Massaal protest in Turkije: Erdogan geeft niet toe, zijn tegenstanders ook niet
In de Turkse hoofdstad Istanboel hield de oppositie van president Recep Tayyip Erdogan en zijn partij AKP zaterdag een van de grootste politieke bijeenkomsten in de recente Turkse geschiedenis. Maar wie naar het Turkse televisienieuws keek, kreeg daar nauwelijks iets van mee.
Terwijl honderdduizenden mensen samenkwamen – de oppositie spreekt zelfs van meer dan twee miljoen – richtten de regeringsgezinde media zich op andere onderwerpen. Zo berichtte de zender Habertürk over stadsvernieuwing en NTV over de aardbeving in Myanmar. CNN Türk stelde de vraag: ‘Waarom vreest Israël Turkije?’
Zaterdag was al de elfde opeenvolgende dag van protesten tegen de arrestatie van Ekrem Imamoglu, de burgemeester van Istanboel en sterkste tegenstander van Erdogan, op 19 maart. Eerder werd Imamoglu’s diploma nietig verklaard, waardoor hij geen president kan worden. Maar de oppositie is niet van plan zonder slag of stoot op te geven. Op zondag werd Imamoglu door zijn partij CHP officieel tot presidentskandidaat benoemd.
Na de arrestatie van zijn politieke rivaal: wie kan Erdogan nog stoppen?
Gen Z inspireert
Studenten spelen een sleutelrol bij de protesten. Er ontstaat een nieuwe jongerenbeweging tegen Erdogan. De vastberadenheid van generatie Z moedigt steeds meer mensen aan. Op de bijeenkomst in Maltepe, een district aan de Aziatische kant van Istanboel, waren mensen van alle leeftijden aanwezig. Ze kwamen met veerboten, bussen en auto’s.
De aanhoudende economische crisis zorgt ervoor dat de middenklasse steeds meer door armoede wordt bedreigd. De nietigverklaring van Imamoglu’s diploma doet sommigen vrezen dat ook hun documenten hun waarde kunnen verliezen. Veel Turken maken zich zorgen over de toekomst en vrezen dat Erdogan een staatsmodel naar Russisch voorbeeld wil creëren.
De oppositie lijkt erop te rekenen dat ondernemers zich tegen de regering zullen keren.
De woede over al die ontwikkelingen ontlaadt zich nu op straat. Zelfs veel conservatieven zijn geschokt door hoe Imamoglu wordt aangepakt. Ondanks zijn macht moest Erdogan zich tot nu toe altijd in verkiezingen bewijzen. De CHP las zaterdag tijdens de demonstratie een brief voor die Imamoglu in de gevangenis schreef: ‘Deze natie heeft zich nog nooit gebogen. Zal ze nu buigen voor degenen die voor de stembus zijn gevlucht?’
Voorlopig lijkt het antwoord nee te zijn. Ondanks demonstratieverboden en massaal politiegeweld kwamen zaterdag misschien wel meer mensen dan ooit bijeen om te protesteren tegen Erdogan. En een einde aan de opstanden lijkt nog niet in zicht.
Erdogan belooft in 2028 op te stappen. Kan hij dat wel?
Druk op de economie
De oppositie lijkt steeds duidelijker een strategie te volgen. De CHP wil met straatprotesten de druk op Erdogan zo lang opvoeren totdat hij toegeeft, nieuwe verkiezingen uitschrijft en Imamoglu vrijlaat. Partijleider Özgür Özel heeft al nieuwe demonstraties aangekondigd voor de komende dagen en weken – elke woensdag in Istanboel en elke zaterdag in een andere stad.
Tegelijkertijd lijkt de CHP erop te rekenen dat ondernemers zich tegen de regering zullen keren. De oppositie heeft de afgelopen dagen een boycotlijst gepubliceerd met regeringsgezinde bedrijven. Daarop staan onder meer een koffieketen, een reisboekingsplatform en bekende voedingsmiddelenbedrijven. De eerste gevolgen van de boycots worden al zichtbaar. De CHP overweegt de lijst verder uit te breiden om de druk op Erdogan op te voeren.
Erdogan bestempelt de demonstraties als ‘straatterorisme’.
Barsten binnen de AKP
Meerdere voormalige bondgenoten van Erdogan hebben zich onlangs kritisch uitgelaten. AKP-medeoprichter Hüseyin Çelik noemde de aanpak tegen Imamoglu ‘onjuist’. Parlementslid Mustafa Yeneroglu sprak van een ‘nieuw dieptepunt’. Yeneroglu was jarenlang een van Erdogans vertrouwelingen binnen de AKP, maar heeft de regeringspartij verlaten omdat hij, naar eigen zeggen, de afbraak van de rechtsstaat niet langer kon accepteren.
AKP-parlementsleden houden zich opvallend stil over hun steun voor de president. Erdogan zelf lijkt verrast door de massale tegenstand van de bevolking. Bijna dagelijks richt hij zich tot zijn aanhangers en probeert hij de oppositie zwart te maken. Hij bestempelde de demonstraties als ‘straatterrorisme’.
De politie treedt hard op tegen de protesten. Ze gebruikt waterkanonnen, traangas en volgens berichten ook rubberkogels. Sinds het begin van de demonstraties zijn bijna 2000 mensen gearresteerd, waaronder journalisten en veel jongeren. Het politiegeweld zou nog verder kunnen toenemen. Erdogan heeft al laten doorschemeren dat de oppositie zich op ‘nog ergere dingen’ moet voorbereiden.
Protesten in Turkije: waarom Turkse Belgen Erdogan blijven steunen
