Wie overtuigt de Nederlandse kiezer? Knack gidst u door het kreupelhout van het Nederlandse partijlandschap, met behulp van politiek commentator Marc Chavannes (De Correspondent, ex-NRC Handelsblad).
LET OP DE KLEINTJES
Dreigt na 15 maart de complete versplintering? Omdat Nederland een nationale kieskring heeft zonder kiesdrempel, is het voor kleine partijen redelijk gemakkelijk om in het parlement te geraken. Niet minder dan 28 partijen doen een gooi naar een zitje in de Tweede Kamer.
Christelijk geïnspireerde partijen als de ChristenUnie (5 zetels) of de Staatkundig Gereformeerde Partij (2 zetels) lijken zich te handhaven. Omdat beide partijen zich in het verleden constructief opstelden als oppositiepartij, lijken ze interessant om een krappe coalitie te depanneren.
Op links maakt de Partij voor de Dieren opgang, al dreigt de partij ook kiezers te verliezen aan het GroenLinks van Jesse Klaver. Met DENK en Artikel 1 heeft Nederland ook voor het eerst twee zogenaamde emancipatiepartijen. DENK werd opgericht door twee voormalige PVDA-parlementsleden van Turkse origine, die openlijk hun steun betonen aan de Turkse president Erdogan. Arikel 1 is de partij van voormalig tv-presentatrice Silvana Simons. Vooral DENK lijkt goed te zullen scoren bij Nederlanders van buitenlandse origine.
Ook op rechts wordt het drummen. Uit het Oekraïnereferendum, waarbij een meerderheid stemde tegen het Europese associatieverdrag met Oekraïne, ontstonden op rechts drie protestpartijen: Forum voor Democratie, Voor Nederland en Geen Peil. De partijen dreigen op rechts stemmen van de PVV weg te kapen.
VOLKSPARTIJ VOOR DE VRIJDHEID (VVD)
Strekking: liberaal, conservatief
Campagneslogan: Normaal. Doen.
Lijsttrekker: Mark Rutte
Score 2012: 41 zetels
Verwachte score: 25 à 35 zetels
Voornaamste voorstellen:
– Minder Europese bemoeienissen in de Nederlandse politiek.
– Terroristen en buitenlandstrijders verliezen de Nederlandse nationaliteit.
– Twee miljard nieuwe investeringen in de bejaardenverzorging.
Chavannes: ‘Mark Rutte probeert zich tijdens deze campagne te profileren als staatsman die boven het gewoel staat. De VVD heeft tijdens de voorbije regering veruit het meeste binnen gehaald, maar heeft de onvrede, de onzekerheid en de boosheid van veel Nederlanders onderschat. Door Wilders uit te sluiten als potentiële coalitiepartner probeert Rutte kiezers aan zich te binden. Voor VVD is het sowieso een moeilijke evenwichtsoefening. Ze moet rechts genoeg zijn voor de teleurgestelde Wilders-kiezers, maar dreigt tegelijk kiezers te verliezen aan CDA en D66 als het discours te rechts wordt.’
PARTIJ VAN DE ARBEID (PvdA)
Strekking: sociaaldemocratisch
Campagneslogan: Samen Vooruit
Lijsttrekker: Lodewijk Asscher
Score 2012: 38 zetels
Verwachte score: 10 à 20 zetels
Voornaamste voorstellen:
– Europese arbeidsmigranten moeten betaald worden aan het tarief van het land waarin ze werken.
– Flexwerkers verdienen een betere positie en moeten zicht krijgen op vast werk.
– 3,2 miljard aan investeringen in de gezondheidszorg, hogere lonen voor leerkrachten, 40.000 extra overheidsbanen tegen 2021.
Chavannes: ‘Eigenlijk staat Asscher voor een onmogelijke spagaat. Hij moet zijn beleid als minister verdedigen, maar tegelijk kondigt hij aan dat hij het helemaal anders wil doen. Asscher probeert kiezers aan te spreken die de Partij van de Arbeid al lang geleden is kwijtgeraakt. Dat is weinig geloofwaardig als je zodanig hebt meegedaan aan de besparingen, en het sociaal systeem mee hebt helpen terugschroeven.’
PARTIJ VOOR DE VRIJHEID
Strekking: rechts-populistisch, eurosceptisch, conservatief
Campagneslogan: Nederland weer van ons
Lijsttrekker: Geert Wilders
Score 2012: 15 zetels
Verwachte score: 25 à 35 zetels
Voornaamste voorstellen:
– Er komt een asielstop voor inwoners van moslimlanden. Moskeeën en moslimscholen moeten dicht, de koran wordt verboden.
– Nederland stapt uit de Europese Unie.
– Meer geld voor de zorgsector, politie en defensie.
Chavannes: Wilders blijft opvallend afwezig in de campagne. Hij gaat ervan uit dat hij niets te winnen heeft bij het deelnemen aan de debatten. Het lijkt mij uitgesloten dat hij echt in de regering wil geraken. Wie zijn verkiezingsprogramma neerpent op een A4’tje, presenteert zich niet als een potentiële regeringspartij. Ik vermoed dat het woelige begin van het presidentschap van Donald Trump, met wie hij zich graag associeert, hem ook stemmen zal kosten.
