‘Kan ‘nonkel Sanders’ ook echt het Witte Huis veroveren? Jazeker’

De kansen voor Bernie zijn beter dan ooit’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck. ‘Maar het Witte Huis is nog ver.’

Wall Street. De ziekteverzekeringsindustrie. Big Pharma. De oliemaatschappijen. Het militair-industriële complex. De privégevangenissen. De grote multinationals. Het zijn maar enkele van de vijanden van Bernie Sanders, de frontrunner van de Democratische presidentskandidaten. In een filmpje dat vorige week op de populaire Daily Show te zien was, noemde hij zelf zijn tegenstanders bij naam. ‘ Yo damn,’ zei gastheer Trevor Noah lachend, ‘heb je die lijst van vijanden gehoord? Deze jongen lacht er niet mee.’

In Nevada werden zaterdag de derde voorverkiezingen van de Democraten gehouden. In Iowa kreeg concurrent Pete Buttigieg een paar weken terug de meeste kiesmannen achter zich, New Hampshire ging naar Sanders. In Nevada won Sanders afgelopen weekend nog eens, en met verbluffend sterke cijfers. Hij haalde bijna de helft van de stemmen binnen. Sommigen in de Democratische Partij, en niet alleen zijn vrienden, noemen zijn voorsprong nu al ‘bijna niet meer in te halen’.

Vrienden heeft Sanders amper bij het partij-establishment. Niet alleen manifesteert hij zichzelf het liefst als onafhankelijk politicus, een eind weg van de partijcenakels, zijn radicale programmapunten verschillen spectaculair van de standpunten van de centrumkandidaten.

Voor de gemiddelde Belg zijn een algemene ziekteverzekering, een liberale abortuswetgeving of een minimumloon waar je ook echt van kunt leven niet controversieel. Maar in de Verenigde Staten vond zowat elke Democratische apparatsjik zo’n kandidaat kansloos. Tot afgelopen zaterdag in Nevada, toen bleek dat Sanders niet alleen bij centrumlinkse blanken, maar ook bij latino’s en zelfs zwarte Amerikanen goed scoorde. Het nieuws sloeg in als een bom.

‘Ik ben nog nooit zo depressief geweest als vandaag’, zei Matt Bennett afgelopen weekend tegen de nieuwssite Politico. Bennett is de voorman van een centrumlinkse denktank, die niet toevallig ‘Third Way’ heet. De man die door The New York Times in het ‘radicale midden’ wordt gesitueerd was zo droevig omdat zijn ergste nachtmerrie leek uit te komen. Als Sanders de Democratische presidentskandidaat wordt, zo is het gevoel bij hem en veel andere Democraten, dan stort de Democratische Partij zich in de afgrond. Sanders zou ronduit kansloos zijn tegenover Trump. Voor het partij-establishment is Sanders een stokoude nonkel met een hartaanval achter de rug, die kiezers wegjaagt met zijn colère, onbuigzaamheid en belerende praatjes. Of zou het vooral het grote geld achter de centrumdemocraten zijn dat zenuwachtig begint te worden? Op Wikipedia staat de belangrijkste geldschieter achter ‘Third Way’: de bankenindustrie.

Kan Tio Bernie – ‘nonkel Bernie’ in het Spaans – ook echt het Witte Huis veroveren? Jazeker. Maar de twijfel blijft hardnekkig. Het lijkt ondertussen het enige argument te zijn dat zijn tegenstanders in het Democratische kamp nog kunnen vooruit schuiven: Sanders zou ‘niet verkiesbaar’ zijn in een race tegen Trump. Maar wat is dat precies, ‘verkiesbaarheid’? Nate Silver, de gewaardeerde Amerikaanse opiniepeiler, heeft al geregeld gewaarschuwd voor de vicieuze cirkel waartoe dat argument leidt. Bijvoorbeeld voor vrouwen. Nogal wat Amerikaanse kiezers denken dat vrouwen onverkiesbaar zijn, en dat is opmerkelijk genoeg vooral bij vrouwen het geval. En dus zou het kunnen, schrijft Silver, dat veel vrouwen niet voor vrouwen stemmen omdat ze denken dat vrouwen niet verkiesbaar zijn. Terwijl: als ze dat níét zouden denken, en gewoon wél voor vrouwen zouden stemmen, dan zouden vrouwen gewoon winnen. Hetzelfde zou kunnen gelden voor Sanders. Bovendien zijn er bij elke verkiezingen verrassingen, en de laatste jaren nog meer dan anders. Héél veel mensen dachten in 2016 dat Trump volstrekt onverkiesbaar was. Tot hij won.

Komende zaterdag zijn er de belangrijke voorverkiezingen in South Carolina. In die staat zou Joe Biden, een Democraat die een veel grotere verkiesbaarheid wordt toegedicht, volgens de peilingen stevig moeten scoren. Maar zelfs dan komt Sanders volgende week dinsdag, de cruciale Super Tuesday waarbij in veertien staten voorverkiezingen worden gehouden, met een goed gevoel aan de start. En op die manier zou hij zelfs al volgende week als virtuele eindoverwinnaar uit de bus kunnen komen.

‘Zou’. Want het grote werk begint sowieso pas na de Democratische nominatie: Trump verslaan. De polls zetten Sanders op een voorsprong, ook tegen Trump, mocht het ooit zover komen. Maar peilingen blijven peilingen: in 2016 voorspelden de peilingen winst voor Hillary Clinton. De kansen voor Bernie zijn beter dan ooit. Maar het Witte Huis is nog ver.