Michael Cohen: hoe de man die dweepte met Trump kroongetuige tegen hem werd

Michael Cohen, nu 56, werkte ruim tien jaar als advocaat en fixer voor Donald Trump. Hij loog en bedroog, dreigde met geweld om een baas te plezieren die hij verafgoodde. Vervolgens draaide hij voor drie jaar de gevangenis in en werd hij een van de meest gedreven critici van Trump.

Michael Cohen kon niet tot zwijgen gebracht worden na het nieuws over het komende proces tegen Trump. Hij stuurde een mededeling uit, dweilde tv-zenders af, gaf lange interviews, en was zichtbaar uitgelaten in het vooruitzicht dat zijn vroegere baas, zoals hij eerder, een gevangenis van binnenuit zou kunnen beleven.  ‘Wat ook de wet was die mij in de gevangenis deed belanden’, zo zei hij op CNN, ‘moet ook hem in de gevangenis doen belanden’. Cohen zal er alles aan doen om dat te realiseren, onder meer als kroongetuige in de komende rechtszaak tegen Trump.

Wat een verschil met de man die in zijn jeugd twee keer naeen Trumps bestseller The Art of the Deal las. ‘Ik vond dat boek een meesterwerk’, schreef hij later: ‘Meedogenloos, onuitputtelijk, onverzadigbaar, briljant, vernieuwend, bijtend, energiek en bovenal altijd een winnaar – het zelfportret van Trump in die bladzijden, hoe fictief en ver van de waarheid verwijderd het ook was, hield me in de ban. In het geniep, in het diepst van mijn gedachten, dacht ik dat ik enkele van Trumps beste kwaliteiten bezat’. En: ‘Ik wilde alles: macht, het goede leven, publieke bijval, roem, grote deals, snelle auto’s, privévliegtuigen, de excessen en de glamour en de lust voor het leven die Trump zo moeiteloos belichaamde’.

Dat was nog voor hij Trump ontmoette. Cohen werd los van Trump welvarend. Hij was de zoon van een Poolse jood, die de Holocaust overleefd had, en in Canada voor dokter had gestudeerd. Michael werd zelf advocaat. Hij huwde financieel boven zijn stand, en werd ook onafhankelijk rijk – niet miljardairrijk, maar toch – met vastgoedinvesteringen en vooral met taxilicenties. Sikhs, die een groot deel van de taxibedrijven in New York monopoliseerden, verlieten na 11 september 2001 in grote drommen die handel. Met hun tulbanden en baarden zagen ze er voor Amerikaanse passagiers uit als moslims, en werden ze gemeden. Cohen kocht hun vergunningen op voor een habbekrats, en verhuurde ze door aan nieuwe taxichauffeurs. Dat leverde hem een fors inkomen op, tot Uber en Lyft de taxisector in een nieuwe crisis deed belanden.

Zijn vastgoedaankopen, onder meer in Trumpgebouwen, brachten hem eerst in contact met Don Junior, en vervolgens met de grote Donald zelve. Donald liet Cohen gratis vuile klusjes opknappen. En toen hij dat tot tevredenheid deed, bood hij hem een contract aan – dat Cohen ongeveer de helft betaalde van wat hij voordien verdiende. Cohen hapte toe. In Disloyal, het boek dat Cohen in gevangenschap schreef over zijn jaren met Trump, valt zowel zijn bijna puberale opwinding als zijn afgrijzen te lezen over de ‘dirty deeds’, de vuile activiteiten, die hij namens Trump verrichtte. ‘Ik werd zijn woordvoerder, zijn schurk, zijn pitbull en zijn wetteloze advocaat’, Cohen bedreigde en vervloekte, hij liet een peiling manipuleren, hij deed naar eigen zeggen bloed vloeien. Hij bedreigde een journalist: ‘Wat ik met je zal doen zal fucking weerzinwekkend zijn’. De reporter in kwestie wilde schrijven over de aantijging van verkrachting tegen Trump door zijn eerste echtgenote Ivana (Ivana, die de beschuldiging liet optekenen tijdens de echtscheidingsprocedure, trok ze later weer in). Hij bejubelde de manier waarop Trump tegenstanders tijdens bijeenkomsten mentaal domineerde. ‘Het was onweerstaanbaar, bedwelmend, opwindend’. En hij zat er middenin. ‘De vraag was niet langer wat ik zou doen voor Trump – de vraag was wat ik niet zou doen. En het antwoord was dat ik ongeveer alles zou doen en zeggen’. ‘Ik deed het enthousiast en volslagen gewetenloos’.

Maar het ging verder dan dat. Het ging verder dan geld en macht. Trump speelde ook spelletje met Cohen. Hij halveerde zijn salaris. Na twee jaar betaalde hij hem weer het volle bedrag. Hij stak tijdens uitzending van The Apprentice de draak met Cohen. Cohen pikte het allemaal. ‘Bij Trump voelde ik me opgeladen, levend, alsof hij een dwingende en unieke waarheid bezat, de kans voor mijn heil en mijn succes in het leven’. Dat gevoel, bedacht Cohen, deelde hij allicht met een ‘significant percentage van de Amerikaanse burgers’, die hun leven intenser vonden met Trump in de buurt.

Hij begon te liegen zoals Trump het deed, in een postmoderne werkelijkheid waarbij een leugen geen leugen was als je er mee weg kan komen, of als je er zelf in kan geloven. De leugen wordt een hogere waarheid, een kunstvorm.

Zwijggeld, onbetaald en betaald

En van daar ging het in rechte lijn naar de eerste presidentsverkiezingen van Trump in 2016. Cohens gezinsleden, met name zijn echtgenote en zijn jonge dochter, walgden van het politiek programma van Trump. Cohen probeerde Trumps aanvallen tegen Mexicanen tegenover hen te relativeren, schrijft hij.

Tegen het einde van die eerste campagne doken minstens twee vrouwen op die ermee dreigden hun affaire met Trump wereldkundig te maken. De eerste, gewezen Playboymodel Karen McDougal, verkocht haar verhaal voor 150.000 dollar aan The National Enquirer. De uitgever van dat blad, David Pecker, al langer bevriend met Trump, had niet de bedoeling het te publiceren. Hij liet McDougal fitnesscolumns schrijven, die het goed deden. Tegen dan nam Cohen vele gesprekken op. Zo ook het gesprek over de 150.000 dollar. ‘Dus, wat moeten we hiervoor betalen?’ hoor je Trump vragen, ‘150?’ Ja, antwoordt Cohen. De bandopname bewijst volgens Trumps huidige advocaten dat Cohen destijds het initiatief nam tot de betalingen, en dat Trump gewoon het advies van zijn raadsman Cohen volgde.

Uiteindelijk betaalde Trump niets: hij vond dat Pecker zijn 150.000 dollar terugverdiende aan de columns die McDougal schreef.

In september, minder dan twee maanden voor de verkiezingen, dreigde pornoster Stormy Daniels (echte naam: Stephanie Clifford) ermee haar onenightstand met Trump te onthullen. Cohen betaalde haar 130.000 dollar zwijggeld, dat Trump hem in schijven terugbetaalde als ‘juridische uitgaven’. Rond deze betaling draait de rechtszaak die in Manhattan tegen Trump wordt aangespannen. Voor deze betaling werd Cohen in 2018 tot 3 jaar gevangenis veroordeeld. Ze hield een inbreuk in op de regels rond de financiering van verkiezingen. Hij pleitte schuldig: de 130.000 dollar was inderdaad een soort campagnebijdrage – een bijdrage om de kansen van presidentskandidaat Trump gaaf te houden. Hij werd ook veroordeeld voor belastingfraude (die hij ontkende, maar waarvoor hij toch schuldig pleitte – omdat anders ook zijn echtgenote in verdenking zou gesteld worden). Los van deze veroordeling werd Cohen ook tot 3 maanden cel veroordeeld wegens meineed tegenover een parlementscommissie. Hij had gelogen over Trumps pogingen om een vastgoedproject van de grond te krijgen in Moskou. Hij stelde voor de commissie dat er drie gesprekken over geweest waren, alle voorafgaand aan de eerste primary in 2016, terwijl er in werkelijkheid tien gesprekken waren geweest, en enkele daarvan in volle presidentscampagne.

Cohen werd geviseerd in de aanklacht, is algemeen de indruk. Hij droeg niet alleen de schuld voor de betaling aan Stormy Daniels. Trump zelf (die als president in 2018 niet kon vervolgd worden) en zijn financieel verantwoordelijke Allen Weisselberg, die uitdokterde hoe Cohen kon terugbetaald worden, waren minstens ook betrokken. (Weisselberg zit momenteel 4 maanden gevangenis uit, in een affaire van belastingontduiking door de Trump Organization, die niets met de zaak rond Stormy Daniels te maken heeft). De onderzoekers vervolgden in 2018 Cohen omdat ze dachten dat ze hem konden keren, en van hem een getuige maken tegen Trump.

‘Woede over verraad’

En zo ging het. Cohen was al gebelgd dat hij geen grote rol in het Witte Huis had gekregen. Toen er een huiszoeking bij hem werd gehouden, bleef hij eerst nog Trumpgetrouw. Omgekeerd zegde Trump hem op dat moment alle steun toe. Maar de wederzijdse steun kalfde af. Ineens droeg Trump de gerechtskosten niet langer. Hij begon niet langer de naam van Cohen te gebruiken maar over hem te praten als ‘een van mijn advocaten’. En toen de recherche de belastende bandopnames vond, veranderde de toon bij Trump. Cohen werd ‘een rat’. En de advocaat en fixer van Trump kreeg de stellige indruk dat Trump hem met alle schuld wou opzadelen. 

‘Van kindsbeen af’, schrijft hij in zijn boek, ‘had ik een sterke zin voor loyauteit, gekoppeld aan zijn kwaadaardige tegenhanger: woede over verraad’. Hij voelde zich verraden, en zocht wraak.
Zijn boek was een eerste dosis, maar ook na zijn vrijlating stelde hij alles in het werk om zijn eigen ‘dirty deeds’ en die van Trump te openbaren. Hij zegde zijn medewerking toe aan alle onderzoeken tegen Trump. En hij zal op het proces in Manhattan de kroongetuige worden.

Een ongeloofwaardige kroongetuige, zeggen tegenstanders en sceptici. Trump deed hem intussen af als een onverbeterlijke leugenaar – iemand die veroordeeld is wegens meineed.

In ongeveer alle interviews die hij donderdag weggaf, ging Cohen daarop in. ‘Ik heb inderdaad gelogen’, gaf hij toe, ‘maar ik deed het voor Trump’. Hij denkt niet dat een jury hem daarom ongeloofwaardig zal vinden.

Hoe dat zal uitdraaien zullen we later vernemen. Maar in afwachting is Cohen in zijn nopjes dat zijn vroegere baas in beschuldiging is gesteld.