CHRISTENDEMOCRATISCH APPÈL (CDA)
Strekking: christendemocratisch
Campagneslogan: Voor een land dat we door willen geven
Lijsttrekker: Sybrand Buma
Score 2012: 13 zetels
Verwachte score: 15 à 20 zetels
Voornaamste voorstellen:
– Er komt een vlaktaks die voor een lastenverlaging van 16 miljard moet zorgen.
– Grootschalige investeringen in defensie en politie.
– Er komt een maatschappelijke dienstplicht, waarbij jongeren in het leger, de zorg of het onderwijs moeten werken.
Chavannes: ‘Buma probeert zich duidelijk te profileren als een soort beschaaf rechts alternatief. Hij hoopt stemmen te halen bij Nederlanders die zich zorgen maken over de islam, maar zich storen aan de harde toon van VVD en PVV. Het CDA werd in 2012 afgestraft voor hun deelname aan het minderheidskabinet met VVD en PVV, maar lijkt zich daarvan te herstellen. Al blijft de partij natuurlijk maar een schim van wat ze ooit was.’
DEMOCRATEN 66
Strekking: links-liberaal
Campagneslogan: D66 krijgt het voor elkaar
Lijsttrekker: Alexander Pechtold
Score 2012: 12 zetels
Verwachte score: 15 à 20 zetels
Voornaamste voorstellen:
– 4,5 miljard investeren in onderwijs.
– Een lastenverlaging van tien miljard op arbeid en inkomen, hogere energiebelasting en een filetaks.
– Er moet een nieuw pensioenstelsel komen met meer keuzevrijheid.
Chavannes: ‘D66 is voor veel Nederlanders de favoriete nummer twee, maar die populariteit vertaalt zich nooit in de uiteindelijke uitslag. Op de grote onderwerpen valt de partij tussen wal en schip: wie in de vrije markt gelooft, stemt eerder VVD, en wie belang hecht aan het sociale stemt eerder PvdA of GroenLinks. D66 is bij uitstek de partij van de progressieve morele thema’s, en dat is voor weinig kiezers de hoofdmotivatie om te stemmen.’
GROENLINKS
Strekking: ecologisch, links
Campagneslogan: Het is tijd voor verandering
Lijsttrekker: Jesse Klaver
Score 2012: 4 zetels
Verwachte score: 10 à 16 zetels
Voornaamste voorstellen:
– Een lastenverlaging van 26 miljard op arbeid en inkomen. Er komt ook een vermogensbelasting.
– Zorgverzekeraars mogen geen winstoogmerk hebben.
– Er komt een Klimaatwet, met o.a. een vliegtuig- en een vleestaks. In 2050 moet de volledige energievoorziening duurzaam zijn.
Chavannes: ‘Jesse Klaver wordt wel eens de Justin Trudeau van Nederland genoemd, maar in de debatten komt hij toch minder sterk voor de dag. Hoewel hij duidelijk een politiek talent is, heeft hij vandaag nog niet de uitstraling van een volwassen bestuurder. Het is wel een grote verdienste dat hij consequent de lijn van zijn partij blijft verdedigen, en zich niet heen en weer laat jonassen uit politiek opportunisme.’
SOCIALISTISCHE PARTIJ
Strekking: socialistisch, eurosceptisch
Campagneslogan: Pak de macht
Lijsttrekker: Emile Roemer
Score 2012: 15 zetels
Verwachte score: 9 à 12 zetels
Voornaamste voorstellen:
– De pensioenleeftijd gaat van 67 naar 65 jaar.
– Werkloosheidsuitkeringen en minimumloon stijgen, meer geld voor sociale woningen.
– Private zorgverzekeraars worden afgeschaft en vervangen door regionale ziekenfondsen.
Chavannes: ‘Ook deze keer lijkt Emile Roemer niet de leider van Nederlands links zal worden. Hij blijft overeind in de debatten, maar hij lijkt niet echt het verschil te maken. Het is niet duidelijk of de SP bereid is om mee te regeren. In het Amsterdamse schepencollege tonen ze zich een betrouwbare partner, al is het maar de vraag of ze bereid zijn de nodige compromissen te sluiten.’
50PLUS
Strekking: seniorenpartij
Campagneslogan: We pakken ze terug
Lijsttrekker: Henk Krol
Score 2012: 2 zetels
Verwachte score: 2 à 6 zetels
Voornaamste voorstellen:
– De pensioenleeftijd gaat van 67 naar 65 jaar.
– Minder sociale lasten voor werknemers vanaf 45 jaar, successiebelasting wordt afgeschaft.
– De staatsschuld wordt teruggebracht naar 60 procent van het bnp.
Chavannes: ‘Ik vraag me af of 50Plus echt het potentieel heeft om tien zetels te halen, zoals sommige peilingen aangeven. Bovendien heeft de partij zich zwaar in de voet geschoten, toen bleek dat hun voorstellen voor de pensioenhervorming onbetaalbaar waren. 50Plus blijft een politiek gammele constructie. Het zou me niet verbazen als de partij over enkele jaren uit elkaar valt.’
Nederlandse verkiezingen in 2017
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
