De sociaaldemocratie heeft het in heel Europa moeilijk en ook in zijn eigen partij is er veel verzet tegen Labourvoorzitter Jeremy Corbyn. Toch wanhoopt hij niet. ‘Als een linkse partij een coherent antibesparingsbeleid verdedigt, zal ze erg populair worden.’
Labourvoorzitter Jeremy Corbyn lijkt een bezadigde, lichtjes excentrieke, oude man. Hij draagt ruime pulls en zijn hobby’s zijn confituur maken en foto’s nemen van de deksels op afvoerputten. In 2015 won de Londenaar verrassend de voorzittersverkiezingen van Labour. Sindsdien doet de sociaaldemocratische partij het bijzonder goed. Met zijn 540.000 leden is ze de grootste politieke partij in de EU en dient ze als voorbeeld voor andere linkse partijen.
De sociaaldemocratie heeft het overal in Europa moeilijk. Is links ten dode opgeschreven?
Jeremy Corbyn: Absoluut niet. In Portugal heeft de Socialistische Partij een succesvolle regering gevormd. En ook de Zweedse Sociaal Democraten doen het al bij al goed.
Portugal en Zweden zijn dan ook de laatste bastions van links. In Duitsland, Frankrijk en Nederland zijn de sociaaldemocraten minipartijtjes aan het worden. Waarom staan zij er zo belabberd voor?
Corbyn: De belangrijkste vraag is hoe die partijen zijn omgegaan met de financiële crisis van 2008. Hebben ze een besparingsbeleid gevoerd? Of hebben ze gezorgd dat de rijkdom op de juiste manier herverdeeld werd? Als een linkse partij een coherent antibesparingsbeleid verdedigt, zal ze erg populair worden.
Jongeren keren zich níét af van de politiek.
Op dit moment hebben vooral rechtse partijen de wind in de zeilen.
Corbyn: Het is gevaarlijk als de samenleving ontgoocheld raakt in de politiek. De opkomst van extreemrechts in Oostenrijk en Duitsland baart me grote zorgen. In de laatste peilingen stijgt het extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) gelukkig niet verder, maar ik vind de opkomst van die partij behoorlijk angstaanjagend.
De jaren 1990 en 2000 waren gouden tijden voor de sociaaldemocratie. In het Verenigd Koninkrijk was Tony Blair aan de macht, in Duitsland Gerhard Schröder. Toch ging het van dan af bergafwaarts.
Corbyn: Tony Blair vormde de traditionele sociaaldemocratie om tot een Derde Weg (een vorm van sociaaldemocratie die ook de vrije markt omarmt, nvdr).
En zo behaalde hij in 1997 een gigantische verkiezingsoverwinning.
Corbyn: Ja, maar onder zijn leiding schoof Labour wel op naar rechts. Het was goed dat er in het onderwijs en de gezondheidszorg geïnvesteerd werd, maar ik ben nooit een voorstander geweest van de Derde Weg. Je kunt publieke diensten niet met privégeld financieren. En ik was al helemaal tegen de oorlog in Irak.
U wilt dat Labour een scherpe bocht naar links maakt.
Corbyn: Wij bieden in de eerste plaats een coherent beleid aan. Het zijn vooral de achterliggende waarden die tellen: het idee dat je voor het algemeen goed werkt en minderheden niet de schuld geeft van alles wat misloopt. Dat je investeert in het onderwijs en, vooral, dat je mensen hoop biedt. In postindustriële regio’s worstelen enorm veel mensen met een depressie. Daarom is het cruciaal dat je hen het perspectief biedt dat ze iets kunnen bereiken. Veel mensen hebben een heel onzekere job of te weinig uren. Dat is gevaarlijk voor de samenleving. Wij willen de rijkdom herverdelen.
Toch zijn er sinds 1975 nog nooit zo weinig werklozen geweest in het Verenigd Koninkrijk. Ondanks de brexit groeit de economie.
Corbyn: Die statistiek verhult dat een miljoen Britten een nulurencontract hebben (een contract dat geen minimumhoeveelheid werk garandeert, nvdr). De reële lonen zijn al tien jaar bevroren. Het VK is het op vijf na rijkste land ter wereld, maar vorig jaar deden vier miljoen mensen een beroep op de voedselbanken. De conservatieven meten alles af aan de rijke delen van Londen en aan het zuidoosten. Maar de rest van het land staat er minder goed voor. Op minder dan twee uur treinen van Londen liggen de East Midlands: nergens liggen de lonen zo laag als daar. En in het noordoosten wordt het minst geïnvesteerd.
