Labourstrateeg Peter Mandelson: ‘Europa moet Trump niet de les lezen’

Peter Mandelson was in de jaren negentig verkiezingscampagneleider van Tony Blair, minister en EU-commissaris voor handel. Nu wordt hij gezien in de nabijheid van de nieuwe Labourpremier Keir Starmer en zijn er geruchten dat hij ambassadeur in Washington zou kunnen worden.

De verkiezingsoverwinning van Tony Blair in 1997 werd beschouwd als de grootste triomf in de geschiedenis van Labour. Nu heeft Keir Starmer een even grote meerderheid behaald. Wiens succes is indrukwekkender?

Peter Mandelson: In sommige opzichten is de overwinning van Starmer indrukwekkender. Onder Jeremy Corbyn, zijn linkse voorganger, bleef Labour terrein verliezen. Starmer leidde de partij snel terug naar de macht. De electorale ommekeer die hij nodig had was veel groter dan die van Blair. Beide keren was het recept hetzelfde: een kandidaat die in het midden stond en de hoofdstroom van de publieke opinie en de traditie van de partij weerspiegelde.

Donald Trump zou in januari al kunnen aantreden in de VS en Marine Le Pen zou in 2027 aan de macht kunnen komen in Frankrijk. Starmer zou dan de laatste regeringsleider zijn van een westerse kernmacht op wie nog steeds vertrouwd kan worden. Is hij daarop voorbereid?

Mandelson: Starmer zou proberen met beiden een goede relatie op te bouwen. En als er meningsverschillen zijn, zal hij daar rustig en beschaafd mee omgaan. Starmer is geen Boris Johnson. Hij liegt niet. Hij verandert niet voortdurend van standpunt. En hij stelt de belangen van zijn land boven die van de partij of zichzelf.

Wat zou een herverkiezing van president Trump betekenen voor het Verenigd Koninkrijk?

Mandelson: We zouden des te harder moeten werken om onze relaties met de Verenigde Staten te verstevigen. Mijn grootste zorg is dat de Europeanen in paniek raken, overreageren – en op de verkeerde manier met hem omgaan.

Hoe moeten we met Trump omgaan?

Mandelson: Ik herinner me nog de eerste ambtstermijn van George W. Bush. Hij nam deel aan een bijeenkomst van de Europese Raad in Göteborg. En de Europeanen lazen hem urenlang de les en vertelden hem wat hij moest denken en doen. Bush kwam uit de vergadering en zei: ‘Ik hoop dat ik deze mensen nooit meer hoef te ontmoeten.’ Pas in zijn tweede termijn verbeterde zijn relatie met de EU, de eerste hebben we verspild. Als Trump wordt verkozen, moeten we die fout niet herhalen.

De voorstanders van de Brexit hebben het vertrek uit de EU ooit verkocht als een kans voor het Verenigd Koninkrijk om zich open te stellen voor de wereld. Maar als Trump een wereldwijde handelsoorlog zou ontketenen, staat Londen er nu alleen voor.

Mandelson: Als het tot een handelsoorlog zou komen, zouden we inderdaad kwetsbaarder zijn dan binnen een groot handelsgebied als de EU. Dat betreur ik. Dat maakt het des te belangrijker dat we er alles aan doen om een wereldwijde handelsoorlog te voorkomen.

Zou Trump het Verenigd Koninkrijk kunnen overhalen om toenadering te zoeken tot de EU? Zijn running mate J. D. Vance heeft Groot-Brittannië zojuist bestempeld als een ‘islamitisch land’.

Mandelson: We zullen de betrekkingen met de EU verbeteren, ongeacht wie er in het Witte Huis zit. De Brexit is tragisch, maar onomkeerbaar. Starmer zag dat eerder in dan ik. Het proces heeft het land verdeeld en getraumatiseerd en jarenlang afgeleid. De Britten zullen die ervaring niet snel nog eens willen meemaken, ook al hebben we jongeren en hun toekomst bijna misdadig benadeeld.

Starmer heeft in de verkiezingscampagne drie rode lijnen getrokken: geen terugkeer naar de interne markt, geen douane-unie, geen vrij verkeer van personen. Wat is er verder nog mogelijk?

Mandelson: Waar we de handel in goederen kunnen vergemakkelijken en barrières kunnen verlagen zonder tot de interne markt toe te treden, zullen we dat doen. Twee gebieden waarop de bestaande overeenkomst zou kunnen worden aangevuld zijn energie en veiligheidsbeleid.

Wat zou het doel zijn van een nieuw veiligheidspact met de EU?

Mandelson: Nauwere samenwerking op het gebied van defensiebeleid en inlichtingendiensten. Rusland vormt een directe bedreiging voor de veiligheid van Europa. Daarom is het zo belangrijk dat Poetin niet wint in Oekraïne. Ik kan niet voorspellen hoe de oorlog zal aflopen, maar ik weet zeker dat Europa minder veilig zou zijn als Poetin zou slagen. We moeten samenwerken om hem nu en in de toekomst het hoofd te bieden.

Keir Starmer is geen linkse revolutionair, maar wat dan wel?