In ‘s mans bekende vileine stijl sprak Vladimir Poetin vandaag zijn steun uit voor Kamala Harris.
Kamala Harris kan eindelijk gerust zijn. Deze ochtend kreeg ze dé steunbetuiging waarop elke Amerikaanse Democratische presidentskandidaat zit te wachten: Vladimir Poetin sprak zijn steun uit voor haar campagne.
De Russische president deed de uitspraken tijdens het Eastern Economic Forum in Vladivostok, de jaarlijkse bijeenkomst die investeringen in het Oosten van Rusland moet aanmoedigen. Gevraagd naar zijn kijk op de Amerikaanse presidentsverkiezingen, antwoordde Poetin: ‘Ik zei al dat we een favoriet hadden, om zo te zeggen: meneer Biden, de huidige president. Ze hebben hem uit de race gehaald, maar hij raadde al zijn medestanders aan om mevrouw Harris te steunen. Wij zullen hetzelfde doen. We zullen haar steunen.’
Trump maakte gretig gebruik van die uitspraak: dat Poetin liever Biden als president heeft, wijst erop dat Biden zwak is.
Poetin voegde daaraan toe dat ‘de uiteindelijke keuze aan het Amerikaanse volk is’ en Rusland die keuze ‘met respect zal benaderen’. Daarnaast complimenteerde hij Harris met haar ‘expressieve en aanstekelijke lach’, die volgens Poetin de indruk wekt dat ze gelukkig is. ‘Als alles goed gaat met haar, betekent dat dat ze geen nieuwe anti-Russische sancties zal uitvaardigen’, grapte hij.
Steun voor Biden
Los van de lichtjes ironische en seksistische ondertoon bevatten Poetins uitspraken een grond van waarheid. Ondanks alle bloemetjes die Donald Trump de voorbije jaren richting Poetin wierp, zit het Kremlin niet noodzakelijk op een tweede presidentschap van Trump te wachten.
Het is niet de eerste keer dat Poetin zijn voorkeur voor Joe Biden uitsprak. In februari vertelde hij al aan Pavel Zaroebin, een van de vaste Kremlinvolgers, dat hij het liefst Joe Biden zag winnen. ‘Hij is een meer ervaren en meer voorspelbare persoon, een politicus van de oude stempel’, aldus Poetin. Trump maakte gretig gebruik van die uitspraak: dat Poetin liever Biden als president heeft, wijst erop dat Biden zwak is, aldus Trump.
Over Donald Trump bestaat het idee dat hij de kandidaat van het Kremlin was. Dat berust op een misverstand, te wijten aan een vertaalfout.
Uiteraard is Rusland niet opgezet met de uitgebreide militaire steun die Oekraïne al uit Amerika ontving. Maar tegelijk leeft het idee dat Biden tenminste voorspelbaar is, en absoluut niet de ambitie lijkt te koesteren om Oekraïne een militaire overwinning te doen boeken. Onder Biden legt Amerika Oekraïne bovendien wel degelijk grenzen op: het mag bijvoorbeeld geen langeafstandswapens gebruiken om doelwitten op Russisch grondgebied te beschieten. Oekraïne krijgt genoeg wapens om zich te verdedigen, maar onvoldoende om de oorlog te winnen. Ondanks de stoere taal die Biden al tegenover Poetin gebruikte, is Bidens regering bezorgd over een eventuele escalatie. Die voorspelbaarheid ervaren autoritaire regimes doorgaans als handiger dan de capriolen van Trump – zelfs als die soms zelfdestructief zijn.
Kleurrijk
Over Donald Trump bestaat het idee dat hij in 2016 de kandidaat van het Kremlin was. Dat berust grotendeels op een misverstand, te wijten aan een vertaalfout. Eind 2015 kreeg Poetin op zijn jaarlijkse persconferentie de vraag wat hij vond van Trump. Daarbij noemde de president Trump ‘jarkij’, wat in het Russisch zowel ‘felgekleurd’ als ‘kleurrijk’ kan betekenen. Maar in de Engelse vertaling werd ‘jarkij’ ‘bright’, wat zowel ‘felgekleurd’ als ‘briljant’ kan betekenen. Zo ontstond het idee dat Poetin Trump ‘briljant’ noemde, een idee dat hij zelf achteraf (tevergeefs) probeerde recht te zetten.
Toen Trump in 2016 verkozen raakte, was de verrassing nergens groter dan in het Kremlin. Binnen het Russische regime bestaat een breed gedragen overtuiging dat de VS – net als Rusland – geregeerd worden door een kleine elite. Die deep state zou nooit toelaten dat een balsturige kandidaat als Trump het bevel krijgt over ’s werelds machtigste economie, leger en kernwapenapparaat – dat was toen de gangbare redenering binnen het Kremlin.
Als Donald Trump al de intentie had om betere banden met Rusland te smeden, is hij daar niet in geslaagd.
Dat Russische trolfabrieken – zoals het beruchte Internet Research Agency van de voormalige Wagnerbaas Jevgenij Prigozjin – online campagne voerden voor Trump, kwam net doordat het regime ervan uitging dat Rusland de komende vier jaar met Hillary Clinton zou te maken hebben. Een Clinton-presidentschap was voor Rusland een onaangenaam maar behapbaar vooruitzicht. Door online te ‘trollen’ hoopten Russische inlichtingendiensten tweedracht te zaaien in de Amerikaanse samenleving, waardoor Clinton in een zwakkere positie aan haar presidentschap zou beginnen.
