelt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
