Donald Trump deed de wereldwijde beurzen in paniek raken. Volgens professor economische geschiedenis Erik Buyst is dat nooit eerder gezien. ‘Dat beurzen crashen is uiteraard niet nieuw, dat het komt door de acties van één man is dat wel.’
Erik Buyst is professor economische geschiedenis aan de KU Leuven. Vanuit vogelperspectief volgt hij het nieuws uit het Witte Huis dat wereldwijd de financiële markten doet wankelen.
Hoe kijkt een professor economische geschiedenis naar het nieuws sinds ‘Liberation Day’ op 2 april?
Erik Buyst: Niemand kan ontkennen dat het historische tijden zijn. Het is uniek dat de woorden en het beleid van één man de wereldwijde markten zo beroeren. Dat beurzen crashen is uiteraard niet nieuw. Maar bij alle vorige beurscrashes ging het om een epidemie – covid in 2020 – of een bubbel – dotcomcrises in 2000 en 1987, niet om de acties van één persoon, de Amerikaanse president Donald Trump.
Op 9 april kondigde Trump een pauze van negentig dagen aan voor de meeste importheffingen. Enkele uren daarvóór plaatste hij dit bericht op sociale media: ‘DIT IS EEN GEWELDIG MOMENT OM TE KOPEN!!! DJT.’ Ooit eerder zo’n beursadvies gezien van een zittende Amerikaanse president?
Buyst: Daar kan ik stellig over zijn: nooit eerder gezien. Bovendien is het totaal ongepast, want een Amerikaanse president mag geen beursadvies geven. Stel dat Trump of zijn adviseurs op het moment dat hij die uitspraak doet massaal aandelen hebben ingekocht, dan profiteert hij van de grote winst die zijn woorden veroorzaken. Dat is pure marktmanipulatie.
Normaliter sluit Trump zijn berichten op zijn socialemediaplatform Truth Social niet af met zijn initialen. DJT is ook de lettercode op de beurs van het bedrijf Trump Media & Technology Group, dat onder andere Truth Social beheert. Dat aandeel steeg die dag met 22 procentpunt.
Buyst: Over dat specifieke geval kan ik me niet uitspreken, maar door zijn bericht zo af te sluiten maakt hij de zaak alleen erger. Of hij dat bewust deed of niet, weet ik niet. In elk geval is het geen presidentiële manier om te communiceren, want hij zaait extra verwarring. Is het president Trump of de ondernemer Trump die hier spreekt?
U juicht dus toe dat de Democraten een onderzoek hebben gevraagd naar marktmanipulatie door Trump?
Buyst: Ik vind dat een belangrijk politiek signaal, ja. Of het iets zal opleveren, is zeer de vraag. De vorige parlementaire onderzoeken naar Trump zijn allemaal op niets uitgedraaid. Zolang de Republikeinen de gelederen gesloten houden, denk ik dat Trump weinig te vrezen heeft.
‘Trump heeft van internationale betrekkingen weinig kaas gegeten. Hij lijkt niet te begrijpen hoe verbonden de huidige wereldeconomie is.’
De kritiek uit eigen kamp zal misschien toenemen als zijn kiezers het voelen in hun portemonnee.
Buyst: Ze zullen het voelen. Hoewel Trump een ondernemer en vastgoedmagnaat is, heeft hij van internationale betrekkingen weinig kaas gegeten. Hij lijkt niet te begrijpen hoe verbonden de huidige wereldeconomie is. De toeleveringsketens van onze dagelijkse producten zijn complex. Als onderdelen van de iPhone, om maar een voorbeeld te noemen, veel grenzen overschrijden, dan verhoogt elke extra heffing de prijs voor de consument. iPhones zullen honderden euro’s duurder worden.
Trumps botte bijl van importheffingen creëert zeker inflatie. Naast stijgende prijzen zal de Amerikaanse consument ook minder keuze krijgen, want veel bedrijven zullen minder of niet langer naar de VS exporteren. Dat zorgt op zijn beurt voor minder concurrentie, met alle gevolgen van dien. Trump heeft de helse cyclus, die hij ontketend heeft, onderschat.
Vormen Visa en Mastercard nu een probleem? ‘Een Europees betaalsysteem mag niet tot overheidscontrole leiden’
De reden dat Trump een draai van 180 graden maakte, zou ingegeven zijn door de paniek op de obligatiemarkten. Waarom zijn die zo belangrijk?
Buyst: Obligatiemarkten zijn de ruggengraat van ons financieel systeem, want ze zorgen ervoor dat overheden en bedrijven schulden kunnen maken om te investeren. Ze vormen de link tussen de reële economie, de productie van goederen en diensten, en de financiële markten.
Kunt u dat belang verduidelijken met een historisch voorbeeld?
Buyst: Voor Trumps ‘Liberation Day’ was de grootste sprong in Amerikaanse importheffingen die van de Smoot-Hawley Tariff Act in 1930. Die zorgden ervoor dat Latijns-Amerikaanse landen hun landbouwproducten moeilijk konden exporteren naar de VS, waardoor er minder dollars binnenkwamen. Maar die dollars hadden ze nodig om de rentelasten op hun buitenlandse schuld te kunnen betalen. De Latijns-Amerikaanse landen kwamen zo in financiële problemen en besloten hun buitenlandse schulden niet meer af te betalen.
Wie had die schulden toegestaan? Amerikaanse banken. Door de Amerikaanse importheffingen kwamen uiteindelijk Amerikaanse banken in de problemen. Zo’n dominospel, met een zware depressie tot gevolg, is ook nu zeker nog plausibel.
‘Als Trump opnieuw een fout maakt, zullen de markten hem onmiddellijk afstraffen.’
Trumps bocht was dus onvoldoende?
Buyst: Het evenwicht op de obligatiemarkten is zeer fragiel. Als Trump opnieuw een fout maakt, zullen de markten hem onmiddellijk afstraffen. Onzekerheid is troef. Als de economische geschiedenis ons iets leert, is het dat vertrouwen te paard vertrekt en te voet terugkomt. Trump ontsnapt niet aan die economische wetmatigheid.
Tarievenoorlog: kan Giorgia Meloni de EU-belangen tegenover Trump verdedigen?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier