‘Kiezers zijn verwende kinderen geworden’

‘De politiek is geen supermarkt of hippe koffiebar. Als kiezer krijg je nooit precies wat je wil. En dat hoort zo.’ Aldus columnist Maarten Reijnders.

Laten we naar Nederland kijken en de afgelopen verkiezingen. ‘Heel Nederland is bitter teleurgesteld over de uitslag van deze nepverkiezingen’, aldus Wil. ‘Dat deze verkiezingen gemanipuleerd zijn, kan een kind nog begrijpen’, vertelt zij in een (inmiddels weer verwijderde) Facebookvideo die ze richt aan haar held Geert Wilders.

Wil is niet de enige aanhanger van Wilders’ PVV die ervan overtuigd is dat er gefraudeerd is bij de Nederlandse parlementsverkiezingen van 15 maart. Op sociale media doken meteen na de verkiezingen al verhalen op dat medewerkers van de stembureaus stembiljetten voor Wilders bij het oud papier hadden gezet.

@vrtderedactie @Mr_adept_pvv #verkiezingsfraude Nederland voorgevulde kliko’s, stembiljetten op, geopende stembussen, lokalen te lang open pic.twitter.com/sm8HwWM8DO

— Love Gaia (@ElveTwelve) 17 maart 2017

Bewijs voor deze aantijgingen kwam er nooit. Hoewel iedereen tegenwoordig met een smartphone met camera op zak loopt, vergaten de verspreiders van de berichten over verkiezingsfraude blijkbaar om de weggegooide PVV-stemmen op de gevoelige plaat vast te leggen. ‘Nepnieuws’, oordeelde de voorzitter van de Kiesraad dan ook over alle geruchten.

Volgens kiesraad is het achterhouden van doos pvv stemmen niet waar. Voorz Wienenga: ‘ Of populair gezegd. Het is nep nieuws.’ @eenvandaag pic.twitter.com/FZ8bhxzOFs

— Marc Belinfante (@BelinfanteMarc) 21 maart 2017

Grote zege

Desondanks is het niet moeilijk voor te stellen waarom veel PVV-aanhangers teleurgesteld zijn over de uitslag. Wie het nieuws in de aanloop naar de verkiezingen volgde, kreeg op zijn minst de indruk dat het halve land een stem op de PVV overwoog. Aanhangers van de partij van Wilders waren niet uit de media weg te slaan. Je kon geen krant openen of er werd wel een boze burger aan het woord gelaten die vertelde waarom de PVV op zijn of haar stem kon rekenen.

De afgelopen jaren werden de PVV-stemmers bovendien lekker gesmaakt door opiniepeilers die de partij van Geert Wilders een grote zege voorspelden. Een jaar geleden schatte Nederlands bekendste peiler, Maurice de Hond, de rechts-populistische partij bijvoorbeeld nog in op meer dan veertig zetels.

Het zouden er uiteindelijk ‘maar’ twintig worden. Hoewel de PVV daarmee de tweede partij van het land werd, lijkt regeringsdeelname vandaag uitgesloten.

Wilders heeft het zijn concullega’s de afgelopen jaren zo onmogelijk gemaakt dat geen enkele serieuze andere partij hem in een kabinet wil. Een bittere pil voor PVV-aanhangers zoals Wil. Een deel van de PVV-aanhang organiseerde afgelopen weekend zelfs een demonstratie om alsnog een plek voor Wilders aan de onderhandelingstafel af te dwingen.

Pacifistische geitenwollensokken

Maar de Wilders-stemmers staan niet alleen in hun onvrede over de verkiezingsuitslag. Bij de achterban van de sociaal-democratische PvdA hoeft eenzelfde tendens trouwens niet te verbazen. De partij die sinds jaar en dag de grootste partij op links was in Nederland, werd keihard afgestraft voor haar regeringsdeelname en heeft nu nauwelijks nog een achterban over. De partij viel terug van 38 zetels bij de vorige verkiezingen naar 9 zetels nu: gemeten in zetels de grootste nederlaag uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis.

Maar ook bij andere groepen kiezers overheersen gemengde gevoelens. Op links betreurt men de zetelwinst voor de PVV en de goede uitslagen voor het christendemocratische CDA en de conservatief-liberale VVD die de retoriek van Wilders tijdens de campagne overnamen. De verkiezingsoverwinning van GroenLinks is nauwelijks een pleister op de wonde. Met name omdat veel linkse kiezers vrezen dat meeregeren betekent dat de partij veel water bij de wijn moet doen en nauwelijks iets van haar idealen kan waarmaken.

Omgekeerd betreuren de aanhangers van de VVD en CDA dat ze mogelijk moeten gaan regeren met GroenLinks. In De Telegraaf lamenteerde een VVD’er al dat zijn partij nu met ‘die pacifistische geitenwollensokken’ van GroenLinks in zee moet.

Gelet op deze wederzijds afkeer zal niemand verbaasd zijn als er uiteindelijk toch een coalitie zonder GroenLinks komt. In dat geval schuift waarschijnlijk de ChristenUnie aan. Dit tot afgrijzen van de aanhangers van een andere winnaar van de verkiezingen, het progressief-liberale D66, die vrezen dat er met die partij niets terecht zal komen van progressieve stokpaardjes als nieuwe wetgeving voor een ‘voltooid leven’.

I want it all and I want it now

Onvrede troef over de verkiezingsuitslag. En dat zegt wellicht meer over de kiezers dan over de uitslag. We zijn verwende kinderen geworden die leven volgens het adagium van Queen: I want it all and I want it now.

We zijn gewend precies te kunnen kiezen wat we willen. We bestellen geen koffie meer, maar een flat white met versgemalen verse single origin koffiebonen en geitenmelk. Dat verklaart wellicht ook waarom Nederlandse kiezers deze keer de keuze hadden uit maar liefst 28 partijen, waaronder een club voor niet-stemmers, een beweging die beloofde het stemgedrag van haar gekozen Kamerleden volledig via internet te willen crowdsourcen en een partij die in haar programma beloofde om de grondtoon voor muziek terug te brengen van 440 naar 432 hertz. Om het verkiezingsbiljet na het stemmen weer op te vouwen, moest je welhaast een gediplomeerde origamivouwer zijn – zo groot was het.

De politiek is geen supermarkt of hippe koffiebar. Als kiezer krijg je nooit precies wat je wil. Teleurstelling hoort bij de democratie. Maar na decennia waarin de politiek de burger voortdurend als consument heeft behandeld, is dat een boodschap die steeds moeilijker te verkopen is.