In het broeiende wespennest in Irak en Syrië worden de Koerden wel eens over het hoofd gezien. ‘En dat is een spijtige zaak, want het Koerdische model kan een antwoord bieden op de impasse in het Midden-Oosten.’
“Op dit moment praat iedereen over Irak, maar wat met Syrië?”, vraagt Salih Muslim covoorzitter van PYD (Koerdische politieke partij in Syrië) zich af. “Terwijl IS slachtoffers maakt met Westerse wapens die ze in handen kregen in Mosoel, ontvangen wij niets om ons daartegen te verdedigen.”
Naar aanleiding van de Koerdische week in Brussel, ontvingen het Vlaams en het Federaal Parlement conferenties rond Koerdische thema’s. De omsingeling door de Islamitische Staat (IS) van verschillende Koerdische dorpen in het noorden van Syrië domineerde de agenda. De dorpen liggen in de omgeving van de stad Ayn al-Arab aan de grens met Turkije, Kobani genoemd door Koerden.
“In Kobani worden moderne en geavanceerde tanks ingezet, wij hebben geen gelijkwaardige wapens om ons daartegen te verdedigen.” Het boegbeeld van de Koerdische partij in Syrië is voorstander van een bewapening door het Westen. “Pas als we op gelijke voet vechten, maken we kans om de terroristen te verslaan.”
Gruwelijker dan al-Qaeda
Met de opmars van IS in Irak, raakt de burgeroorlog in Syrië langzamerhand in de vergetelheid. “Al werd er voorheen ook al stelselmatig één groep over het hoofd gezien, namelijk de Koerden”, zegt journalist Toon Lambrechts. Nochtans vechten de Koerdische militie YPG (Volksverdedigingseenheden) en YPJ (Vrouwenverdedigingseenheden) in Rojava (Noord-Syrië) een bloedige strijd uit tegen IS. Volgens het Belgische Koerdische Instituut was het in deze regio dat de terreurorganisatie, toen nog ISIS, haar reputatie als “gruwelijker dan al-Qaeda” waarmaakte. “Onthoofdingen, massa-executies en etnische zuivering vormen een constante dreiging voor de etnisch en religieus gemende bevolking van Noord-Syrië”, verkondigt het Koerdisch Instituut al enkele maanden.
In Koerdisch Rojava (Noord-Syrië), maakte IS haar reputatie ‘gruwelijker dan al-Qaeda’ waar: Onthoofdingen, massa-executie en etnische zuivering, vormen een constante bedreiging
Lambrechts die als journalist Rojava bezocht, uit zijn respect en bewondering voor de regio. “De Koerden hebben er al zoveel bereikt. Zo hebben ze er een nieuw politiek systeem op poten gezien, economische structuren uitgebouwd en zelfs een nieuwe grondwet ontworpen. De YPG (zusterpartij van de PKK, die er de politieke controle heeft) doet dit trouwens in samenwerking met andere bevolkingsgroepen. Want behalve Koerden wonen er heel wat andere minderheden zoals Yezedi, Circassiërs, Turkmenen en christenen.”
Samenleven zonder staat
“Het Koerdisch model kan een voorbeeld zijn voor het ganse Midden-Oosten”, beaamt ook professor Joost Jongeden, van de universiteit van Wageningen. “Wat de Koerden doen, is samenleven zonder staat.”
“Dit klinkt misschien vreemd, want zeker in het westen wordt een staat als vanzelfsprekend beschouwd. Wanneer er iets mis gaat , richten we ons tot de staat. Willen we beter onderwijs, richten we ons tot de staat. Willen we culturele verbeteringen, richten we ons tot de staat. En daar is uiteraard niets mis mee. Maar als die staat niets onderneemt, zoals de Turkse staat wanneer het aankomt op Koerdische eisen, wacht de PKK niet langer en nemen de Koerden het heft in eigen handen.”
Dat noemt Jongeden een radicale democratie. Hij ziet dan ook grote gelijkenissen tussen het Koerdische model en een groeiende beweging in Europa. “Actief burgerschap wordt steeds populairder. Ook in Europa zijn burgers vaker bereid hun verantwoordelijkheid te nemen.” Volgens hem is de PKK dan ook niet per definitie een terroristische organisatie. “Ze zijn niet alleen tegen iets, ze bieden ook een alternatief.”
Vrouwen aan de macht
Osman Baydemir, oud-burgemeester van de Turks-Koerdische stad Diyarbakir, roept de internationale gemeenschap op actie te ondernemen. “Dit is een humanitaire misdaad die gestopt moet worden.” Al is de mensenrechtenactivist Baydemir zelf niet onbesproken. Hij werd meermaals aangeklaagd door de Turkse staat.
In Brussel vertelt Baydemir erg trots over de verwezenlijkingen die als Koerdische burgemeester heeft verwezenlijkt in zijn stad. “Hoewel de Turkse overheid steeds obstakels en hindernissen naar boven toverde, slaagden we er toch in Diyarbakir om te vormen tot een moderne stad.” Opvallend bij alle initiatieven die Baydemir vermeldt, zijn vrouwen betrokken. En dat is volgens hem niet toevallig. “In tegenstelling tot in de rest van de Arabische wereld, spelen vrouwen een belangrijke rol in het Koerdische model”, zegt hij.
Een samenleving waarin vrouwen niet vrij zijn, zal nooit een vrije samenleving zijn
“Vrouwen spelen een belangrijke rol in het publieke leven, aldus Baydemir. “Koerdische kinderen dragen bovendien de familienaam van de moeder en in onze partij zijn mannen die meerdere vrouwen hebben niet welkom. Een samenleving waarin de vrouwen niet vrij zijn, zal trouwens zelf nooit een vrije samenleving zijn”, klinkt het.
In veel Koerdische regio’s gelden er zelfs vrouwenquota’s, benadrukken de -alleen mannelijke – gastsprekers tijdens de conferentie. In een door mannen gedomineerde Arabische samenleving contrasteert dit. “Het Koerdische model kan ongetwijfeld een voorbeeld zijn voor het Midden-Oosten, al is het de vraag of het Midden-Oosten klaar is om het model te aanvaarden”, aldus Lambrechts.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier