Kristen Michal, premier van Estland: ‘Poetin is geen meesterstrateeg’

De Estse premier Kristen Michal steunt de toetreding van Oekraïne tot de NAVO. Hij is ervan overtuigd dat het Westen zich beter zal kunnen verdedigen als het de Russische president Vladimir Poetin met meer vastberadenheid tegemoet treedt. Hijzelf laat zich alvast niet intimideren. ‘De logica van de Russen is vrij simpel: als ze iemand tegenkomen die sterker is dan zij, geven ze toe.’

Estland waarschuwde vroeg voor het gevaar dat Rusland vormt voor Europa. Kristen Michal, sinds juli premier van Estland, vindt het goed dat andere landen van de Europese Unie die boodschap ondertussen begrepen hebben.

‘Het is menselijk dat gevaren kleiner lijken als je ze bekijkt van een grotere afstand’, zegt de Estse premier. ‘Maar Poetins ware aard is nu veel duidelijker naar boven gekomen. Wij Esten werden soms als paranoïde tegenover Rusland weggezet. We hadden liever ongelijk gehad, maar het doel van Poetins Rusland is duidelijk: het wil niet vreedzaam naast democratieën bestaan, maar zijn belangen met geweld afdwingen.

‘Het erkent Oekraïne niet als een soevereine staat. En het voert een hybride oorlog, niet alleen in Oekraïne, maar in heel Europa. Het enige wat Poetin respecteert, is kracht.’

Aan de grens tussen Estland en Rusland: ‘Aan de overkant zou ik van spionage beschuldigd worden’

Nemen de EU-landen een gezamenlijke houding aan tegenover Rusland?

Kristen Michal: Een grote meerderheid van de Europeanen weet hoe ze Rusland moeten inschatten. Rusland heeft Oekraïne aangevallen, Rusland begaat oorlogsmisdaden. Iedereen ziet dat. Maar er is een minderheid die gelooft in alternatieve feiten en een alternatieve geschiedschrijving.

Hoe verklaart u het dat politici zoals Viktor Orbán in Hongarije of Robert Fico in Slowakije anders naar Rusland kijken?

Michal: Veel Europese landen hadden lange tijd een enigszins romantisch beeld van Rusland. Ik denk dat zelfs Orbán en Fico nu inzien wie Poetin werkelijk is. Maar waarschijnlijk denken ze dat ze transactioneel met hem kunnen omgaan. Orbán zegt dat er een overeenkomst moet komen. Maar welke overeenkomst kun je sluiten met een land dat een ander land binnenvalt en vrouwen en kinderen doodt?

Kan Europa zichzelf verdedigen zonder de hulp van de Verenigde Staten?

Michal: Dat is de grote vraag. Europa kan zich verdedigen tegen hybride aanvallen. Europa bouwt ook zijn wapenindustrie uit. Maar om de op regels gebaseerde wereldorde te verdedigen en zich tegen Rusland te keren, is het Europees-Amerikaanse bondgenootschap nodig.

Wat moet er gebeuren om de oorlog van Rusland tegen Oekraïne te beëindigen?

Michal: Oekraïne moet winnen, en Rusland moet verliezen. Dat zou het beste resultaat zijn. Vooreerst moeten de Oekraïners in deze oorlog vrij spel krijgen. Ze moeten het nodige kunnen doen om zichzelf te verdedigen.

U bedoelt dat ze alle wapens ook op Russisch grondgebied mogen inzetten?

Michal: We zijn er altijd van overtuigd geweest dat er geen beperkingen zouden moeten zijn. Als Russische raketten Kiev raken, waarom zouden er dan beperkingen in de andere richting moeten zijn? Deze oorlog zal pas eindigen wanneer Rusland inziet dat het op het slagveld niet vooruitkomt. En er zijn veiligheidsgaranties nodig voor Oekraïne, bij voorkeur in de vorm van EU- en NAVO-lidmaatschap.

Het lijkt momenteel zeer onwaarschijnlijk dat de NAVO-landen bereid zijn Oekraïne op te nemen in het bondgenootschap.

Michal: Iedereen moet begrijpen dat er in de regio pas blijvende vrede zal zijn als de veiligheid van Oekraïne wordt gegarandeerd. Anders kan de oorlog na een wapenstilstand altijd weer oplaaien.

Voormalig NAVO-baas Willy Claes: ‘We moeten dringend weer gaan praten over ontwapening’

De Franse president Emmanuel Macron heeft het idee geopperd om Europese vredestroepen naar Oekraïne te sturen. Beschouwt u dat als realistisch?

Michal: Emmanuel heeft zeer goede visies over hoe de oorlog beëindigd kan worden. Dat respecteer ik. Maar ook vredestroepen hebben veiligheidswaarborgen nodig.

Veel Oekraïners voelen zich door het Westen in de steek gelaten. Kunt u dat begrijpen?

Michal: Dat hangt van de verwachtingen af. Maar als wij Europeanen nog meer voor Oekraïne kunnen doen, dan zouden we dat ook moeten doen.

Poetin heeft tot nu toe geen bereidheid tot onderhandelen getoond. Hoe zou men hem aan de onderhandelingstafel kunnen krijgen?

Michal: De logica van de Russen is vrij simpel: als ze iemand tegenkomen die sterker is dan zij, geven ze toe. Op dit moment lijkt Poetin erop te rekenen dat de NAVO verdeeld raakt. Maar we moeten één ding niet vergeten: Poetin dacht dat hij Kiev in drie dagen kon innemen, hij dacht dat hij de NAVO kon verzwakken. Maar wat is er gebeurd? Oekraïne heeft zich succesvol verdedigd. Zweden en Finland zijn toegetreden tot de NAVO. Poetin is geen meesterstrateeg.

Er wordt gezegd dat Poetin na Oekraïne de Baltische staten zou kunnen binnenvallen. Voelt Estland zich bedreigd?

Michal: We moeten allemaal voorbereid zijn. Als Poetin en zijn bondgenoten Iran en Noord-Korea niet worden gestopt in Oekraïne, zullen ze doorgaan met hun oorlogspolitiek.

Waar moet Europa op voorbereid zijn wanneer Donald Trump op 20 januari weer Amerikaans president wordt?

Michal: De boodschap van Trump is heel duidelijk: Europa moet meer doen voor zijn verdediging. Die positie deel ik. Geen enkel land in de NAVO behalve Polen besteedt zo veel van zijn bruto binnenlands product aan defensie als Estland. Ook wij zouden dat geld liever aan andere zaken besteden. Maar er is geen welvaart zonder veiligheid.