Trumps presidentschap bleek uiteindelijk allesbehalve bevorderlijk voor de Amerikaans-Russische relaties. Ondanks enkele ontmoetingen waarbij Trump en Poetin een ‘fantastische relatie’ ontwikkelden, bleef het Amerikaanse congres extra sancties tegen Rusland invoeren. Als Trump al de intentie had om betere banden met Rusland te smeden, is hij daar niet in geslaagd.
Het is veelzeggend dat Poetin in volle Amerikaanse verkiezingscampagne de veelbesproken gevangenenruil toeliet, waarbij onder andere Wall Street Journal-journalist Evan Gershkovich werd geruild voor Russische spionnen. Dat was een duidelijke boost voor Joe Biden (en dus ook Kamala Harris), die Biden kennelijk gegund werd. Het suggereert ook dat Poetin – die erg gebrand was op de ruil – er niet op vertrouwde dat zo’n deal ook met Trump mogelijk zou zijn.
Waarom Vladimir Poetin absoluut zijn spionnen terug wil
Ambities in Oekraïne
Aan Oekraïense kant leeft er terechte bezorgdheid over de kandidatuur van Donald Trump. In Kiev is niemand vergeten hoe Trump Zelensky in 2019 onder druk zette om een onderzoek te openen naar Hunter Biden, de zoon van Joe Biden die in Oekraïne enige schimmige zakendeals had. Tijdens de campagne beweerde Trump dat hij in een oogwenk vrede zou brengen en beide partijen aan de onderhandelingstafel zou krijgen. Wat dat plan dan wel inhoudt, is een goed bewaard geheim – vermoedelijk ook voor Trump zelf. De Oekraïners vrezen dat Trump Oekraïne min of meer tot capitulatie zou dwingen.
Tegelijk is het maar de vraag of Trump zoveel buigzamer zal zijn tegenover Poetin. Bij gebrek aan een Trump-plan voor Oekraïne zijn er genoeg Trump-aanhangers met suggesties. Zo suggereerde Trumps voormalige CIA-directeur Mike Pompeo in The Wall Street Journal dat zo’n plan alleen werkt als ook Rusland tot een onmiddellijk staakt-het-vuren wordt gedwongen. Om Rusland daartoe te dwingen, moet Amerika volgens Pompeo dreigen om meer wapens aan Oekraïne te leveren, geen restricties in hun gebruik op te leggen, zwaardere economische sancties op te leggen en de NAVO te versterken. Vermoedelijk heeft Trump dat plan niet eens gelezen, maar zelfs dan is het voor Rusland allerminst een vrolijk vooruitzicht.
In zekere zin maakt het voor Poetin niet uit wie de volgende Amerikaanse president wordt.
Want de Russische ambities in Oekraïne zijn nog altijd groot. Officieel eist Rusland nog steeds dat Oekraïne de vijf door Rusland geannexeerde Oekraïense regio’s moet erkennen als Russisch grondgebied. Dat zou betekenen dat het Oekraïense leger zich eerst moet terugtrekken en grondgebied moet opgeven, alvorens Rusland nog maar bereid zou zijn om te beginnen met onderhandelen. In het veelbesproken interview met voormalig Fox-gezicht Tucker Carlson benadrukte Poetin bovendien dat Oekraïne zou moeten ‘denazificeren’, wat in de Russische betekenis zoveel is als zijn soevereiniteit opgeven. Het is niet duidelijk waarom Trump Poetin daarin zou tegemoetkomen.
Backlash
In zekere zin maakt het voor Poetin niet uit wie de volgende Amerikaanse president wordt. Binnen het Russische regime is de hoop al enige tijd vervlogen dat er op strategisch niveau met Amerika onderhandeld kan worden. Misschien koesterde hij voor de invasie nog de hoop dat hij met Washington – en dus niet met Kiev of de Europese landen – kon onderhandelen over de status van Oekraïne, maar dat idee lijkt dood en begraven.
Finaal is Poetin ervan overtuigd dat het Westen gaandeweg zijn aandacht voor Oekraïne zal verliezen. Hij gelooft dat de opkomst van allerlei populistische bewegingen in Europa en Amerika gaandeweg nieuwe Europese leiders aan de macht zal brengen. Die leiders zullen misschien niet Ruslandminnend zijn, maar vermoedelijk wel onverschilliger staan tegenover Oekraïne, zo luidt de redenering.
In die optiek is een eventueel presidentschap van Harris niet eens een onaantrekkelijke vooruitblik. Ze lijkt geen grote geopolitieke ambities te koesteren in een eventueel presidentschap. Het huidige buitenlandestablishment is een factor die Rusland als onaangenaam, maar beheersbaar inschaalt. Bovendien leeft ook de hoop dat een zwarte vrouw als Amerikaanse president voor een maatschappelijke backlash zou zorgen in de meer conservatieve delen van de Amerikaanse samenleving. Zoals Poetins perschef Dmitrij Peskov het vanochtend verwoordde: ‘Ieder van ons zal moeten leren om van Kamala Harris’ glimlach te houden.’
