Midterms: acht spannende races om naar uit te kijken

Het kan goed meevallen, het kan zwaar tegenvallen in de midterms – voor Republikeinen en Democraten. De volgende races zullen een idee geven welke kant het uitgaat. Van enkele kennen we dinsdagnacht Belgische tijd wellicht al vrij vroeg de uitslag. Voor andere races kan de uitslag dagen op zich laten wachten.  

Virginia: een vroeg resultaat

Virginia is tegenwoordig een ‘purple state’, een staat die zowel rood (Republikeins) als blauw (Democratisch) kan uitslaan. De staat telt rond hoofdstad Washington D.C. veel ambtenaren, die eerder Democratisch stemmen, en elders veel militairen, die meer dan gemiddeld Republikeins stemmen.

Bij de midterms in 2018 leek de staat op weg om Democratisch te worden. De Democraten veroverden 7 van de 11 zetels voor het Huis van Afgevaardigden, een winst van 3. In 2020 won Democraat Joe Biden de presidentsverkiezing in de staat met 10 procent voorsprong. Maar een jaar later verkoos Virginia een Republikeinse gouverneur – onder meer uit onvrede met de lange sluiting van scholen tijdens de pandemie, wat het leven onmogelijk maakte voor werkende vrouwen.

De drie zetels die de Democraten in 2018 veroverden, liggen dit jaar onder vuur. Een daarvan is die van Elaine Luria. Ze werd herkozen in 2020 en hoopt op een derde ambtstermijn. Ze profileerde zich als een gematigde Democraat, een centrumfiguur, en verwierf nationale bekendheid als lid van de onderzoekscommissie naar de bestorming van het Capitool. Dat laatste zou zich tegen haar kunnen keren. Ze is verkiesbaar in een district met veel militairen, is zelf gewezen officier in de zeemacht. Sommige van haar kiezers vinden dat ze niets in die commissie te zoeken had en dat ze zich beter meer met hun levensstandaard had beziggehouden. Ze wordt door haar tegenstander, Jen Kiggans, afgeschilderd als te extremistisch voor haar district.

Kiggans werkte een tijdje als helikopterpiloot voor de zeemacht. Zij is volgens Luria dan weer te Trumpiaans. In 2020 weigerde ze een tijdlang de verkiezingsuitslag te accepteren. Ze is tegen rechten voor transgender personen, tegen scholen die controversiële thema’s aansnijden en ze juichte de afschaffing van het nationaal recht op abortus toe.

Virginia telt de stemmen doorgaans vrij snel. Als Luria haar zetel verliest (en als haar twee bedreigde collega’s hetzelfde lot ondergaan), zullen we snel weten dat het een slechte kiesnacht wordt voor Democraten. Als zij standhoudt/standhouden, kan het nog meevallen voor haar partij.

Zelfs als de Democraten hun zetels in Virginia behouden, gaat hun piepkleine meerderheid in het Huis (220 van 435 zetels) naar alle waarschijnlijkheid verloren.

Onzekerheid in New York

In het noordoosten van het land wordt het spannend in enkele Democratische bastions – plaatsen waarvan je tijdens nationale verkiezingen doorgaans niets verneemt omdat ze zo solide Democratisch zijn. Te elfder ure werden de Clintons, vicepresident Kamala Harris, en zelfs president Joe Biden opgetrommeld om de campagne van Kathy Hochul, de uittredende gouverneur van de staat New York, leven in te blazen.

Hochul verving een jaar geleden Andrew Cuomo, die meervoudige beschuldigingen van seksueel wangedrag politiek niet overleefde. De Republikeinse tegenstander van Hochul, Lee Zeldin, is een goed gefinancierde Trumpiaan. Hij hamert op de toegenomen misdaad in New York, en maakt in zijn campagne gebruik van concrete misdaden die dagelijks het nieuws halen.

Het zou een klap zijn voor de Democraten als ze het gouverneurschap zouden verliezen. Bovendien kunnen ze in de staat, en in naburige staten Connecticut en Rhode Island, meerdere zetels voor het Huis van Afgevaardigden kwijtraken. Als dat zo is, weten we dat de Republikeinen op een afgetekende overwinning in de midterms afstevenen, en op een ruime meerderheid in het Huis.

Pennsylvania: kunnen Democraten een bufferzetel winnen?

Pennsylvania is in elk geval geen vroege staat. Geduld is de boodschap. Er wordt traag geteld en herteld. In 2020 hebben Trump en Biden tijdens de tellingen enkele keren haasje-over gespeeld.

Dat de Democraten minder pessimistisch zijn over de Senaat dan over het Huis heeft met Pennsylvania te maken. De uittredende Republikeinse senator stelde zich niet opnieuw verkiesbaar, en de strijd om de open zetel wordt een nek-aan-nekrace tussen tv-dokter Mehmet Oz en vicegouverneur John Fetterman.

Als Fetterman een zetel wint in een Senaat, die momenteel 50-50 verdeeld is, geeft dat de Democraten een buffer om verlies van een zetel elders op te vangen.

Het is de duurste verkiezing van het jaar, en de meest gevolgde race.

Nevada: de meest bedreigde van de Democratische Senaatszetels

Dinsdag worden 35 van de 100 senatoren verkozen. Bij die 35 zitten een vijftal Democratische Senaatszetels die serieus bedreigd worden. De grootste verwachtingen hebben de Republikeinen in de staat Nevada. De toerisme-industrie rond Las Vegas is zwaar getroffen door zowel inflatie als covid. Traditioneel kunnen Democraten rekenen op grote steun van de horecavakbonden en hun leden, maar veel werknemers zijn ontslagen en wie nog werk heeft, is evenmin vrolijk over het beleid.

Uittredend senator Catherine Cortez Masto, de eerste Latina ooit in de Senaat, is in een moeizame strijd gewikkeld met Republikein Adam Laxalt. Laxalt komt uit een politieke dynastie, maar langs een zijweg. Zijn vader en grootvader zaten al in de Senaat. Maar Adam is een buitenechtelijk kind, opgevoed door zijn alleenstaande moeder, en pas in 2013 erkend door zijn vader-senator.

Laxalt was in 2020 de plaatselijke voorzitter van het kiescomité voor Donald Trump, en in die hoedanigheid coördineerde hij de betwisting van de verkiezingsuitslag in Nevada. Geen enkele van zijn rechtszaken boekte resultaat.

De uittredende senator, die bij haar eerste verkiezing in 2016 al weinig reserve had, pakte zondag uit met paginagrote advertenties in de Engels- en Spaanstalige pers, waarin ze benadrukt dat 14 leden van Laxalts familie haar verkiezen boven Adam. Of dat voldoende zal zijn, is onzeker. Peilingen tonen een statistisch gelijkspel, met een haartje voorsprong voor Laxalt.

Utah: onder (ex-)Republikeinen

Dunbevolkt Utah is resoluut Republikeins. Maar de staat is nooit voor de charme van Donald Trump bezweken. Mike Lee is er uittredend senator, en behoorlijk populair. Hij heeft in de aanloop naar de bestorming van het Capitool actief meegewerkt aan denkoefeningen en scenario’s om Trump aan de macht te houden. Dat is niet bij iedereen in Utah in goede aarde gevallen en het maakte een tegenkandidatuur realistisch. Niet van een Democraat, want die partij is in de staat tandeloos, maar van een gewezen Republikein die optreedt als onafhankelijke, en tijdelijk de steun geniet van de Democraten. Evan McMullin heet hij. McMullin was eerder al eens een onafhankelijke presidentskandidaat en wil, als hij verkozen wordt, als onafhankelijke in de Senaat zitten. Als dat lukt, kan hij zich een machtspositie verwerven en veel voor de staat binnenhalen, een beetje naar het voorbeeld van de dissidente Democratische senatoren Kyrsten Sinema en Joe Manchin.

De peilingen zijn schaars en tegenstrijdig. Maar McMullin won een debat van Lee en jaagt hem schrik aan. Dat is al verrassend.

Georgia: de voetbalheld tegen de predikant

De uittredende Democratische senator Raphael Warnock neemt het op tegen (American football-legende Herschel Walker.

Walker is geen voor de hand liggende kandidaat. Ja, hij is de beste voetballer die de staat Georgia ooit heeft voortgebracht. Maar hij heeft ook een zwaar leven achter de rug, waarin hij lang niet altijd de principes volgde die hij nu verdedigt.

Hij is antiabortus, maar heeft volgens twee vrouwen, van wie één een kind met hem heeft, vriendinnen betaald voor hun abortus (Walker ontkent). Hij pleit voor verantwoordelijk vaderschap, maar tijdens de campagne bleek dat hij meerdere kinderen heeft met wie hij weinig tot geen contact heeft. Hij heeft een vroegere partner met een wapen bedreigd (ze hebben zich sindsdien verzoend). Hij noemde zichzelf dom, wat hem niet belette om tijdens een debat met de welbespraakte Warnock behoorlijk staande te houden. Het punt is, zeggen critici, dat hij uit andere sferen naar de politiek is getransfereerd en geen grote basiskennis van politiek heeft.

Warnock deed het zeker niet slecht in zijn eerste jaren als senator, maar de predikant in Martin Luther Kings oude kerk in Atlanta vindt zijn draai niet in de strijd met Walker. Eerst wilde hij de aantijgingen rond abortus tegen Walker niet gebruiken. Nu de peilingen hen ongeveer gelijke kansen geven, lanceert de campagne van Warnock wel spots over de tweespalt tussen Walkers privéleven en zijn standpunten.

Overigens lijken de contradicties tussen Walkers ideeën en zijn privéleven de kiezers niet zo te beïnvloeden.

Dit is ook weer een race waarin de Democraten hun meerderheid in de Senaat kunnen verliezen.

Er is nog een duel dat nationale aandacht krijgt: gouverneur Brian Kemp neemt het net zoals in 2018 op tegen Stacey Abrams, een van de rijzende sterren in de Democratische partij. In 2018 won Kemp, en dat zal hij volgens de peilingen ook nu doen. De Republikeinse top in de staat heeft zich verzet tegen Trumps pogingen om de verkiezingsuitslag te manipuleren, wat Kemp geloofwaardigheid geeft bij onafhankelijke kiezers. Hij laat Georgia een miljardenoverschot na. De staat wordt beter bestuurd dan het land, is de boodschap van de Republikeinen.

Misschien brengt het tweetrappensysteem van Georgia een verrassing. In 2020 werden de Republikeinen vleugellam tussen de eerste en de tweede ronde. Trump verklaarde in alle toonaarden dat de verkiezingen onbillijk en gestolen waren, met als gevolg dat veel Republikeinse kiezers thuisbleven voor die tweede ronde.

Tussen Walker en Warnock is een tweede ronde waarschijnlijk, tussen Kemp en Abrams mogelijk.

De tweede ronde – indien nodig – volgt op 6 december. Als de zetel van Warnock op dat moment bepaalt wie de meerderheid heeft in de Senaat, kunnen we ons verwachten aan de best gefinancierde tweede ronde aller tijden.

Arizona: de staat van de Cyber Ninjas

Arizona was in 2020 ground zero van de samenzweringstheorieën rond de verkiezingsuitslag. In de nacht na verkiezingsdag, en dagen voor de meeste andere media, riep het rechtse Fox News Joe Biden uit tot overwinnaar in de staat. Fox fnuikte daarmee de plannen van Trump om, terwijl hij voorop lag in de tellingen, zijn eigen overwinning uit te roepen.

Na enkele dagen gaven de tellingen Fox gelijk. Maar velen waren niet overtuigd, er werd geprotesteerd. Een Trumpgezinde groep, de Cyber Ninjas, onderzocht wekenlang stembiljetten om bewijzen van fraude te vinden. Ze vonden er geen – wat de verdachtmakingen niet stopte. Ook Bizon Man, die later opzien baarde in het Capitool, vond zijn draai tijdens protesten tegen de verkiezingsuitslag in Phoenix, Arizona.

Gedurende de Republikeinse primary’s verdedigden de Republikeinse uitverkorenen in overgrote meerderheid de stelling dat Biden won na gesjoemel in de verkiezingen. Toen dachten adviseurs nog dat het lastig zou worden om die stelling in de midterms te behouden. De Republikeinse kandidaten hebben hun retoriek inderdaad wat gematigd, maar ze blijven verkiezingssceptici.

In de gouverneursrace doet gewezen tv-journalist Kari Lake het beter dan haar Democratische tegenstander Katie Hobbs, die houterig is en een debat weigert. Er wordt al gespeculeerd over een rol voor Lake als Trumps kandidaat-vicepresident, of zelfs als presidentskandidaat mocht Trump voor 2024 afhaken.

Dat Lake het zo goed doet, heeft ook gevolgen voor de Senaatsrace. Uittredend Democratisch senator, astronaut Mark Kelly, is populair in de staat, maar wordt in de peilingen bijgebeend door zijn Republikeinse rivaal Blake Masters, die profiteert van de populariteit van Lake. Kort na de primary’s haalde hij zijn meest radicale standpunten rond abortus van zijn website, onder meer dat hij de status van rechtspersoon zou toekennen aan foetussen, zodat abortus als moord vervolgd zou kunnen worden. De vraag in deze staat is: wat winnen kandidaten die de verkiezingsuitslag van 2020 ontkennen? Wint Masters, dan zijn de Democraten bijna zeker hun meerderheid in de Senaat kwijt.

New Hampshire: eigen schuld dikke bult

In New Hampshire gaat de Democratische senator Maggie Hassan een moeilijke herverkiezing tegemoet.

In 2016 werd ze – hakken over de sloot, met duizend stemmen verschil – verkozen. Deze keer wilden de Democraten haar een handje helpen door in de voorverkiezingen de gekste van de Republikeinse kandidaten te ondersteunen. De redenering was: tegen zo’n extreme persoon maakt ze meer kans.

Dat is niet het enige voorbeeld van Democratische steun aan vrij uitzinnige Trumpianen. De Democraten zouden in deze midterms 40 tot 50 miljoen dollar hebben uitgegeven om gemakkelijk te kloppen Republikeinen te helpen in hun primary’s. Het probleem is, zoals in New Hampshire, dat de uitzinnige kandidaat nu een kans maakt op verkiezing. Het gaat het om Don Bolduc, een gepensioneerde generaal, die al enkele keren van mening veranderd is over de verkiezingen van 2020 (Gestolen of niet? Eerst vond hij van wel, dan van niet, nu heeft hij onvoldoende informatie om zich uit te spreken). Hij noemde de Republikeinse gouverneur van zijn staat een sympathisant van het Chinees communisme, en is tuk op de samenzweringstheorieën rond Bill Gates en covid. Dat alles neemt niet weg dat hij in de peilingen Maggie Hassan ongeveer heeft bijgebeend. Het zou kunnen dat deze man, met behulp van Democratische centen, de Republikeinen aan een meerderheid helpt in de Senaat.