Aanvankelijk werden de strijders van Islamitische Staat (IS) op hun veroveringstocht in het noorden en centrum van Irak als bevrijders ontvangen. Maar onder de zwarte vlag van de terreurbeweging worden vrijheden in Mosoel beperkt, zo beseffen inwoners.
Toen strijders van Islamitische Staat (IS) in de zomer van 2014 grote delen van het noorden en het centrum van Irak veroverden, zagen veel inwoners hen als bevrijders, die de onderdrukkende regering verdreven. Maar de vrijheden in Mosoel – met bijna twee miljoen inwoners de tweede grootste stad van het land – werden beperkt sinds de zwarte vlag van de terreurbeweging er wappert. Nieuwszender Al Jazeera sprak met voormalige inwoners, die anoniem wensen te blijven omdat delen van hun familie nog in IS-gebied leven.
Reclameborden herinneren vrouwen aan kleding
Een vrouw, die samen met haar drie tienerzonen naar het door Koerden gecontroleerde Erbil vluchtte, herinnert zich het leven onder IS in Mosoel. ‘Ik mocht het huis plots niet meer uit, zelfs niet om boodschappen te doen’, vertelt ze aan Al Jazeera. ‘Als vrouw mag je niet naar buiten zonder begeleiding door een mannelijk familielid.’
Om vrouwen aan regels inzake kleding te herinneren, zijn grote reclameborden doorheen de stad opgetrokken: ze worden aangeraden lange gewaden – bekend als abaya’s – en handschoenen te dragen en hun gezicht volledig te bedekken.
‘We mochten niet naar het zwembad en geen waterpijp roken’
Maar ook mannen gaan gebukt onder de strikte islamistische wetgeving van de terreurbeweging, blijkt uit de getuigenissen. ‘We mochten niet meer naar recreatieve plaatsen gaan. Dus geen plezier beleven in koffiebars, niet naar het zwembad en geen waterpijp roken’, vertelt de achttienjarige zoon van de vrouwelijke getuige. ‘Omdat we al snel beseften dat ze geïnteresseerd waren in jonge rekruten en wij dus potentiële doelwitten waren, besloten we zo vaak mogelijk binnen te blijven om hun aandacht niet te trekken.’ Dat Islamitische Staat graag jongeren in zijn rangen telt, werd al duidelijk in propagandavideo’s waarin kindsoldaten te zien zijn als beulen of zelfmoordterroristen.
Halfuur elektriciteit
Het dagelijkse leven leed eveneens onder het IS-beleid. Zo was er volgens de vrouw ‘op het moment dat we de stad ontvluchtten nog slechts een halfuur per dag elektriciteit’. Dankzij privé-generatoren konden sommige inwoners de dag doorkomen met acht uur elektriciteit.
Achter de schoolbanken werd de bezetting door de terreurbeweging duidelijk toen vakken als biologie, chemie, geschiedenis en ‘zelfs islamitische leer’ uit het curriculum geschrapt werden, zo zegt een van de zonen in Erbil die uit frustratie zijn studies opgaf. ‘Wiskunde werd wel behouden en er kwam een sterke nadruk op Arabisch. Een nieuwe versie van de religieuze studies werd ingevoerd.’ De moeder gelooft, dat IS ‘onze kinderen wil hersenspoelen’.
Hulpverlener is ‘onaanvaardbare’ job
Al Jazeera bericht nog over een twintiger die hulpverlener was bij een lokale hulporganisatie in Mosoel. Ondertussen is de man ook naar Erbil gevlucht, maar toen Islamitische Staat Mosoel pas innam, wilde hij toch ter plaatse blijven.
Tot de strijders zijn huis binnenvielen en hij terechtgesteld werd omdat zijn voormalige job als hulpverlener ‘onaanvaardbaar’ was. Andere celgenoten zaten vast omwille van misdaden zoals alcoholconsumptie, diefstal of collaboratie met anti-IS-groeperingen. De hulpverlener kreeg te horen dat hij in zijn functie ‘niet-islamitische en sjiitische vluchtelingen’ had geholpen.
In een rechtbank met bebaarde rechter en wachter gewapend met geweer en zwaard, moest zijn lot beslecht worden. De twintiger reciteerde enkele verzen uit de Koran ‘over het helpen van mensen in nood’ en moest uiteindelijk enkel beloven zijn vroegere job niet opnieuw uit te oefenen. Hij werd vrijgelaten en is nu een van de vele tienduizenden inwoners van Mosoel die in de Iraakse Koerdische regio hun toevlucht zochten.
‘Marine-kapsel’ verboden
Maar nog banalere dingen blijken niet te stroken met de IS-wetgeving. Het populaire ‘marine-kapsel’ bijvoorbeeld. Volgens Al Jazeera een achtergebleven trend na de doortocht van Amerikaanse militairen in Irak. ‘De look werd niet zo gesmaakt door de IS-politie en een kapper moest zijn zaak sluiten en een zware boete betalen’, vertelt de hulpverlener. ‘Mannen moeten onder controle van Islamitische Staat hun snor trimmen en dat zonder het gebruik van scheermesjes, want die zijn verboden. Mannen moeten hun baard namelijk laten groeien.’
Behalve de beperkingen die de inwoners van Mosoel werden opgelegd, zorgde de vernietiging van bepaalde heilige sites volgens Al Jazeera voor een kantelmoment in de publieke opinie over de terreurbeweging. ‘Ze zijn de grootste vijanden van moslims’, vindt de twintiger. ‘Ze hebben de tombes van Jonah en de schrijn van Seth – volgens verschillende religies de zoon van Adam en Eva – vernietigd en moskeeën opgeblazen.’
Gedwongen gebed
Omdat IS begon te vrezen dat ‘de vijand’ gebruik zou maken van telecommunicatie om de hand te reiken naar dissidenten binnen Mosoel, werden eind 2014 telefoon- en internetdiensten afgesloten. Bovendien blijken de overbevolkte moskeeën in propagandavideo’s een vervormd beeld van de realiteit te brengen: ‘Als je op straat was tijdens het gebed, zeker op drukke martkplaatsen, dan werd je door de IS-politie gedwongen naar de moskee te gaan’, getuigt een van de tienerjongens.
In diezelfde video’s is nog te zien hoe mensen onder controle van IS in Irak en Syrië hun werk onbewaakt achterlaten voor het gebed. ‘Toegegeven, er was weinig misdaad’, besluit de hulpverlener tegenover Al Jazeera. ‘Maar het is een vals gevoel van veiligheid. De informanten zitten overal. Het is net als het leven onder Saddam Hoessein: alles en iedereen wordt gecontroleerd.’ (WB)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier