De kerk stemde tijdens de Tweede Wereldoorlog, uit eigen belang, haar boodschap af op Hitler. Dat schrijft de Nederlandse historicus Jan Bank in ‘God in de oorlog’,
Kerken pasten in de Tweede Wereldoorlog dikwijls hun morele boodschap aan aan de nukken en grillen van Adolf Hitler (nazi), Josif Stalin (communistisch dictator) en Benito Mussolini (fascist). De kerken richtten zich vooral op het handhaven van hun eigen positie.
Dat schrijft historicus Jan Bank in ‘God in de oorlog’, een overzichtswerk over de rol van alle Europese kerken in de periode 1939 tot 1945, waarin alle kerkelijke instituties in Europa en de Sovjet-Unie worden vergeleken, van rooms-katholiek tot gereformeerd en van oosters-orthodox tot luthers. Het boek wordt zaterdag in de krant Trouw besproken.
Schisma
Bank besteedt vooral aandacht aan de Nederlandse kerken tijdens de bezetting, die vaak – tamelijk onterecht, vindt Bank – een aureool van verzet worden toegedicht. Individuen hebben wel degelijk verzetsdaden gepleegd, maar de houding van de gereformeerde kerken kenmerkte zich helaas vooral door “deutschfreundlichkeit”.
Op landelijk vlak heeft de gereformeerde kerk zich nooit tegen de nazi’s uitgesproken, de Nederlands Hervormde Kerk wel, aldus Bank. Dat leidde in 1944, de tijd van de beruchte Oorlogswinter, tot een schisma, een kerkscheuring. Bank wijst in deze met de vinger naar H.H. Kuyper, de zoon van oprichter Abraham Kuyper van de gereformeerde zuil. (Belga/NS)
