Make America great again?

Professor Herman Matthijs (VUB, UGent) analyseert het beleid dat Donald Trump zal voeren als president van de Verenigde Staten.

Donald Trump is de ‘President elect’ met 306 kiesmannen. Hij moet nog wel op 19 december verkozen worden door de 538 kiesmannen en bevestigd worden door het Congres op 3 januari, maar op basis van zijn riante voorsprong wordt dat een formaliteit. Hillary Rodham Clinton heeft verloren en dat is alleen de schuld van het democratisch establishment, dat de Clintons hebben geleid.

Onmiddellijk na de overwinningsspeech van Trump gingen de beurzen de hoogte in. Met andere woorden, er is niets onheilspellend gebeurd. Te Washington DC is er vanaf 20 januari 2017 een volledig republikeins bestuur, met meerderheden in de regering, het Huis, de Senaat en het college van Gouverneurs . Daarmee komt er ook een einde aan de al jaren durende geblokkeerde politieke situatie in de VS. Het is nu aan de GOP, de Republikeinse Partij, om een beleid te voeren en de problemen op te lossen.

Maar wat zijn de voorstellen van The Donald op economisch en financieel vlak ? Dat staat vermeld in zijn ‘first 100 days plan’.

Fiscaliteit

Donald Trump wil de federale vennootschapstaks verlagen van 35% naar 15% en de winsten van de Amerikaanse bedrijven in het buitenland aanpakken. De federale personenbelasting wordt veel simpeler gemaakt: gedaan met de vele uitzonderingen, en het aantal belastingschijven terugbrengen tot vier ( vrijstelling van 15.000 dollar per persoon, 12%, 25% en 33%). Dat hoogste tarief geldt pas vanaf 225.000 dollar per jaar. Dit is een ware fiscale revolutie, die sterk doet denken aan de Laffer-politiek uit de jaren tachtig. Op zijn minst gaat de koopkracht hierdoor enorm stijgen.

Investeren

Donald Trump stelt voor om op zijn minst 250 miljard dollar te investeren in een grootschalig plan om de federale overheidsinfrastructuur te moderniseren. Concreet gaat het dan om de modernisering van de snelwegen, het aanleggen van een netwerk van hogesnelheidstreinen, meer geld om het onderwijsniveau naar omhoog te krijgen etc.

Daarnaast wil Trump het defensiebudget stelselmatig verhogen van de huidige 600 miljard dollar per jaar naar 800 miljard. Dat bijkomend geld moet vooral dienen om nieuw materieel te kopen.

Met de aanpak van een aantal vrijhandelsakkoorden wil de GOP de klassiekere economie terug naar de VS brengen. Anders gezegd: de auto-en staal industrie moeten op Amerikaans grondgebied gaan produceren.

Dit alles moet wel een enorme stimulans geven aan de binnenlandse economie. Op basis van het voorgaande moet men toch wel spreken van een Keynesiaans beleid. Hallo Europa?

Besparen

De Trump-Pence administratie wil ook besparen op de uitgaven. Het aantal ambtenaren moet naar beneden met uitzonderingen voor de militaire-, gezondheids- en veiligheidsdiensten. Men schat dat in de aankomende eerste regeerperiode zowat 600.000 mensen op pensioen gaan. Een grootschalige deregulering moet ook geld opbrengen. Obamacare is al een budgettair probleem. Trump behoudt het grote geraamte van dit stelsel, maar de private sector en de staten worden terug in het systeem gebracht. Daarnaast wordt er gesproken over miljardenbesparingen in het kader van het klimaatplan, dat door Obama goedgekeurd werd zonder de instemming van de Senaat.

FED

De nieuwe President kan, mits goedkeuring van de Senaat, onmiddellijk de twee vrije plaatsen opvullen in de het bestuur van de FED, de Amerikaanse centrale bank. Zo kan de GOP een meerderheid te pakken krijgen binnen deze invloedrijke instelling. Een van de huidige vijf leden is Republikeins (Powell, met een mandaat tot 2028). Daarnaast kan de regering Trump-Pence nog Voorzitster Yellen vervangen in 2018, al loopt haar mandaat als lid nog tot 2024. Het mandaat van vicevoorzitter Fisher eindigt volledig in 2020. Dan kunnen de Republikeinen een derde person aanstellen voor een periode van 14 jaar. Zo kan de FED in 2020 een republikeinse meerderheid krijgen. De twee andere leden hebben nog een mandaat lopen tot 2022 en 2026.

Europa

De TTIP-gesprekken over een vrijhandelsakkoord tussen de VS en Europa zullen op zijn minst enige tijd opgeschort worden. Maar dat heeft ook te maken met het verzet daartegen binnen de EU en de talrijke verkiezingscampagnes op het oude continent tot eind 2017. Trouwens, op dit ogenblik is er geen vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VS.

Trump heeft alleen commentaar op het NAFTA-akkoord, deel Mexico, en een aantal Aziatische landen met China op kop. Hij heeft niets gezegd over een economische aanpak van Canada of West-Europa. De premier van Canada, Justin Trudeau, is overigens al bereid om over NAFTA te heronderhandelen.

Die vrijhandelsakkoorden hebben tot een massale verhuis geleid van de klassieke industrieën naar lage loonlanden. De telecomindustrie maakt wel veel winst, maar levert verhoudingsgewijs weinig arbeidsplaatsen op. Bovendien zijn die vrijhandelsakkoorden met staatsgeleide economieën zoals in China altijd nefast voor de westelijke landen met een liberale economie. Men kan Trump moeilijk verwijten dat hij zijn land terug wil herindustrialiseren. De EU zou het ook beter doen.

Conclusie

Het plan van Trump is op economische en financieel vlak erg Keynesiaans te noemen. Op kruissnelheid is het niet uitgesloten dat dit plan Amerika heropbouwt. Maar de grootschalige verandering zit in de aanpak van de vrijhandelsakkoorden. West-Europa blijft (voorlopig?) buiten schot van de Trump-administratie, want de politieke ,financiële, economische en militaire belangen tussen de beide zijden van de Atlantische oceaan zijn te groot om daar grootschalige wijzigingen door te voeren. De Amerikanen en de Britten hebben de volgende jaren een politieke stabiliteit. Het is wachten op een antwoord vanuit het verdeelde Europese continent.