Drie jaar geleden werd ik voorzitter van Labour: sindsdien is 86 procent van de berichtgeving over mijn voorzitterschap negatief geweest.
Labour kreeg bij de parlementsverkiezingen van 2017 veertig procent van de stemmen, een stijging van tien procentpunt. Was dat het gevolg van de economische problemen?
Corbyn: In ons manifest hebben wij de bezorgdheden van de meerderheid van de bevolking aangekaart. Bovendien voeren we op een totaal andere manier campagne. We gaan naar de wijken en geven onze leden veel meer inspraak in de beleidsvoering. Samen ontwikkelen we nieuwe ideeën zoals een overkoepelende, nationale onderwijsdienst. Dat is ongezien in Groot-Brittannië, waar het onderwijs traditioneel opgesplitst wordt tussen scholen, lokale overheden, bijna onafhankelijke universiteiten et cetera. En we doen natuurlijk ons best om onze boodschap op alle mogelijke manieren aan de man te brengen.
Uw relatie met de mainstreammedia is getroebleerd.
Corbyn: De gedrukte pers staat uitgesproken vijandig tegenover ons. Drie jaar geleden werd ik voorzitter van Labour: sindsdien is 86 procent van de berichtgeving over mijn voorzitterschap negatief geweest. Daar gaan we op alle mogelijke manieren tegenin. Op de sociale media en de radio doen we het gelukkig beter.
Een vijandige pers is niet uw enige probleem. Uw grootste vijanden zitten in het Lagerhuis en behoren tot uw eigen partij.
Corbyn: De eenheid in onze partij is groter dan u denkt. Naar onze laatste partijbijeenkomst in Liverpool kwamen 14.000 mensen. Nog nooit was er in Groot-Brittannië zo veel volk op een politieke bijeenkomst. Op de meeste vlakken wisten we een consensus te bereiken. Die zogenaamde grote verdeeldheid bestaat niet.
Maar bij de parlementsleden van Labour is die verdeeldheid er wel. Er is een groep die de ‘Parliamentary Labour Party’ genoemd wordt. Zij willen dat u zo snel mogelijk vertrekt.
Corbyn: Sommigen van onze parlementsleden hebben wat meer tijd nodig om op de trein te springen, zal ik het zo zeggen?
Waarom heeft de oude garde zo’n afkeer van uw linkse plannen?
Corbyn: Die vraag zult u aan hen moeten stellen. Ik probeer de hele tijd om iedereen mee in het bad te trekken.
Er gaan geruchten dat centristische Labourleden en voormalige aanhangers van Blair een eigen partij willen oprichten. Zou het u goed uitkomen als zij uit Labour stappen?
Corbyn: Nee, ik wil niet dat de partij uiteenvalt. Dat zou onze toekomst in gevaar brengen. Ik wil dat we samen verdergaan en dat we erkennen dat we nooit verkiezingen zullen winnen als we geen inclusief, radicaal alternatief bieden voor de toryregering.
Veel mensen vinden uw voorstellen radicaal. U wilt de spoorwegen en het elektriciteitsnet nationaliseren. U wilt meer rechten voor arbeiders en de rijkdom op grote schaal herverdelen.
Corbyn: Onze voorstellen zijn inclusief, redelijk en behoorlijk mainstream. Zo wil een meerderheid van de Britten de spoorwegen opnieuw nationaliseren.
In uw 35 jaar als parlementslid hebt u de reputatie gekregen een rebel te zijn. U hebt maar liefst vierhonderd keer tegen uw eigen partij gestemd.
Corbyn: Oh, ik denk dat ik dat veel vaker gedaan heb.
Maar als partijvoorzitter treedt u wel bijzonder hard op tegen dissidenten.
Corbyn: We straffen niemand omdat hij of zij op een bepaalde manier stemt. Wij straffen mensen niet voor hun mening. We doen dat wel als ze zich misdragen of als ze valse beschuldigingen uiten.
Sommige Labourleden vinden dat u te coulant bent voor antisemitisme.
Corbyn: Dat is absoluut niet waar. Antisemitisme is een walgelijke vorm van racisme, waar ik categorisch tegen ben. Antisemitisme heeft geen plaats in onze partij en moet worden uitgeroeid. We garanderen dat Joden ongestoord in het Verenigd Koninkrijk kunnen leven.
Er heerst niet alleen verdeeldheid in uw partij, maar in het hele land. Dat heeft veel te maken met de brexit. Zou u hem tegenhouden als u kon?
Corbyn: Dat is onmogelijk. Het referendum heeft plaatsgevonden en artikel 50 is ingeroepen. We moeten wel proberen te begrijpen waarom mensen voor Leave stemden.
Waarom was dat?
