LGBTQI+-rechten in Qatar: waarom de Golfstaat geen boodschap heeft aan vingerwijzing van Vivaldi

Naar aanloop van de wereldbekerwedstrijd België-Canada zal minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib woensdag een statement maken over de LBTQI+-rechten in het land. Qatar zit daar niet op te wachten.

‘Ik heb aangegeven dat België de significante vooruitgang van Qatar op vlak van arbeids- en mensenrechten erkent, hoewel er nog uitdagingen zijn wat de uitvoering van de hervormingen betreft.’ Een tweetal weken geleden bood minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib aan de Qatarese minister van Sociale Zaken Ali bin Samikh al-Marri in Brussel opnieuw aan om een principeovereenkomst te ondertekenen over sociale inspectie en dialoog. Dat hoopt ons land binnen elke maanden ook effectief af te kloppen.

Al-Marri was toen in het land voor een debat in het mensenrechtencomité van het Europees Parlement. De 57-jarige politicus liet er geen gras over groeien. ‘De beschuldigingen tegen Qatar bevatten haatspraak en racistische retoriek’, klonk het scherp.

De bewering dat er tussen de 6.500 en 15.000 arbeidsmigranten bij de bouw van zeven gloednieuwe voetbaltempels zouden zijn omgekomen, zorgt voor wrevel. Het eerste cijfer komt er op basis van de Britse krant The Guardian, die in 2021 berichtte dat er sinds 2010 zoveel mensen uit onder meer India, Pakistan en Nepal in het land zijn omgekomen. De Qatari betwisten evenwel dat die bij de bouwwerken zijn overleden, wat wordt bevestigd door de Internationale Arbeidsorganisatie.

Na lang overleg heeft de regering-De Croo, naar aanloop van het wereldkampioenschap, besloten om Lahbib naar Qatar af te vaardigen, een pragmatische regeringsbeslissing om op diplomatiek vlak niet geïsoleerd te staan. Enkel Denemarken vaardigt geen hoge politieke vertegenwoordiger naar Qatar af – het erg kritische land kan dat wegens zijn regering in lopende zaken gemakkelijk verantwoorden.

Voornamelijk Ecolo en Groen vroegen in ruil voor Lahbibs aanwezigheid duidelijke taal over de mensenrechtensituatie en de arbeidsomstandigheden in het land. Tegen die achtergrond ging er aan de beslissing van Vivaldi veel diplomatiek verkeer vooraf. De afgelopen weken werd tussen de gelijkgestemde gekwalificeerde landen, waaronder België, Nederland en Duitsland, in de hoofdstad Doha viermaal overlegd om standpunten af te stemmen en risico’s in te schatten.

Woensdagmiddag heeft Lahbib naar eigen zeggen een kritisch-constructief gesprek gehad met haar ambtgenoot, zo klinkt het in een briefing in Qatar. ‘Wat mensenrechten zoals LGTBQI hebben we duidelijk onze mening laten horen’, aldus Lahbib. De op de sharia gebaseerde strafwet in Qatar is ongewijzigd gebleven, dus staat er op seksuele handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht een celstraf van zeven jaar – ook al benadrukt Qatar dat er in het land tot op heden niemand veroordeeld is.

Desalniettemin heeft men in Doha weinig boodschap aan een herhaling van Lahbibs bespiegelingen. Want de afgelopen maanden reageren de kopstukken van het emiraat steeds feller op kritische commentaar uit het buitenland. Ten eerste wil men tegengas geven om het internationale imago van het land te beschermen.

Maar zeker zo belangrijk zijn de binnenlandse redenen. Geen onbeduidende minderheid van de Qatari is namelijk fel tegen het wereldkampioenschap in hun land gekant. Het gaat dan voornamelijk om ultraconservatieven – Qatar is officieel een wahabitisch land – die menen dat de supporters het land bezoedelen met opvattingen die mijlenver van de hunne staan. En daar zijn vooral de machthebbers voor verantwoordelijk, klinkt het.

De machthebbers krijgen tegen die achtergrond dan ook steeds meer publieke kritiek. Eind oktober werd er op sociale media nog een heuse campagne gevoerd tegen de uitreiking van de Fashion Trust Arabia Prize in de hoofdstad Doha. Het feit dat er mensen uit de LGBTQI+-gemeenschap present tekenden, was voor sommigen onaanvaardbaar. Met de moeder en de zus van de emir, respectievelijk de erevoorzitter en voorzitter, werd de familie van de monarch in het vizier genomen, ook door parlementsleden. ‘Nodig hier geen mensen uit die onze waarden niet respecteren’, zei volksvertegenwoordiger Nasser Hassan.

En zo brengt het wereldkampioenschap voor de koninklijke familie niet de verhoopte eenheid onder de bevolking die het land wel kende wanneer het tussen 2017 en 2021 in conflict lag met enkele landen van de Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten. Toen blokkeerde Saoedi-Arabië met de diplomatieke steun van onder meer Bahrein en Egypte alle aanvoerlijnen naar het Qatarese schiereiland. De verdeeldheid in het land noopte de emir van Qatar, sjeik Tamim bin Hamad al-Thani, er eind oktober toe om voor de Shoura-parlementsraad stevig uit te halen naar de buitenlandse kritiek op het land.

Voor de politieke leiders komt het er dus op aan de binnenlandse onvrede binnen de perken te houden. Dus wordt er ook daadwerkelijk ingegrepen. Aanvankelijk stond op de officiële website van de WK-organisatie te lezen dat holebikoppels zonder problemen een hotelkamer konden reserveren. Dat zinnetje werd eerst tijdelijk verwijderd, om na een korte terugkeer definitief te verdwijnen. Ook de lastminutebeslissing om alcoholconsumptie in de stadions en de dracht van de OneLove-armband ter ondersteuning van de LGBTQI+-gemeenschap te verbieden, moet in dat voetlicht worden gezien.