Justin Trudeau ‘heeft meer haar dan intelligentie’, luidde de vroege, zurige kritiek van een conservatieve tegenstander. Maar bij het aangekondigde afscheid van Trudeau als premier van Canada wordt duidelijk: hij heeft zijn beloften niet ingelost.
Toen hij in 2013 de Liberale Partij ging leiden, en twee jaar later na een zinderende overwinning de premier van Canada werd, leek geen belofte te groot voor de toen jonge veertiger Justin Trudeau. ‘Canada is terug’, liet hij weten. De internationale mensenrechten, ooit neergeschreven door een Canadees, zouden weer op het voorplan komen, Trudeau zou cannabis legaliseren, zelfbeslissingsrecht voor stervenden introduceren, hij zou het milieubeleid centraal stellen, een verzoeningsbeleid voeren voor de inheemse bevolking, kinderarmoede uit het land helpen, en vooral: hij zou mensen van alle mogelijke pluimage samenbrengen, nader tot elkaar. Hij leek de Canadese versie van Barack Obama, met een straf programma en een hoge dosis charisma, een jong en dynamisch figuur, die kiezers aan het dromen zette. Op vele van zijn programmapunten dreef Trudeau door, wat hem een succesrijke eerste termijn opleverde.
Maar zijn initiatieven, ook de beste en de succesrijkste, waren vaak duur, en deden het deficit groeien.
En uiteindelijk slaagde hij er net zo min als Obama in conservatieven en progressieven bijeen te brengen, een nieuwe eensgezindheid, of toch welgezindheid te creëren. Net zomin slaagde Trudeau erin zijn milieumaatregelen verkocht te krijgen aan de olieproducerende delen van het land, zoals de provincie Alberta. De conservatieve oppositie wint momenteel in de polls met de belofte om Trudeau’s carbontaks af te schaffen. Milieumaatregelen zijn overal moeilijk door te voeren, maar nog moeilijker in een land dat de vierde olie- en gasproducent van de wereld is. Het economisch beleid van Trudeau was voor sommigen in zijn eigen partij te links.
Zijn poging om Canada weer relevant te maken in de wereld werd geen succes.
Hij ging in conflict met economische of politieke grootmachten Saudi-Arabië, China en India. Hij kon in al die gevallen het principiële gelijk opeisen, maar de wereldreactie was lauw, steun uit andere landen, die hun eigenbelang inschatten, vaak ver te zoeken. Canada werd niet meer een wereldspeler dan onder Trudeau’s voorganger, het bleef in het kamp van de voornamelijk irrelevante landen thuishoren.
Schandalen
En er was dit verschil met Obama: de Amerikaanse president was zuiverder dan zuiver, terwijl Trudeau in schandaaltjes verzeilde. Een rapport wees uit dat hij druk had uitgeoefend op een van zijn ministers om een corruptieonderzoek naar een bedrijf in Montreal te begraven. Hij was – onbegrijpelijk – met vakantie en dus afwezig op de eerste viering van de Nationale Dag voor Waarheid en Verzoening, ingesteld na een grootschalig project van verzoening met de inheemse bevolking.
Een tweede verkiezing overleefde Trudeau, zij het met minder glans dan de eerste: zijn partij verloor haar meerderheid. Maar de derde verkiezing, in 2021, op het hoogtepunt van de pandemie, was er te veel aan. Niet alleen had hij twee jaar te vroeg verkiezingen uitgeroepen, hij deed dit zonder concreet plan, of zonder uitleg waarom dit nodig was. Hij had gehoopt dat zijn partij in tijden van nationale crisis opnieuw de meerderheid zou verwerven. Maar het tegendeel was waar. Hij won niks en werd afhankelijk van de steun van de New Democratic Party. Zijn resoluut pro-vaccin- en pro-lockdown beleid leidde tot blokkades door onder meer vrachtwagenchauffeurs (die een vaccinatieverplichting opgelegd kregen). Trudeau reageerde door de uitzonderingstoestand uit te roepen om de blokkades te breken, wat het conflict nog verdiepte.
De financiële ingrepen om de economische effecten van covid te verzachten, vergrootten dan weer het deficit en zorgden voor groeiende inflatie. De economie verzeilde in zwaar water.
‘Noch de liberale Partij noch de persoonlijke populariteit van de eerste minister zijn de beslissing om in 2021 vervroegde verkiezingen te houden ooit te boven gekomen’, schreef de toonaangevende Canadese krant The Globe and Mail maandag in een commentariërende terugblik op de carrière van de premier.
Sindsdien werd het steeds onduidelijker wat eigenlijk de krachtlijnen waren van Trudeau’s beleid.
De Globe and Mail geeft een voorbeeld van de zwalpende lijn. Toen Donald Trump in 2017 voor het eerst president werd, verspreidde Trudeau de hashtag ‘Welkom in Canada’. Bij het tweede aantreden van Trump liet de regering Trudeau weten: ‘Niet iedereen is welkom in Canada’… Dat zwalpen werd ook geïllustreerd door de recente tocht van Trudeau naar Trumps verblijf Mar-a-Lago. Waar de Canadese premier zich in 2017 combattief tegen Trump opstelde, leek hij nu meer op een bedelaar, die met lege handen naar huis werd gestuurd.
‘Een gimmick’
De wederkomst van Trump, en diens aankondiging van een mogelijk invoertarief van 25 procent op Canadese goederen, maakte er Trudeau’s positie niet gemakkelijker op. Hij was al hogelijk onpopulair. Zijn (meer populaire) minister van Financiën Chrystia Freeland nam vorige maand ontslag na onenigheid over de strategie tegen Trump. Trudeau wou een check van 250 dollar geven aan Canadezen die minder dan 150.000 dollar verdienen. Freeland was tegen. Ze pleitte ervoor ‘ons fiscaal poeder droog te houden, zodanig dat we de reserves hebben die we misschien nodig hebben voor een tarievenoorlog. Dat betekent dat we afstappen van dure, politieke gimmicks, die we ons niet kunnen veroorloven.’
Het woord ‘gimmick’ raakte een snaar. Trudeau, die zeker niet alleen verantwoordelijk was voor de economische problemen in zijn land, was geneigd met gimmicks te reageren.
Het ontslag van zijn minister van Financiën viel samen met enkele klinkende nederlagen van de Liberale Partij in tussentijdse verkiezingen. En de New Democratic Party besliste, kort na dat ontslag, de coalitie met de Liberalen op te zeggen. Er restte Trudeau geen andere optie dan op te stappen, met een partij die op zoek gaat naar een andere leider – Freeland? – in de hoop een waarschijnlijke nederlaag bij verkiezingen in de lente af te wentelen. Een recente peiling toont nog 16 procent steun voor de Liberalen, tegen 45 procent voor de voornaamste oppositiepartij, de Conservatieven.
Donald Trump eiste het ontslag van Trudeau bijna onmiddellijk op als zijn verdienste. Hij herhaalde zijn voorstel om van Canada de 51ste VS-staat te maken. ‘Veel mensen in Canada vinden het prachtig om de 51e staat te zijn’, noteerde hij op zijn platform Truth Social. ‘De Verenigde Staten kunnen zich niet langer de enorme handelstekorten en subsidies permitteren die Canada nodig heeft om overeind te blijven. Trudeau besefte dat en stapte op.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier