Kan miljardair Michael Bloomberg de Democratische presidentsnominatie ‘kopen’?

Met een gigantisch advertentiebudget probeert multimiljardair Michael Bloomberg een lastminuteticket naar de Democratische presidentsnominatie te ‘kopen’. Speelt geld écht zo’n belangrijke rol in het Amerikaanse verkiezingsstelsel dat Bloomberg een traditionele campagne kan overslaan?

‘Er is een manier waarop mensen over het algemeen campagne voeren voor het presidentschap. En dan is er wat meneer Bloomberg doet, wat het ook is.’ Zo omschreef The New York Times donderdag de onorthodoxe verkiezingscampagne van Michael Bloomberg, gewezen burgemeester van New York en bezitter van een geschat fortuin van 57 miljard dollar.

Terwijl kandidaten als Joe Biden, Elizabeth Warren en Bernie Sanders al maandenlang te vinden zijn in Iowa, New Hampshire en South Carolina – de staten die als eerste voorverkiezingen voor de Democratische nominatie houden – kondigde Bloomberg zijn campagne letterlijk op het laatst mogelijke moment aan. Enkele uren voordat in Alabama de deadline verstreek om op het stembiljet te komen, besloot Bloomberg zich aan te sluiten bij een al ongekend grote kandidatengroep.

Zodoende stond Bloomberg meteen voor een inhaalrace. In de Amerikaanse media ging het al maandenlang over de voorstellen van de andere kandidaten, en er waren al vijf televisiedebatten uitgezonden. Bloomberg maakte daar geen onderdeel van uit, en kondigde bovendien aan dat hij niet actief campagne zou voeren in de staten die als eerste naar de stembus gaan. In plaats daarvan hoopt hij vooral goed te scoren in grotere staten als Californië en New York, die later op de verkiezingsagenda staan.

Het is een strategie die sinds de invoering van voorverkiezingen nog nooit succesvol is geweest, maar Bloomberg heeft één groot voordeel: waar andere kandidaten het land rondreizen om schenkingen los te peuteren, kan de ondernemer zijn eigen bankrekening plunderen. Bloomberg vraagt als enige presidentskandidaat niet om giften, maar betaalt alles uit eigen zak. En die zak is haast oneindig diep.

In aanloop naar de verkiezingen van 2016 gaven alle presidentskandidaten bij elkaar ruim 1,5 miljard dollar uit. Als Bloomberg dat in zijn eentje zou doen, zou hij 2,6 procent van zijn vermogen uitgeven: toevallig ongeveer evenveel als de voorgestelde ‘ultra-miljonairsbelasting’ van Elizabeth Warren.

In de eerste 6 weken van zijn campagne is de 77-jarige Bloomberg (of ‘Mike’, zoals zijn campagne hem steevast noemt) qua uitgaven al goed op weg. In 6 weken tijd besteedde hij 150 miljoen dollar aan advertenties, verspreid over zeker 30 deelstaten. Zelfs in de Amerikaanse politiek is dat bedrag obsceen hoog: alleen in de allerlaatste weken voor de presidentsverkiezingen van november 2016 gaven Hillary Clinton en Donald Trump aan dit tempo geld uit.

Niet alleen op televisie draait de Bloomberg-show 24 uur per dag. Wie nu binnen de Verenigde Staten googelt op ‘impeachment’ krijgt bovenaan een prominente Bloomberg-advertentie. Op Facebook spendeert hij een miljoen dollar per week, een veelvoud van concurrenten als Bernie Sanders en Joe Biden.

Rijkdom heeft ook zijn nadelen

Toch is succes verre van verzekerd voor de ex-burgemeester. De advertenties zullen weliswaar naamsbekendheid opleveren, maar het is op zijn zachtst gezegd niet het beste moment voor een miljardair om de Democratische nominatie na te streven. De economische ongelijkheid in de VS is in de afgelopen decennia gigantisch gestegen, en onder Democraten is ijveren voor meer belasting voor de rijksten intussen gemeengoed.

Niet alleen linkse kandidaten als Warren en Sanders pleiten daarvoor, maar ook gematigde kandidaten als Joe Biden willen het belastingstelsel progressiever maken. In dat klimaat probeert Bloomberg de Verenigde Staten ervan te overtuigen dat hij, als één van de rijkste 0,0001 procent van het land, beter zou zijn voor álle lagen van de bevolking.

