Kiest Theresa May er eindelijk voor om de harde brexiteers onder druk te zetten?

Als het terugtrekkingsakkoord met de Europese Unie op twaalf maart wordt weggestemd in het Britse parlement, volgen nieuwe stemmingen over een no-deal scenario en over een mogelijk uitstel van de brexit. Heeft May eindelijk een manier gevonden om de harde brexiteers in haar partij onder druk te zetten?

Theresa May heeft dinsdagmiddag de deur op een kier gezet om de brexitdatum met enkele maanden op te schuiven. Op 12 maart stemmen de Britse parlementsleden een tweede keer over haar terugtrekkingsakkoord met de Europese Unie. Wordt haar deal nogmaals naar de prullenmand verwezen, dan stemt Westminster een dag later over een no –deal scenario. Naar alle waarschijnlijkheid zal ook dat voorstel worden weggestemd, aangezien het gros van de parlementsleden tegen een harde brexit is.

Uitstel

Vervolgens kan het Lagerhuis er op veertien maart voor kiezen om de brexitdatum met enkele maanden uit te stellen, al is het momenteel nog niet duidelijk hoelang dat uitstel precies zou kunnen duren. Hier en daar circuleert 1 juli als datum, maar dan zou het Verenigd Koninkrijk wel nog moeten deelenemen aan de geplande Europese parlementsverkiezingen.

Vanuit de Europese Commissie klonk gisteren dan weer het voorstel om de brexitdatum met 21 maanden uit te stellen, wat door Brits premier Theresa May resoluut werd afgewezen. Ook in dat geval blijft het de vraag hoe dat uitstel combineerbaar zal zijn met de Europese parlementsverkiezingen. Bovendien moeten de Europese lidstaten unaniem hun goedkeuring geven vooraleer zo’n uitstel mogelijk is.

Nu de harde brexiteers aankijken tegen een eventueel uitstel, zullen ze op twaalf maart misschien wel geneigd zijn zich alsnog achter Mays akkoord te scharen.

Labour heeft dinsdag aangegeven dat ze een nieuw referendum willen organiseren, maar het is onduidelijk hoe de partij dat zonder enig uitstel op enkele weken tijd wil klaarspelen. Mogelijk zal de Labourpartij het uitstel enkel willen steunen indien er gegarandeerd een nieuwe stemming wordt georganiseerd.

May heeft de afgelopen maanden steevast aangekondigd dat ze de brexitdatum onder geen beding wilde verplaatsen. Op die manier trachtte ze de tijdsdruk te gebruiken om ofwel de labourpartij voor haar terugtrekkingsakkoord te laten stemmen of om de Europese Unie tot toegevingen te dwingen. Die tactiek heeft tot nog toe niet gewerkt.

Harde brexiteers onder druk

In december werd haar voorstel door een historische meerderheid van het Britse parlement weggestemd. Ze kwam toen 130 stemmen tekort om haar akkoord over de streep te trekken. Maar nu de harde brexiteers aankijken tegen een eventueel uitstel van de brexit, zullen ze op twaalf maart misschien wel geneigd zijn zich alsnog achter Mays akkoord te scharen. Het uitstel kan er namelijk toe leiden dat er een nieuw referendum wordt georganiseerd waardoor een brexit volledig van de baan verwijnt.

Het ziet er nu naar uit dat Theresa May expliciet kiest om haar eigen partijgenoten onder druk te zetten. Tot nog toe koos ze er vooral voor om de pijlen te richten op haar politieke concurrenten en de Europese Unie te richten. Maar of dat zal werken, is hoogst onzeker. Jacob Rees-Mogg en co. hebben zich in het verleden zo balsturig en dogmatisch opgesteld dat een plotse ommekeer ook nu onwaarschijnlijk lijkt. De harde brexiteers hebben intussen aangekondigd dat ze juridische stappen zullen ondernemen wanneer de brexitdatum daadwerkelijk zou worden uitgesteld.

Verder blijft het afwachten of May ditmaal de Noord-Ierse Unionisten wel kan overtuigen. Die partij, die de regering in het Britse parlement gedoogsteun verleent, vreest dat de backstop (de noodoplossing die in werking treedt wanneer er na de transitieperiode van twee jaar geen handelsovereenkomst wordt gevonden, nvdr.) Noord-Ierland en Groot-Brittannië uit elkaar zal drijven. Noord-Ierland blijft in dat scenario namelijk in de interne markt voor goederen, terwijl Groot-Brittannië enkel in de Europese douane-unie blijft. Daar verandert het eventuele uitstel van de brexitdatum voorlopig niets aan.

Geen brexit?

Indien ook het uitstel door het Britse parlement wordt weggestemd, lijkt alles erop te wijzen dat we wel degelijk op een harde brexit afstevenen. Ruim een week voor 29 maart wordt in Brussel nog een Europese top georganiseerd, waarop die harde brexit eventueel nog kan worden afgewend. Europese diplomaten vertellen dat het momenteel bijzonder moeilijk is om te voorspellen welke kant het hele proces zal uitgaan. ‘Voor de Europese Raad kunnen we de hele situatie maar moeilijk inschatten’, klinkt het in de wandelgangen.

Bovendien kan het Britse parlement of de Britse regering op eigen houtje beslissen om artikel 50 (het artikel waarmee de brexit officieel werd geactiveerd, nvdr.) alsnog te deactiveren, waardoor het Verenigd Koninkrijk gewoon in de Europese Unie blijft zoals vandaag het geval is. Dat werd begin december door het Europees Hof van Justitie bepaald.