Meer controles, meer geld voor de Libische kustwacht en de opvang van vluchtelingen in Italië beter ondersteunen. Die maatregelen moeten de druk van de ketel halen in Italië. Maar de publieke opinie in de laars is hard voor wat daar het egoïsme van de EU-lidstaten heet.
Na een tweeënhalf uur durende top zijn de ministers van Binnenlandse Zaken van Italië, Frankrijk en Duitsland en Europees Commissaris Dimitris Avramapoulos het zondagavond eens geworden over maatregelen om de druk op de vluchtelingenopvang in Italië te lenigen. De vergadering is een aanzet voor de bijeenkomst van de Europese Raad van ministers van Binnenlandse Zaken van de 28 Europese lidstaten in Tallinn in Estland van donderdag 6 juli.
De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Marco Minniti had dit weekend in een interview met de krant Il Messaggero gezegd dat voor Italië de maat vol is nadat tussen 25 en 27 juni alleen al 12.000 vluchtelingen voet aan wal op Italiaanse bodem hadden gezet. Sinds begin dit jaar zijn dat er intussen 83.000, het zij 19 procent meer dan over dezelfde periode in 2016. Zelfs president Mattarella zei te vrezen dat de situatie ‘onbeheersbaar wordt’.
De regering dreigde er daarom op 28 juni mee om alle schepen van niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) die niet onder Italiaanse vlag varen geen toegang meer te verlenen tot Italiaanse havens. Dat gebeurde onder meer onder druk van de vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo. Die vermoedt dat sommige verdachte, weinig transparante NGO’s, waarvan sommige onder de vlag van een fiscaal paradijs varen, wel eens een dekmantel zouden kunnen zijn voor mensensmokkelaars.
Italië ligt niet alleen het dichtst bij Libië, maar heeft ook 9000 kilometer kust. Van de in totaal 90.000 vluchtelingen die de Middellandse Zee overstaken, zijn er dit jaar 83.000 in Italië geland.
Italië vroeg ook dat een aantal andere Europese landen schepen die onder buitenlandse vlag varen in havens als Barcelona of Marseille zouden opvangen. Maar dat vonden de Franse minister van Binnenlandse Zaken Gérard Colomb en zijn Duitse collega Thomas de Maizière geen goed idee, omdat ze vreesden voor een nieuw aanzuigeffect naar deze havens. Ze willen daarom meer in het werk stellen om de vluchtelingenstromen in Libië ‘droog te leggen’ door de controle aan de zuidelijke grenzen van het land te versterken en door de Libische kustwacht nog meer financiële middelen en opleiding te verschaffen.
Daarnaast willen beide landen ‘de opvang op Italiaanse bodem beter ondersteunen’. Er zou ook een gedragscode voor de betrokken ngo’s worden uitgewerkt, die Italië mag opstellen. Italië stelde volgens de Corriere della Sera ook voor dat een overkoepelend centrum van de Middellandse Zeeregio de hulpoperaties op zee zou coördineren van Griekenland tot Spanje en de migranten over verschillende landen zou verdelen, maar daarover wordt in het communiqué van de ministers met geen woord gerept.
Gammele bootjes
De gigantische vluchtelingenstroom die in 2015 vooral via Turkije en Griekenland zijn weg zocht naar Europa is sinds de deal tussen Europa en Turkije grotendeels stilgelegd. Turkije vangt de meeste vluchtelingen nu op in kampen in ruil voor forse financiële steun uit Europa. De migratiestroom heeft zich sindsdien verplaatst naar Libië.
Mensensmokkelaars sturen de vluchtelingen vanaf de Libische kust in kleine, soms gammele bootjes de open zee op, waar ze meestal opgepikt worden door patrouillerende boten die ze proberen te redden. Als dat de Libische kustwacht is worden ze teruggestuurd naar detentiekampen op Libisch grondgebied, maar als dat dieper in zee gebeurt door zo’n 70 internationale boten van meestal niet-gouvernementele organisaties zoals Artsen Zonder Grenzen of SOS Méditerranée, landen ze meestal in Italiaanse havens, waar de opvangkampen intussen barstensvol zitten.
Minister van Binnenlandse Zaken Minniti dringt erop aan om de asielaanvraag naar Libië te verplaatsen, zodat daar een eerste schifting kan gebeuren en Italië alleen nog migranten hoeft op te vangen die ‘recht hebben op bescherming’.
Italië ligt niet alleen het dichtst bij Libië, maar heeft ook 9000 kilometer kust. Van de in totaal 90.000 vluchtelingen die de Middellandse Zee overstaken, zijn er dit jaar 83.000 in Italië geland. Vorig jaar stierven er 4600 mensen tijdens de overtocht, dit jaar al 2000.
Verwijten aan Europa in Italiaanse media
In de Italiaanse media wordt met een beschuldigende vinger naar Europa gewezen en naar het egoïsme van de andere lidstaten. Het is makkelijk om premier Paolo Gentiloni te prijzen dat Italië zich heroïsch gedraagt zoals Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zei op de minitop in Berlijn, schrijft La Repubblica. Maar als het op daden aankomt, laat Europa Italië in de steek. Zelfs de kampioen van het nieuwe Europese elan, Frans president Emmanuel Macron, laat vluchtelingen in Ventimiglia de Italiaanse grens overzetten, herinnert Luigi di Maio van de Vijfsterrenbeweging er zijn lezers aan op de blog van Beppe Grillo (beppegrillo.it).
Eerder al ging de burgemeester van de Vijfsterrenbeweging in Rome, Virginia Raggi, over tot actie. Ze eiste in een brief aan de ferderale regering om geen extra erkende asielzoekers meer aan Rome toe te wijzen. Rome kampt, zoals elke grote Italiaanse stad, met een groot aantal uitgeprocedeerden die van de anonimiteit in de grootstad profiteren om er onder te duiken. De regering probeert de erkende asielzoekers over Italië te verdelen à rato van twee asielzoekers per duizend inwoners voor dorpen en drieënhalf asielzoekers per duizend inwoners voor steden.
Italië is de dupe van de de geldende Dublin III-regels die nu van toepassing zijn, aldus de media. Volgens die regels moet de asielzoeker in het land waar hij voet op Europese bodem zet zijn aanvraag indienen. In 90 procent van de gevallen is dat Italië. Andere landen, zoals Frankrijk of België, kunnen de asielaanvraag dus weigeren en de asielzoeker naar Italië terugsturen. Daarom verwacht Italië in 2017 alleen al 200.000 extra asielaanvragen.
Bovendien blijken 70 à 80 procent van die immigranten economische vluchtelingen te zijn, waarvan de asielaanvraag wordt afgewezen. Italië mag dus na een lange procedure een minderheid van asielzoekers naar andere Europese landen doorsturen. Maar het moet wel instaan voor de moeizame en tijdrovende identificatie en registratie van de overgrote meerderheid economische vluchtelingen die soms maanden aanslepen en daarna ook voor de blijvende opvang ervan.
Volgens de Europese wetgeving moeten ze worden teruggestuurd naar het land van oorsprong, maar daar komt in de praktijk weinig van terecht omdat ze moeilijk te identificeren zijn en er met het land van land in kwestie een overname-akkoord moet bestaan. Minister van Binnenlandse Zaken Minniti dringt er daarom op aan om de asielaanvraag naar Libië te verplaatsen, zodat daar een eerste schifting kan gebeuren en Italië alleen nog migranten hoeft op te vangen die ‘recht hebben op bescherming’.
Juncker herinnerde er de Italianen aan dat Europa voor 2016 en 2017 10,2 miljard euro heeft vrijgemaakt om de vluchtelingencrisis in goede banen te leiden en dat er rond de Italiaanse kusten 300 kustwachten patrouilleren.
Geld en Frontex
Donderdag riep Commissievoorzitter Juncker Italië op om de kalmte te bewaren. Hij herinnerde er de Italianen aan dat Europa voor 2016 en 2017 10,2 miljard euro heeft vrijgemaakt om de vluchtelingencrisis in goede banen te leiden en dat er rond de Italiaanse kusten 300 kustwachten patrouilleren. In oktober 2016 ging het Europees Grens- en kustwachtagentschap Frontex van start. Het agentschap moet de buitengrenzen van de EU bewaken samen met de individuele lidstaten die de grens vormen zoals Italië en Griekenland.
In de Italiaanse wateren werden in het kader van de EU-operatie Triton die de buitengrenzen bewaakt samen met de Italiaanse kustwacht al 55.000 vluchtelingen ‘gered’. De militaire operatie Sophia, gestart in 2015, speurt dan weer naar migranten- en wapensmokkelaars in het Middellandse Zeegebied, meerbepaald voor de kust van Libië. Het is niet in de eerste plaats de bedoeling om bootvluchtelingen te redden, maar om verdachte bootjes te op te sporen.
Toch hebben schepen van Sophia voor maart 2017 al zo’n 28000 vluchtelingen opgepikt. Het Belgische fregat Louise-Marie neemt deel aan de operatie Sophia. De Raad van ministers heeft het mandaat van de operatie ook versterkt door Sophia ook de opleiding van de Libische kustwacht en marine te laten verzorgen.
Berlusconi
Voor de Italiaanse regering is elke maatregel die de instroom van vluchtelingen beperkt meegenomen. Want politiek doet de nieuwe instroom van vluchtelingen de centrumlinkse regering Gentiloni pijn.
De rechtse partijen Lega Nord en Forza Italia hebben in de recente lokale verkiezingen fors campagne gevoerd tegen het immigratiebeleid en dat heeft ze geen windeieren gelegd. In 16 van de 22 grote steden wist ze het stadsbestuur over te nemen. Silvio Berlusconi is op zijn tachtigste weer alomtegenwoordig in de media en zei wat vele Italianen denken, namelijk dat de vluchtelingencrisis volledig uit de hand loopt. Met Forza Italia in de regering ‘zouden er nauwelijks boten aankomen’ zei hij dit weekend in de Corriere della Sera.
Toch kan Berlusconi van een persoonlijke comeback aan het hoofd van de regering voorlopig vergeten want hij mag door een veroordeling in een zaak van belastingfraude tot 2019 geen openbare functie bekleden. Dat zal hem echter niet beletten op zijn typisch populistische wijze campagne te voeren voor de parlementsverkiezingen van het voorjaar 2018.
Europese Unie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
