Meeste bootmigranten komen uit Gambia: ‘Situatie is er zo uitzichtloos dat enkel vluchten optie is’

Niet Syrië of Somalië, maar wel Gambia prijkt bovenaan het lijstje van herkomstlanden van bootvluchtelingen via de Middellandse Zee. Vluchten voor een wrede dictatuur. ‘Hopelijk zorgen de huidige gebeurtenissen ervoor dat dit kleine land niet langer wordt genegeerd’.

Niet uit Syrië of Somalië, maar uit Gambia komen de meeste bootvluchtelingen die in de eerste drie maanden van dit jaar via de Middellandse Zee de levensgevaarlijke oversteek van Afrika naar Europa maakten. Van de 10.165 migranten die levend de Italiaanse kust bereikten, zo blijkt uit officiële cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), kwamen er 1.413 uit het West-Afrikaanse land, of 14 procent. Dat voor een land met amper 1,8 miljoen inwoners – en dan laten we diegenen die de oversteek met hun leven betaalden, nog buiten beschouwing.

Bij ons is Gambia vooral bekend als een exotische vakantiebestemming met idyllische stranden die de voorbije jaren veel aan populariteit heeft gewonnen, maar wat is er aan de hand in het piepkleine land dat zoveel mensen er weg willen?

#Med crossing: Here are the latest @IOM_news figures by nationalities. #Gambia #Senegal on top, then Somalia #Syria pic.twitter.com/yRNadLNwmn

— Thomas Fessy (@bbcfessy) 20 april 2015

Een van de wreedste dictaturen van Afrika

Gambia wordt al meer dan 20 jaar geleid door een van ’s werelds meest excentrieke en meedogenloze dictators. Yahya Jammeh kwam in 1994 aan de macht na een staatsgreep zonder bloedvergieten, maar regeert sindsdien met ijzeren hand en zijn beleid wordt nog jaar na jaar repressiever. Hij haalde al meermaals het wereldnieuws met onder andere zijn eigen ‘geneesmiddel’ tegen aids (zoals ook op zijn officiële Twitterpagina staat), zijn doodsbedreigingen aan holebi’s en zijn besluit om uit het Britse Gemenebest te stappen.

Yahya Jammeh begon in november 2011 aan een nieuwe ambtstermijn van vijf jaar, na een hoogst twijfelachtige stembusgang. De organisatie van West-Afrikaanse landen (ECOWAS) weigerde zelfs waarnemers te sturen omdat ze de politieke situatie in Gambia ‘niet als bevorderlijk beschouwt voor vrije en eerlijke verkiezingen’.

Uitzichtloos

‘Als je land zo slecht bestuurd wordt en je ziet niet de kleinste kans op verandering, wat kan je dan nog doen? Enkel vluchten,’ zegt Sidi Sanneh in een telefonisch interview met Knack.be. Sanneh is een voormalige minister van Buitenlandse Zaken van Gambia en ex-ambassadeur in Senegal, maar heeft zich tegen het regime van Jammeh gekeerd en woont nu in het Amerikaanse Fairfax (Virginia). Hij houdt er een blog bij over de politieke ontwikkelingen in zijn geboorteland (lees zijn blog).

‘Zeer triest is het om te zien wat er met Gambia gebeurt, het land verliest heel veel jonge mensen. Hun situatie is uitzichtloos, zij zien gewoon geen toekomst. De werkloosheid onder jongeren bedraagt hier 70 tot 80 procent.’

Ebola

De twee belangrijkste pijlers van de Gambiaanse economie zijn de landbouw en het toerisme, zegt Sanneh. ‘De agrarische sector is goed voor 70 procent van de rurale tewerkstelling, maar presteert de jongste jaren ondermaats. De reden? Jammeh neemt hun producten af en betaalt er meestal niet voor. Ik ken landbouwers die sinds 2011 niet meer betaald zijn door de overheid voor hun producten.’

‘Het toerisme is gedaald tot minder dan 10 procent van het bruto binnenlands product en er zit geen beterschap in als gevolg van de ebola-paniek. Als die twee belangrijke sectoren niet meer opbrengen, dan komt Gambia sowieso in de problemen.’

@BiancaJagger @AmnestyUK my country #Gambia has mass exodus of youths due to brutal repressive dictatorship. Youths have no jobs, prospects

— MamaLinguere Sarr (@mamasarr) April 22, 2015

Mensenrechtenschendingen

Onder Jammeh zijn verdwijningen, willekeurige opsluitingen en folteringen schering en inslag. Legio zijn de voorbeelden van politieke tegenstanders die worden aangevallen, opgepakt, gefolterd en veroordeeld na een schijnproces.

Verdachten van medeplichtigheid aan de mislukte staatsgreep van december vorig jaar (die een beetje geïnspireerd was op de gebeurtenissen in Burkina Faso) zijn door een militaire rechtbank ter dood veroordeeld en mogelijk zelfs al geëxecuteerd, want doodstraffen werden in het verleden vaak snel en in het geheim uitgevoerd.

Sanneh: ‘Vier coupplegers die uit de VS kwamen, staan daar momenteel terecht op basis van de Neutrality Act. Maar verdachte medeplichtingen in Gambia zijn opgepakt en opgesloten zonder aanklacht. Waar ze worden vastgehouden, weet niemand. In totaal gaat het om tientallen mensen, voornamelijk familieleden van de verdachten en van wie de jongste amper 14 jaar is en de oudste meer dan 70.’

In zijn jongste blogs klaagt Sanneh de manier aan waarop het regime van Jammeh oppositieleider Ousainou Darboe aanpakt. ‘Darboe wil met een tiendaagse toer doorheen het hele land campagne voeren voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar, maar Jammeh laat dat niet toe. Overal waar hij komt, wordt Darboe geblokkeerd. Dit gaat over basisprincipes van een democratie.’

Pres Obama + Gambian Pres Jammeh in August. Instead of a WH invite, visa bans & asset freezes seem more appropriate. pic.twitter.com/hJHghsWbVC

— Ty Wesley Cobb (@tywesleycobb) 27 januari 2015

Te klein om er iets van aan te trekken?

Vraag is waarom de internationale gemeenschap haar stem niet laat horen. In augustus vorig jaar nog was Jammeh te gast bij de Amerikaanse president Barack Obama voor een Amerikaans-Afrikaanse top in Washington. Tegelijkertijd werden vreedzame betogers voor zijn vijfsterrenhotel aangevallen door bewakers, meldt Foreign Affairs.

‘Gambia heeft een groot probleem, maar is te klein. En het heeft geen olie,’ aldus een cynische Sanneh. ‘Het is het Noord-Korea van Afrika.’

Toch hoopt hij dat de huidige dramatische gebeurtenissen in de Middellandse Zee zijn land wat meer interesse opleveren. ‘Mensen vragen zich terecht af waarom zo een klein land zo’n groot aandeel in de stroom van bootvluchtelingen heeft. Hopelijk plaatsen de drama’s van de voorbije weken Gambia wat meer in de spotlights. Ik kreeg al telefoons van Amerikaans en Deense media en nu belt een journalist uit België mij. Het heeft lang geduurd, maar er is volgens mij iets aan het groeien,’ besluit Sanneh. (KVDA)