In zijn tv-reclames legt Bloomberg vooral de nadruk op zijn zorgplannen, die het aantal onverzekerden moeten terugdringen. Hij wijst erop dat het aantal onverzekerden tijdens zijn ambtsperiode in New York sterk afnam, hoewel dat deels ook de verdienste was van het nationale beleid van toenmalig president Barack Obama.

https://www.youtube.com/user/mikebloomberg

Belastingplannen zijn de grote afwezige in de tv-spotjes én op de website van Bloomberg. Weliswaar erkent hij dat armoede een probleem is in Amerika, en stelt hij onder meer voor om het minimumloon te verhogen en huisvesting goedkoper te maken, maar hij heeft geen plannen om de rijkste Amerikanen of het bedrijfsleven meer te laten inleveren – niet geheel verrassend.

Sinds het begin van zijn campagne wordt Bloomberg bovendien achtervolgd door vragen over het controversiële ‘stop-and-frisk’-beleid dat de New Yorkse politie tijdens zijn burgemeesterschap voerde. Onder dat beleid konden alle inwoners van de stad worden gefouilleerd zonder specifieke verdenking; in de praktijk werden etnische minderheden buitenproportioneel vaak het doelwit van zulke acties. Inmiddels heeft Bloomberg zijn excuses aangeboden: ‘Ik besef dat ik toen fout zat.’ Het is de vraag of zwarte kiezers – een zeer belangrijk deel van het Democratische electoraat – hem ook zullen vergeven.

Als ze dat doen, zal het moeten zijn vanwege Bloombergs progressieve voorstellen op het gebied van klimaat, sociale kwesties en immigratie. Hij pleit onder meer voor ruime investeringen in groene energie, strengere wapenwetten en toegenomen (legale) immigratie. Zulke plannen kunnen Bloomberg wellicht stemmen opleveren in de grote steden, maar in de cruciale swing states in de Midwest van de VS zijn ook Democraten doorgaans een stuk conservatiever wat deze kwesties betreft.

Bloomberg blijft afwezig tijdens debatten

Wellicht zijn dat redenen dat Bloomberg ondanks zijn advertentiestorm nog niet erg goed scoort in nationale peilingen. Volgens een overzicht van FiveThirtyEight zegt ongeveer 5,3 procent van de kiezers in recente peilingen op Bloomberg te willen stemmen, ruim minder dan de aanhang van Biden, Sanders, Warren en Pete Buttigieg.

Bloomberg krijgt bovendien niet de kans om indruk te maken tijdens toekomstige televisiedebatten. De regels van de Democratische Partij bepalen dat alleen kandidaten met een minimumaantal donateurs mee mogen doen; omdat Bloomberg geen donaties accepteert, wordt hij bij voorbaat uitgesloten.

Dat komt hem op kritiek te staan bij zijn mede-kandidaten voor de Democratische nominatie. ‘Iedereen die president wil zijn, moet bereid zijn om voor het Amerikaanse volk te debatteren over zijn ideeën’, zegt de woordvoerder van Tom Steyer, een andere miljardair die probeert de presidentsnominatie te verzilveren, tegen Politico. Ook Warren is geen fan: ‘Hij slaat het democratische onderdeel van de voorverkiezingen over’, zei ze tegen MSNBC. ‘Michael Bloombergs versie van democratie is dat de miljardairs het onderling wel uitzoeken.’

Voor de ietwat houterige Bloomberg lijkt het overslaan van de debatten een bewuste strategie te zijn. Door de focus te leggen op zijn eigen advertenties houdt hij de regie in handen. ‘Als ik een kandidaat met onbeperkte middelen had, zou ik zeggen: “Verspil geen tijd met zorgen over de debatten”‘, zegt de Democratische campagneconsultant Colin Strother tegen Politico.

Toch is het de vraag of Bloomberg puur met advertenties de aandacht en de steun van het Amerikaanse volk kan grijpen. Democratisch strateeg Ian Russell zegt tegen Vice News dat het niet altijd een voordeel is om tientallen keren per dag op iemands televisie te verschijnen. ‘Het gevaar is dat hij zo alomtegenwoordig wordt, dat hij achtergrondruis wordt.’