Een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas lijkt dan wel binnen handbereik, maar is tegelijk verre van zeker. ‘Trump duwt dit akkoord nu door Netanyahu’s strot, maar voor de Israëlische premier telt maar één ding: zijn politiek overleven.’
Is het einde van de nietsontziende oorlog tussen Israël en Hamas nabij? Donderdag bereikten de onderhandelaars van beide partijen in de Qatarese hoofdstad Doha een akkoord over een staakt-het-vuren. Het bestand, dat zondag van kracht moet worden, bepaalt dat het Israëlische leger zich terugtrekt naar bufferzones en voorziet in de uitwisseling van gevangenen. Maar de twee teksten van de overeenkomst blijven erg ambigu op heel wat vlakken, waardoor waarschijnlijk pas gaandeweg duidelijk zal worden of dit bestand een lang leven beschoren is.
Toen het nieuws over een mogelijk staakt-het-vuren woensdag bekendraakte, reageerden vrijwel alle betrokken partijen opgelucht. Maar het blijft onduidelijk of ook de Israëlische regering akkoord zal gaan. Haar premier Benjamin Netanyahu stelde de stemming donderdag uit.
Volgens Midden-Oostenexperte Brigitte Herremans, onderzoeker aan de UGent en docent aan de Universiteit Antwerpen, blijft het koffiedik kijken. ‘Israël wil dit akkoord niet. Het liefst van al gaat premier Benjamin Netanyahu onverminderd door met zijn genocidale oorlog.’
Hoezo?
Brigitte Herremans: Bij Netanyahu gaat het steeds om maar één ding: zijn politiek overleven. Palestijnse burgerdoden kunnen hem niets schelen en ook het lot van de Israëlische gijzelaars zijn geen prioriteit. Netanyahu heeft de oorlog nodig, want zijn regering staat of valt met de steun van de oorlogszuchtige ministers Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich. Bovendien kan hij met de oorlog de schijn hooghouden dat hij wel degelijk instaat voor de veiligheid van Israël en zijn burgers. Maar het omgekeerde is waar, want ondanks de uitgebreide waarschuwingen in de vroege ochtend van 7 oktober 2023 voor een nakende aanval van Hamas, greep Netanyahu niet in. Zijn oorlog heeft van Israël geen veiliger land gemaakt, ook al is Hamas op militair vlak verzwakt.
Waarom heeft Netanyahu dit akkoord in de eerste plaats mee goedgekeurd?
Herremans: Het wordt hem simpelweg door de aantredende Amerikaans president Donald Trump door de strot geduwd. Trump wil zijn tripartiteakkoord met Saoedi-Arabië en Israël, dat hij in zijn eerste ambtstermijn sloot, nieuw leven inblazen en daarvoor heeft hij eerst een oplossing tussen Israël en Palestina nodig. Daarom kan Israël er volgens mij moeilijk onderuit.
Ook afscheidnemend president Joe Biden klopt zichzelf op de borst. Is dat dan onterecht?
Herremans: Biden was in de eerste plaats een slappeling die ondanks zijn invloed de situatie gewoon heeft laten betijen. Sterker nog, met de wapenleveringen aan Israël hebben de Verenigde Staten hun eigen wetgeving meermaals genegeerd. Al te trots op zijn nalatenschap ten overstaan van Israël en Palestina moet Biden met andere woorden niet zijn. Maar ook in Europa moet men zich vragen stellen. Zowel de Italiaanse als de Poolse regering zegt dat ze Netanyahu niet zullen arresteren wanneer die hun grondgebied betreedt, zoals de arrestatiebevelen van het Internationaal Strafhof stipuleren. Over Russisch president Vladimir Poetin schreeuwen sommige Europese landen moord en brand, maar ten overstaan van Netanyahu sluiten ze de ogen. Dat is onvoorstelbaar.
‘Het is vooral Israël dat de sleutel tot succes in handen heeft.’
Uittredend Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei onlangs dat Hamas evenveel rekruten heeft als aan het begin van de oorlog. Hamas is niet vernietigd, zoals de oorlogsdoelen van Israël vooropstelden?
Herremans: Van meet af aan wist iedereen, de Israëlische regering op kop, dat het onmogelijk zou zijn om terrorisme met bruut geweld te bestrijden. Hoe moeilijk ook: radicale ideeën moet Israël bekampen met respect voor het internationaal recht en door Palestina een politieke horizon te bieden, niet door genocidaal tewerk te gaan. Voor de Israëlische regering ging het na 7 oktober echter maar om één ding: wraak. Grondig nadenken over hoe Israël en Palestina met elkaar kunnen samenleven was nooit aan de orde, hoewel Israël er zichzelf met de Oslo-akkoorden in de jaren negentig toe verbonden heeft om een Palestijnse staat mogelijk te maken.
Gelooft u dat het bestand, tenminste als het er komt, een lang leven beschoren is?
Herremans: Ook dat blijft afwachten. Het is vooral Israël dat de sleutel tot succes in handen heeft. Maar zolang het land zichzelf het recht voorbehoudt om de Gazastrook ook in de toekomst te blijven bombarderen, de Westelijke Jordaanoever te blijven bezetten, de politieke toekomst van Palestina langdurig te bepalen, en een bezettende macht wil blijven door de grenzen van de Gazastrook te blijven controleren, blijft een oplossing veraf.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier