Knack spreekt met Amerikaanse kiezers: ‘Mensen zullen op tijd ontwaken, hoop ik’

Waar gaan de Amerikaanse verkiezingen over? Het karakter en de dictatoriale neigingen van Donald Trump? Het buitenlands beleid? Abortus? Een socialer beleid? De capaciteiten van Kamala Harris? Enkele kiezers leggen uit wat voor hen het belangrijkste is.

Oktober 2023, Michigan. Terwijl de staking van de auto-arbeiders nog volop aan de gang is, houdt Donald Trump een toespraak in een toeleveringsfabriek waar de vakbond geen toegang heeft (en waar dus niet gestaakt wordt).

Sheila, een arbeidster met sympathie voor de staking – maar ook zij werkt in een niet-stakende fabriek – komt haar steun betuigen aan de gewezen president. Ze draagt een T-shirt waarop Wanted staat, boven een foto van Trump. Daaronder in kleinere letters: for president.

‘Goed he’, glundert ze. ‘Democraten kunnen heel even denken dat ook ik hem in de gevangenis wil.’

Waarom wil zij hem opnieuw als president?

‘Bij andere politici denk ik altijd: ze doen aan politiek uit eigenbelang. Bij hem denk ik: hij doet dit voor ons. Hij had een perfect leven voor hij in de politiek ging. Geld, vrouwen, roem, een tv-programma. Nu heeft hij ik weet niet hoeveel processen aan zijn broek. Ze proberen zijn herverkiezing onmogelijk te maken.

‘Elke dag is er een nieuw schandaal dat hem ten laste gelegd wordt. Ik ben opgehouden naar dat soort berichten te luisteren na zijn “Ik grijp ze bij de pussy”-uitspraak. En dan? dacht ik toen. Je moet mij de mannen niet leren kennen. Ik ben nu vijftig en nog altijd kunnen mannen me na zes maanden niet vertellen welke kleur van ogen ik heb. Andere lichaamsdelen hebben ze de eerste minuut al in de gaten, maar ogen – vergeet het. Ga je Trump nu echt verwijten dat hij ook zo’n man is? Ik ken er geen andere, eerlijk gezegd.

Plots heeft Trump een voorsprong op Harris in de verkiezingspeilingen: hoe komt dat?

‘Ze zeggen dat hij antidemocratisch is. Hoe kan hij antidemocratisch zijn als hij verkozen is? Ik stuur mijn kinderen naar school op openbare scholen waar ongeveer alle leraars anti-Trump-Democraten zijn. Als ik een ambtenaar nodig heb, is het bijna gegarandeerd een Democraat. Is dat democratisch, dat de helft van de bevolking ondervertegenwoordigd is bij leraars en ambtenaren? ’

‘Onder Trump voelde ik mij gehoord. En sindsdien niet meer.’

Ze gelooft vast dat Trump in 2020 in haar staat gewonnen heeft (Joe Biden won met 50,6 % tegen 47,8% voor Trump). In haar kiesdistrict, Macomb, hééft hij trouwens gewonnen. ‘Maak mij niet wijs dat Biden meer stemmen behaalde dan Obama in 2012. Het kan niet dat Biden populairder was dan Obama. Zelfs ik heb op Obama gestemd.’

Het waren stemmen tegen Trump eerder dan voor Biden.

‘Ik geloof het niet.’ Trump wint in 2024, voorspelt ze, ‘daar ben ik heilig van overtuigd. Als hij niet wint, is het door gesjoemel.’

Kirk Atkinson, professor informatica aan Western Kentucky University in Bowling Green, begeleidt de Republikeinse studentenclub aan zijn universiteit. Hij is een aanhanger van de ex-president.

‘Ik volg Trump al sinds de vroege jaren 2000. Ik vond hem interessant. Toen hij in de politiek stapte, dacht ik dat hij geen kans maakte.’ Atkinson steunde op dat moment Ted Cruz. Maar hij werd gaandeweg enthousiaster over Trump. ‘Hij zei de dingen die ik dacht.’

Een van die dingen is: ‘We spenderen veel te veel geld zonder dat er rekenschap gegeven wordt. Ik ben niet tegen belastingen, ik betaal graag voor autowegen en bruggen. Maar als je miljarden geeft aan Israël of Oekraïne zonder dat zij rekenschap geven, ben ik het daar niet mee eens. Heeft dat geld het beoogde effect? Wordt het geld afgeleid voor minder fraaie doeleinden? We hebben een bureaucratie die geld uitgeeft, omdat het altijd zo gegaan is, en die dat blijft doen, ondanks een deficit dat de pan uit rijst. Het is alsof een huishouden dat geldgebrek heeft, als oplossing voorstelt om onveranderd door te gaan met spenderen. Dat is de oplossing die het Congres, zowel Republikeinen als Democraten trouwens, verkiest.’

Het gebeurde ook onder Trump, geeft hij toe, maar met Trump wordt het ten minste ter discussie gesteld: moeten we miljarden in Oekraïne pompen?

Ook hij vindt niet dat de schandalen rond Trump, de bestorming van het Capitool of de lofbetuigingen aan dictators Trump diskwalificeren. ‘Je moet hem niet altijd letterlijk nemen. Hij is gewoon iemand die graag tergt.’ En wat de bestorming betreft, volgt hij de versie Trump: de politie had de deuren opengezet voor de bestormers, speaker Nancy Pelosi had extra beveiliging die Trump aanbood, afgewezen.

Yvonne Grace is 88 en woont in New Jersey, net over de grens met Pennsylvania. Ze is Democraat in hart en nieren en werkte tot niet zo lang geleden als verpleegster. In verkiezingstijd draagt ze altijd een halsketting of armband met de boodschap ‘vote’ . ‘Ik ben progressief’, zegt ze, ‘in de zin dat iedereen een kans verdient.’ Voor haar is dat met de paplepel ingegeven. Ze werd geboren in een mijnwerkersgezin en kreeg daar al vroeg te horen dat de Democraten voor de gewone mensen zijn en de Republikeinen voor de rijken. De periode van neoliberalisme in de partij heeft dat voor haar niet veranderd, al stelt ze ook vast dat vele kansarmen voor Trump kiezen.

‘Donald Trump is de karikatuur van iemand die voor de rijken is, en die zichzelf verrijkt. Die vindt dat de regels voor iedereen gelden behalve voor hem. Ik schaam me dat iemand als hij president kon worden, ik schaam me dat hij ons politieke systeem op de helling zet, en dat het soort leider dat we altijd in andere landen hebben verafschuwd nu bij ons opnieuw een kans maakt.

‘Ik denk niet dat hij zal winnen. Mensen zullen tijdig ontwaken, denk ik. Hoop ik. Ik wil hem in de gevangenis zien eindigen. Ik weet wel dat dat niet zal gebeuren. Maar zo zou het moeten. Ik kan er niet bij dat mensen denken dat hij goed genoeg is om president te zijn.’

Hillary ontmoet ik in het vliegtuig tussen Philadelphia en Atlanta. Zij stemt zeker Democratisch, maar haar buren in Pennsylvania zijn Republikeinen. Ze volgt sambales. Ook in haar dansklas is ze waarschijnlijk de enige Democraat, schat ze. ‘Maar we praten niet over politiek. En dat is wat mij stoort. We zwijgen omdat we de woorden niet meer vinden om erover te praten.

‘Ik reis veel. Ik was onlangs in Yellowstone National Park. Op het moment dat de geiser spuit, is er een soort algemene euforie. Iedereen is overweldigd. Er klinken “oh’s” en “ah’s”. Het is een moment van solidariteit. We zijn onder de indruk van een natuurfenomeen, en dat brengt ons samen. De politiek is het tegenovergestelde daarvan. Wat voor de ene “oh” is, krijgt van de andere boegeroep. Ik wou dat ik wel een manier vond om met de vrouwen in de sambagroep over politiek te praten.’

Haar belangrijkste thema voor deze verkiezingen is abortus, al helemaal taboe bij vele Republikeinen.

‘Wat veel mensen zich niet realiseren, is hoe ongezond zwangerschappen kunnen zijn. Ik ben dol op kinderen, ben acht keer zwanger geweest en heb vier kinderen gebaard. Maar geen enkele van mijn zwangerschappen was ongecompliceerd of zonder risico. Dan is het laatste wat zou mogen gebeuren, dat de overheid beslist over wat wel of niet kan tijdens een zwangerschap.’

Kat is 45, ze is geboren in de Cariben, heeft drie kinderen, woont nu in Atlanta en verdient de kost als taxichauffeur. Haar familie is eerder pro-Trump, maar zij is een onbesliste kiezer. ‘Ze hebben allebei hun goede punten.’ Het verging haar economisch beter onder Trump. Ze had toen geld over aan het eind van de maand, al moest ze, zowel onder Trump als onder Biden, haar ambities bijsturen omdat ze niet voor de opvang van haar kinderen kon betalen: 2000 dollar per maand als ze voltijds wilde werken in een baan met overuren.

Ze heeft een lichte voorkeur voor Kamala Harris, maar op één punt is ze het met haar oneens.

De Trumpcampagne hamert erop dat Kamala als hoofd van Justitie in Californië geslachtsoperaties voor gevangenen door de overheid liet financieren. Advertenties met die boodschap zijn in alle strijdstaten massaal verspreid. En dat raakte een snaar bij Kat. Haar zoon ging tot voor kort naar een openbare school waar volgens haar grote tolerantie heerst rond gender. Op een toilet had een andere scholier de penis van haar zoon vastgenomen. Haar zoon durfde vervolgens niet meer naar het schooltoilet. Wat ze pas vernam toen hij een zware blaasontsteking ontwikkelde.

Het incident had misschien niet eens met transgender te maken, maar in haar hoofd raken de onderwerpen elkaar: transgender, het minimaliseren van wat er gebeurde door de schooldirectie, het ontbreken van duidelijke richtlijnen, en misschien de politiek van Harris om transgenderoperaties voor gevangenen te financieren.

Kan ‘American football-coach’ Tim Walz helpen om Donald Trump te verslaan?

‘Ik ben niet tegen transgender. Voor mijn taxi moet ik invullen welke groepen bij mij een veilige rit kunnen boeken. Natuurlijk zijn transgenders daarbij. Daar heb ik nooit aan getwijfeld. Ik ben voor grote tolerantie op alle gebied, mensen moeten kunnen leven zoals ze wensen, maar ik vind dat de ouders ten minste een zeg moeten hebben in hoe de school hiermee omgaat. En er moet opgetreden worden tegen grensoverschrijdend gedrag.’

Ze heeft nog andere bezwaren tegen het schoolsysteem, dat ze ook eerder met de Democraten associeert.

Haar oudste kind, een dochter, is nu 18. ‘Ze weet niet wat apartheid is, ze weet niet waar Johannesburg ligt, ze weet niet wie Nelson Mandela was, maar ze krijgt wel les over transgender personen.’

Ze stuurt haar kinderen nu naar een militaire school, niet alleen wegens de leerstof, maar ook omdat ze zo gratis hogere studies kunnen aanvatten.

Ik weet niet, zegt ze, of ik ga stemmen, en op wie. ‘Ik wil liefst wel gaan stemmen. Dat is mijn burgerplicht. Ik laat het nog even bezinken. Misschien word ik een van de dagen wakker met een helder hoofd.’

Aan het restaurant van Kennesaw State University in Georgia zetten enkele studenten een standje op tegen de ‘genocide in Gaza’. ‘Terwijl je hier voorbijstapt, vallen er bommen op Gaza’, staat op een van de borden, ‘Amerikaanse bommen’.

Sommige actievoerders houden hun gezicht verborgen achter een mondmasker. Een van hen was van plan op de lijsttrekster van een kleine socialistische partij te stemmen, maar de kandidate is na interne onenigheid alweer van de lijst verdwenen. Het zal nu wellicht toch Kamala Harris worden, zegt ze. De anderen knikken. ‘De keuze van het minste kwaad’, zegt iemand. ‘Trump is nog slechter voor Gaza’.

In een staat als Michigan, waar groene kandidaat Jill Stein het volgens de peilingen behoorlijk doet, zouden ze misschien Groen stemmen, maar hier wordt het dus ofwel thuisblijven ofwel een stem voor Harris.