Corbyn: Veel mensen zijn woedend omdat hun gemeenschap in de steek is gelaten. In de meest achtergestelde regio’s van het land kozen mensen voor de brexit. De afgelopen decennia zijn de arbeidsomstandigheden in arme gebieden erop achteruitgegaan. De Europese regelgeving heeft dat mee mogelijk gemaakt. Wij willen de arbeiders beter beschermen. De Conservatieve Partij daarentegen wil de economie verder dereguleren.
De Britse premier Theresa May heeft het bijzonder moeilijk om de brexitonderhandelingen tot een goed einde te brengen. Zou u het beter doen? Of zou u met dezelfde problemen geconfronteerd worden?
Corbyn: Nee, want wij zouden de gedereguleerde Verenigde Staten niet als voorbeeld nemen, wat een deel van de Conservatieve Partij wél doet. Wij zouden een nieuwe en alomvattende douane-unie met de EU willen vormen. Natuurlijk zou de Ierse grens beschermd moeten zijn, dat is cruciaal. Maar het is ook nodig om het verkeer van goederen goed te laten verlopen. De Britten hebben voor Leave of Remain gekozen, maar niemand heeft gestemd om zijn job te verliezen of om slechtere werk- en levensomstandigheden te krijgen.
Jeremy Corbyn
– 1949: geboren in Chippenham
– Doet na de middelbare school twee jaar vrijwilligerswerk in Jamaica en gaat na zijn terugkeer aan de slag bij de vakbond.
– 1974: raadslid voor Labour in Londense deelgemeente Haringey.
– 1983: lid van het Lagerhuis.
– 2003: heeft scherpe kritiek op deelname aan de oorlog in Irak.
– 2015: partijleider van Labour.
Uw critici nemen het u kwalijk dat u zich nooit echt hebt uitgesproken tegen de brexit. Volgens hen zou het Verenigd Koninkrijk in de EU gebleven zijn als de leider van Labour een Remainer was geweest.
Corbyn: Ik ben in het verleden erg kritisch geweest voor de toenemende vrije markt en het concurrentiemodel van de EU. Natuurlijk ben ik ook erg kritisch geweest over de wijze waarop Griekenland is aangepakt, al was dat vooral de verantwoordelijkheid van de eurozone. Ik wil een sociaal Europa, dat inclusief is voor iedereen en niet voor enkelingen.
Minder neoliberaal?
Corbyn: Wie mij een beetje volgt, weet dat ik geen groot voorstander van het neoliberalisme ben.
Theresa May staat voor een schier onmogelijke taak. Ze moet én Brussel én haar eigen Conservatieve Partij tevreden houden. Hebt u soms medelijden met haar?
Corbyn: Ik ben een fatsoenlijk mens. Ik leef mee met iedereen die problemen heeft. Maar de beste manier om minder stress te hebben, is te zorgen dat je niet langer met de oorzaken van je stress geconfronteerd wordt.
We bedoelen het niet slecht, maar u en uw Amerikaanse tegenhanger Bernie Sanders zijn niet meer van de allerjongsten.
Corbyn: Wat zegt u nu! (lacht)
Waarom zijn jullie zo populair bij jongeren?
Corbyn: Het gaat niet om onze persoonlijkheden. Onze partijen en bewegingen bieden hoop. Jonge mensen hebben zich nooit afgekeerd van de politiek, het is de politiek die hen heeft weggeduwd omdat ze niets te bieden had. Ik groeide op in de jaren vijftig en zestig: ik kon altijd geloven dat mijn leven net iets beter zou zijn dan dat van mijn ouders, ook al waren die zeker niet arm. Alles veranderde toen de Britse premier Margaret Thatcher en de Amerikaanse president Ronald Reagan aan de macht kwamen. Zij beweerden dat jongeren moesten betalen voor het onderwijs, de gezondheidszorg en de pensioenen. Ze gaven niet om de jongeren en zagen de samenleving als één grote strijd.
U wilt de goede oude tijd terugbrengen?
Corbyn: Aan beide zijden van de oceaan willen we de macht en de welvaart herverdelen. Sanders zegt het erg treffend: ‘Amerika kan zich alles veroorloven, behalve de huidige ongelijkheid.’
Volgend jaar wordt u zeventig. De volgende algemene verkiezingen gaan pas in 2022 door. Bent u dan nog kandidaat?
Corbyn: Ik ben nog piepjong. Ik ben zeer gezond. Ik jog, eet vegetarisch en ontbijt elke ochtend met havermout. Ik heb geen slechte gewoontes. Sorry als ik daardoor saai klink.
Knacks kerstinterviews 2018
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
