Kyrsten Sinema: de sfinks die het lot van Joe Biden in handen heeft

Ze houdt van gekleurde pruiken, ze loopt marathons, betwist triatlons. Ze is de eerste openlijk biseksuele senator in de VS. Ze groeide op in armoede. En nu is Kyrsten Sinema (45) een van twee Democratische senatoren die dwarsliggen en een groot sociaal pakket van 3500 miljard dollar tegenhouden.

De voorbije week was er een van toenemend intern geruzie binnen de Democratische Partij. Een door gematigden onderhandeld infrastructuurpakket ter waarde 1200 miljard dollar, geprezen door president Joe Biden, goedgekeurd in de Senaat, met ook steun van Republikeinen, geraakte maar niet door het Huis van Afgevaardigden. Dat kwam omdat progressieve Democraten garanties eisen dat een groter sociaal pakket aan de infrastructuurwet wordt toegevoegd. Dat tweede pakket is begroot op 3500 miljard dollar en heeft in de Senaat alle Democratische stemmen nodig om goedgekeurd te worden. Minstens twee Democratische senatoren liggen dwars.

Er is de bekende Joe Manchin (74), als Democraat verkozen in West Virginia – de meest Trumpgezinde staat van het land. De redenen van Manchin, die geen gelegenheid laat voorbijgaan om met de pers te praten, desnoods vanuit zijn woonboot in Washington DC, werden in de loop van de week wel duidelijk. Hij wil niet hoger gaan dan 1500 miljard dollar. Als je het infrastructuurpakket en het sociale pakket optelt met de coronamaatregelen zit je al gauw aan uitgaven rond 8000 miljard dollar, weliswaar gespreid in de tijd, en Manchin is niet de enige die dat te veel geld vindt. Linkse tegenstanders wijzen op andere, meer dubieuze elementen in Manchins reactie: hij is als vertegenwoordiger van een steenkoolstaat tegen klimaatmaatregelen in het plan, zijn familie heeft banden met de farmasector die ook aangepakt zou worden door de maatregelen in het pakket.

Er is ook een andere realiteit: Democratische kiezers mogen dan wel gewonnen zijn voor het grote pakket, om in West Virginia verkozen te worden, heeft Manchin ook andere stemmen nodig. Dat zei hij ook met zoveel woorden. ‘Ik ben nooit een progressieve Democraat geweest’. Hij verdedigde zijn standpunten, probeerde zijn programmapunten binnen te halen, en had voor de andere vleugel binnen de partij volgend advies: ‘Zorg ervoor dat meer progressieven verkozen worden’. Onder verstaan: als hij dit plan goedkeurt, verliezen de Democraten hun allerlaatste nationale vertegenwoordiger in West Virginia. ‘Ik vraag niet dat ze veranderen. Ik ben bereid tot compromis, ik ga van nul naar 1500 miljard’.

Manchin is een monument in West Virginia, hij komt uit een familie van politici. Hij was gouverneur van zijn staat alvorens hij in 2010 senator werd. Zelfs Trumpgezinden blijven hem trouw.

Verlaten benzinestation

De tweede tegenstem is van een ander kaliber. Kyrsten Sinema (°1974) was ooit de droomkandidaat van progressieven binnen de Democratische Partij. Ze was zo progressief dat ze koos voor een andere partij, de Groenen. Ze werkte in de campagne Ralph Nader, de derde kandidaat in de presidentsverkiezingen van 2000 (zonder Naders kandidatuur, dachten velen naderhand, had Democraat Al Gore de latere president George W. Bush kunnen verslaan). Ze verdiende de kost als welzijnswerker, schreef een doctoraat over de genocide in Rwanda, waarvoor ze een tijd in dat land verbleef.

Haar herkomst is ook atypisch. Ze groeide op in de staat Arizona. Haar ouders scheidden en ze trok met haar moeder en stiefvader naar Florida. De stiefvader werd werkloos en de familie – twee volwassenen en drie kinderen – leefde drie jaar in een verlaten tankstation. Hoe ellendig die drie jaar waren, is niet helemaal duidelijk. Volgens Sinema zelf leefden ze zonder leidingwater, toilet en elektriciteit. ‘Zo herinner ik het me’. Haar ouders spraken dat tegen en beweren dat de water- en elektriciteitsrekeningen betaald werden. Er kwam bijstand van de mormoonse kerkgemeenschap, waartoe ze behoorden. Sinema vertelde dat ook overheidssteun de familie hielp. Maar ze leefden in elk geval in armoede.

Kyrsten deed het goed op school en kon naar de mormoonse Brigham Young University. Sindsdien is ze niet langer verbonden met een geloofsgemeenschap, en weigert ze nadere vragen rond geloof te beantwoorden.

‘Duh, ik ben biseksueel’

Ze keerde terug naar Arizona, waar ze onder meer actie voerde tegen de oorlogen in Afghanistan en Irak. In 2002 verloor ze als Groene kandidaat een verkiezing voor het staatsparlement van Arizona. Twee jaar later was ze toegetreden tot de Democratische Partij en won ze wel een zetel. De radicaliteit verdween in 2006.

In 2009 schreef ze er een boek over: Unite and Conquer, How to Build Coalitions That Win and Last (Verenig en Verover, hoe coalities op te bouwen die duurzaam winnen). Ze omschreef haar vroeger, radicale zelf als ‘eerder irritant’. De ommezwaai kwam er tijdens een campagne om preventief het homohuwelijk te bannen door een amendement aan de wet toe te voegen. Bewoners zouden over dat amendement kunnen stemmen.

Over heel het land, maar vooral in conservatieve staten, werd daarrond een doorgaans succesrijke campagne opgezet. In Arizona leek de oppositie bij voorbaat verloren: het was een conservatieve staat met buiten proportie veel bejaarden, die er de zon zochten.

Sinema hield in het staatsparlement tussenkomsten tegen het amendement. ‘Wij zijn gewoonweg mensen zoals iedereen die respect eisen en verdienen’, zei ze onder meer.

Een journalist ondervroeg haar naar het ‘wij’ in haar redevoering. ‘Duh’, luidde haar antwoord, ‘ik ben biseksueel’.

Het verzet tegen het amendement werd gebundeld in de groep Arizona Together. Sinema en andere leden van Arizona Together probeerden een nieuwe aanpak uit. Ze legden onder meer de nadruk op wat het amendement zou betekenen voor hetero bejaarden, die ook in hun nieuwe relaties niet zouden kunnen voldoen aan de definitie van het huwelijk als gelinkt met voortplanting.

Ze besefte, beschrijft ze (de citaten komen grotendeels uit een artikel in het progressieve tijdschrift Mother Jones) ‘de afschrikwekkende ziekte’ van ‘identiteitspolitiek’. Progressieven, schreef ze, zijn gewonnen voor het idee van coalities, maar al te vaak zijn dat ‘pseudocoalities’ die bestaan uit dezelfde 51 mensen gegroepeerd onder een verschillend letterwoord.

‘Omdat elke identiteitsgroep noodzakelijkerwijs bestaat uit een kleine groep, is de groep, per definitie, klein. Klein wint geen verkiezingen.’

Haar advies: ‘Laat de beer los en kies voor de Boeddha’. De beer symboliseerde in haar ogen schrik en boosheid tegenover andersdenkenden, terwijl de Boeddha het tegenoverstelde was: chill en openheid van geest.

‘We moeten in actie schieten om betekenisvolle relaties op te bouwen met mensen die van ons verschillen, daarbij echt conservatieve mensen’, schreef ze.

Arizona Together en Kyrsten Sinema legden een ijzeren discipline op inzake boodschap. En de gematigde boodschap werkte. Arizona was in 2006 de enige staat waar het antihomohuwelijkamendement werd weggestemd.

In 2012 werd Sinema als gematigde Democraat verkozen voor het nationale Huis van Afgevaardigden, in 2018 werd ze senator, met wat hulp van Trumpgestuurde verdeeldheid binnen de Republikeinse Partij in Arizona.

In het nationale parlement maakte ze vrienden bij de Republikeinen. Ze was de enige Democraat die rechtstond en applaudisseerde toen Donald Trump in een State of the Union een initiatief roemde om zwarte ondernemers in achterstandsbuurten te helpen. Andere Democraten vonden het misschien ook een goed initiatief maar zij applaudisseerden niet.

Ze werkte met Republikeinen aan het investeringspakket dat deze week niet door het Huis van Afgevaardigden geraakte. 19 Republikeinse senatoren keurden dat pakket, samen met de 50 Democraten, goed.

‘De Greta Garbo van het Congres’

In tegenstelling tot Manchin zoekt Sinema de pers niet op. Het brede publiek heeft nooit haar stem gehoord. We leren van welingelichte journalisten dat ze de 3500 miljard van het tweede pakket te hoog vindt, en dat ze problemen heeft met bepaalde belastingverhogingen die erin vervat zitten.

President Biden en zijn topmedewerkers hadden donderdag vier ontmoetingen met haar, schreef nieuwssite Axios, zonder dat ze helemaal achterhaalden waar het haar om ging. Maureen Dowd, de geliefde/gevreesde/vaak bekritiseerde columniste van The New York Times, omschreef haar zaterdag als een sfinx, iemand die de weg blokkeert tot zolang passanten haar raadsel niet oplossen.

Dowd citeert een Democraat die haar omschrijft als ‘de Greta Garbo van het Congres’, een vertegenwoordiger van de stomme film.

‘Ik werd niet verkozen om de gedachten van Kyrsten Sinema te lezen’, gnuifde Katie Porter op nieuwszender MSNBC. Porter is volksvertegenwoordiger en lid van de progressieve groep binnen de Democraten ‘En maar goed ook’, ging ze verder, ‘want ik heb geen idee wat ze denkt’.

Lawrence O’Donnell, de anchor die Porter interviewde, maakte ook zijn eigen frustratie over Sinema duidelijk. Ze is geen ervaren wetgever, zei hij, heeft geen ervaren medewerkers, ‘en het meest opmerkelijke aan de manier waarop senator Sinema werkt, is dat ze niet lijkt te geloven dat ze tegenover het publiek rekenschap moet afleggen’. Dat was het verschil, aldus O’Donnell, met Manchin.

Komiek Stephen Colbert zei tijdens zijn dagelijkse monoloog dat Manchin en Sinema tegenhouden wat de president, de andere Democratische senatoren en de meerderheid in het Huis willen (wat nog maar de vraag is, ook in het Huis van Afgevaardigden zijn gematigde Democraten tegen de 3500 miljard gekant). Colbert had méér kritiek op Sinema dan op Manchin, ook weer aanhalend dat niemand weet waarom ze tegen het tweede pakket is.

In een mededeling betwist Sinema die vaagheid. ‘Beweringen dat de senator haar standpunten niet heeft meegedeeld aan president Biden en senator Chuck Schumer (leider van de Democraten in de Senaat, red.) zijn onwaar’. Biden en Schumer zijn ‘volledig op de hoogte van senator Sinema’s prioriteiten, bezorgdheden en ideeën’. Zaterdag laakte ze in een mededeling de niet-goedkeuring van het investeringspakket als ‘onverschoonbaar en heel ontgoochelend voor gemeenschappen over het hele land’. Ze bekritiseerde Nancy Pelosi, Democratische speaker van het Huis van Afgevaardigden, die gematigden een stemming over het investeringspakket had beloofd.

Omgekeerde duim

De frustratie over Sinema bij linkse Democraten is tastbaar. Manchin is een bekende Einzelgänger. Sinema, afkomstig uit de staat die ook de dissidente Republikein John McCain opleverde, leerden ze pas dit jaar kennen. Ze stemde tegen de verhoging van het minimumloon tot 15 dollar per uur (met een neerwaartse duim, en zonder uitleg – McCain kelderde jaren eerder met een gelijkaardige duim Republikeinse plannen om Obamacare op te doeken). Vrijdag, terwijl haar partij wonden likte na een tweede uitstel van de stemming over het infrastructuurpakket, keerde ze terug naar Arizona. Dat deed ze officieel omdat ze een afspraak had met de dokter die haar gekwetste voet (sportblessure) behandelt, The New York Times berichtte dat ze ook een maal gepland had met geldschieters voor haar campagnecomité. De gram van haar tegenstanders was te voorspellen – die geldschieters willen niet weten van de in het tweede pakket voorgestelde belastingverhogingen, en dus ook Sinema niet. Op sociale media wordt ze bedolven onder giftige commentaren, die soms doen denken aan hoe Donald Trump vrouwelijke tegenstanders probeerde te kleineren.

Anderen zien het minder zwart-wit. Het is in deze op zijn minst gedeelde schuld. Ja, Sinema houdt wetgeving tegen die Biden kan helpen, maar dat doen progressieven ook door het investeringspakket tegen te houden.

Sinema is al langer bezorgd over begrotingstekorten. Ze is al langer, en inderdaad in overeenstemming met haar geldschieters, gekant tegen te forse belastingverhogingen. Volgens Axios stelt ze een verhoging van de bedrijfsbelasting naar 24 procent voor in plaats van de 28 procent in het plan van 3500 miljard – het huidige tarief is 21 procent. Maar ze staat open, aldus Axios, voor de klimaatactie in het rapport (in tegenstelling tot Manchin), en voor sociale maatregelen, waarmee ze, als voormalig welzijnswerker, en als voormalig bewoonster van een afgedankt benzinestation, persoonlijke ervaring heeft.

Ze is niet berekenend, zeggen degenen die haar verdedigen. Ze is gewoon eigengereid. Het is niet alleen dat ze soms ongewone kleren en pruiken draagt, of om 4 uur opstaat voor een zware training, maar ook dat ze, zoals vorig jaar, twee weken stage gaat lopen in een wijnbouwbedrijf, of zoals vrijdag, wegtrekt uit Washington als ze liever in Arizona is.

Of het nu berekend is of niet, haar gedrag legt haar geen electorale windeieren. Ze verliest in Arizona steun van Democraten, maar ze wint volgens peilingen bij onafhankelijken en Republikeinen, wat haar een nettowinst oplevert. In een staat waar ze de eerste Democratische senator sinds 1995 werd, is dat niet onbelangrijk.