Israëlische vergelding in Libanon lijkt onvermijdelijk (maar niemand wil totale oorlog)

Al bijna tien maanden houden Israël en Hezbollah, een Libanese sjiitische militie en politieke partij, zich aan ongeschreven regels in hun oorlog. Met de vermeende aanval van Hezbollah op de Golanhoogte vorige zaterdag komt daar misschien verandering in, al wil Israël een totale oorlog vermijden.

Israël en Hezbollah weten dat hun vijand over geduchte vuurkracht beschikt en hebben daarom geprobeerd hun aanvallen te beperken. Zowel Israël als Hezbollah hebben zich op militaire doelen gericht of op ontruimde grenssteden waaruit naar schatting 150.000 burgers zijn gevlucht.

Op 27 juli werden die ongeschreven regels aan diggelen geslagen. Een raket trof een voetbalveld in de stad Majdal Shams op de Golanhoogte, waarbij 12 kinderen omkwamen en tientallen anderen gewond raakten. Het was de dodelijkste aanval op door Israël gecontroleerd gebied sinds 7 oktober, toen Hamas, een Palestijnse militante groep, om en bij de 1200 mensen afslachtte.

Bloedpact met Israël

Toen de identiteit van de slachtoffers in Majdal Shams bekend raakte – ze waren leden van de Druzische gemeenschap – ontkende Hezbollah snel dat ze een raket hadden afgevuurd. Maar het is vrijwel zeker dat de raket deel uitmaakte van een groter salvo dat Hezbollah lanceerde als reactie op een eerdere Israëlische aanval waarbij vier militieleden werden gedood. Israëlische functionarissen denken dat de raket, die uiteindelijk miste, gericht was op een militaire basis op de nabijgelegen berg Hermon.

Hezbollah heeft sinds 8 oktober zo’n 6000 projectielen afgevuurd op Israël. Sindsdien werd er regelmatig heen en weer geschoten tussen Israël en Libanon, dat vooral zijn solidariteit met Hamas wilde tonen. De meest recente aanval is meteen ook de eerste die Hezbollah ontkent. Eerst waren er de beelden van verminkte lichaampjes op sociale media, die zelfs voor sommige aanhangers van Hezbollah moeilijk te verteren waren (velen wilden graag de verantwoordelijkheid afschuiven op een radicale soennitische groep).

De tweede reden heeft te maken met de relatie van Hezbollah met de Druzen. De Druzen, een geheimzinnige sekte met ongeveer 1 miljoen leden, leven in Libanon, Syrië en Israël en hebben in elk van deze landen complexe loyaliteiten. In Israël dienen de meeste Druzen in het leger en vieren ze wat zij noemen een ‘bloedpact’ met de Joodse staat. De belangrijkste Druzenpartij in Libanon, geleid door de Jumblatt-clan, heeft zich de afgelopen jaren gelinkt aan Hezbollah – een onhandig verbond omdat hun geloofsgenoten in Syrië zich hebben aangesloten bij de opstand tegen het regime van Assad, dat werd gesteund door Hezbollah.

Maar de situatie van de 27.000 Druzen in de Syrische Golanhoogte is het meest gecompliceerd. Sinds 1967, toen Israël de hoogvlakte op Syrië veroverde, proberen ze hun verbintenissen in evenwicht te houden. Israël annexeerde de Golan in 1981 (hoewel alleen de Verenigde Staten dit hebben erkend) en bood de Druzen volwaardig staatsburgerschap aan. De meesten weigerden dit uit voorzichtigheid of loyaliteit aan Syrië. Maar de laatste jaren, vooral sinds het uitbreken van de Syrische burgeroorlog in 2011, zijn veel jongere Druzen Israëlisch geworden.

Druk op Netanyahu

Die generatiekloof werd duidelijk tijdens de begrafenis van de slachtoffers van de raketten op 28 juli. De processie begon in het oudere centrum van de stad en de lichamen werden naar een gemeenschappelijk gebouw gebracht dat het Syrisch Centrum werd genoemd. Er waren geen Israëlische vlaggen te zien; uit respect voor de ouderen hielden Israëlische politici en legerofficieren afstand. Zelfs Mowafaq Tarif, de spirituele leider van de Israëlische Druzen, was voorzichtig en noemde Israël of Hezbollah niet bij naam in zijn grafrede.

Heuvelafwaarts, bij de krater in het speelveld, liepen jongere bewoners rond het nieuwe sportcentrum. ‘Natuurlijk zijn we nu allemaal Israëli’s. Dat is de realiteit,’ zegt Taher Safadi. ‘We verwachten dat ons land, Israël, ons beschermt,’ voegt Wasim Bader toe. Dergelijke verwachtingen wijzen op een derde reden waarom Hezbollah zich graag distantieert: Israël heeft de dode kinderen snel als eigen kinderen opgeëist.

De aanval op Majdal Shams heeft de druk op Netanyahu, de Israëlische premier, opgevoerd om resoluut op te treden tegen Hezbollah. Hij had gehoopt zich, tenminste voor een paar dagen, te kunnen wentelen in de toespraak die hij op 24 juli gaf voor het Amerikaanse Congres. In plaats daarvan werd hij gedwongen zijn Amerikaanse reis af te breken.

Wie is Hassan Nasrallah, de Hezbollah-leider die een regionale oorlog in het Midden-Oosten kan ontketenen?

Israëlische functionarissen hebben een harde reactie beloofd: ‘De burgers van Libanon zijn de gijzelaars van Hezbollah geworden en zullen nu moeten boeten voor de roekeloze acties van [Hassan] Nasrallah’, zegt een veiligheidsfunctionaris, verwijzend naar de leider van Hezbollah. Maar die reactie komt misschien niet onmiddellijk.

Militaire strategen zijn nog steeds bang om meegesleurd te worden in een totale oorlog terwijl er ook gevochten wordt in Gaza. De opties die op tafel liggen zijn erop gericht om dat niet te laten gebeuren: ofwel een aanval op een belangrijk doelwit van Hezbollah diep in Libanon, ofwel een aanval op de Libanese burgerinfrastructuur. Maar zelfs deze opties zouden Hezbollah ertoe kunnen bewegen om zijn arsenaal aan langeafstandsraketten te gebruiken om grote bevolkingscentra in Israël te treffen.

‘Ook in Israël groeit het gevoel dat Benjamin Netanyahu de oorlog langer rekt dan nodig is’

Deal met Hamas

Het bloedvergieten in het noorden van Israël kan ook gevolgen hebben voor de situatie in Gaza. In de afgelopen weken hebben zowel Israëlische als Amerikaanse functionarissen een doorbraak voorspeld in de besprekingen met Hamas. Ze hopen op een akkoord dat zou beginnen met een tijdelijke wapenstilstand en de vrijlating van enkele Israëlische gijzelaars in Gaza, wat vervolgens zou kunnen leiden tot verdere gesprekken over een blijvend staakt-het-vuren.

Onderhandelaars maken zich zorgen dat een escalatie aan de Israëlisch-Libanese grens die besprekingen zou kunnen dwarsbomen. Maar het zou ook het tegenovergestelde scenario kunnen bewerkstelligen: de wens om een oorlog in Libanon te vermijden zou Israël kunnen aanmoedigen om voor een deal met Hamas te gaan. Het is onwaarschijnlijk dat Hezbollah zal stoppen met schieten op Israël zolang er geen pauze is in de rampzalige oorlog in Gaza. Israëls enige alternatief voor een staakt-het-vuren lijkt steeds meer op oorlog op meerdere fronten.

Vertaling: Valérie De Ridder