Israëlische Hooggerechtshof schiet omstreden justitiehervorming af: nationale crisis dreigt

Het Israëlische Hooggerechtshof heeft maandag met een flinterdunne meerderheid beslist om de omstreden justitiehervorming van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu af te schieten. Daarmee dreigt een nationale crisis.

Ondanks wekenlang straatprotest zette Netanyahu door met zijn omstreden hervorming waarbij het Hooggerechtshof benoemingen of voorstellen van de regering niet langer als “onredelijk” zou kunnen bestempelen. Volgens critici zou dat willekeur en corruptie in de hand kunnen werken.

Netanyahu wierp tegen dat het gerecht in Israël te machtig is doordat niet verkozen rechters te veel invloed hebben op de politieke besluitvorming. De omstreden hervorming werd in juli in het parlement goedgekeurd, waarna verschillende bezwaren werden ingediend bij het Hooggerechtshof. Daar bogen zich voor het eerst in de geschiedenis alle vijftien rechters over de zaak.

Het Hooggerechtshof besliste nu met een meerderheid van acht tegen zeven dat die hervorming “ernstige en ongekende schade zou toebrengen aan de kernwaarden van Israël als democratische staat”. Israël heeft geen grondwet en daarom vinden veel inwoners het belangrijk dat rechters de regering kunnen terugfluiten om machtsmisbruik te voorkomen.

De beslissing geldt als een nederlaag voor Netanyahu, al valt het af te wachten of de Israëlische premier zich bij de beslissing van het Hooggerechtshof zal neerleggen.

In een interview met CNN in september ontweek Netanyahu de vraag. “Ik vind dat we ons aan de uitspraken van het Hooggerechtshof moeten houden en dat het Hooggerechtshof zich moet houden aan de wetten die het parlement aanneemt”, klonk het toen.

Minister van Justitie: “Hooggerechtshof eigent zichzelf alle bevoegdheden toe”

De Israëlische minister van Justitie Yariv Levin, een van de drijvende krachten achter de justitiehervorming, heeft het Hooggerechtshof er maandag van beschuldigd “zichzelf alle bevoegdheden toe te eigenen”. De Israëlische Beweging voor goed bestuur, een van de belangengroepen die een petitie had ingediend bij de hoogste rechtbank, spreekt dan weer van een “historische dag”.

“De rechters nemen met deze beslissing alle bevoegdheden in handen die in een democratisch regime evenwichtig verdeeld zijn tussen de drie machten”, aldus Levin op Telegram. Hij bekritiseert het Hooggerechtshof ook voor de publicatie van de beslissing te midden van de oorlog in Gaza. “Dat gaat in tegen de eendracht die nodig is voor het succes van onze strijders op het front.” Volgens de Israëlische nieuwswebsite ynet voegde Levin er nog aan toe dat “de uitspraak, die zijn gelijke niet kent in een westerse democratie, ons niet zal ontmoedigen. Terwijl de strijd op verschillende fronten doorgaat, zullen we terughoudend en verantwoordelijk blijven handelen.”

Dezelfde teneur is te horen bij de regerende Likoed-partij van premier Benjamin Netanyahu. “Het besluit van de rechtbank staat haaks op de wil van het volk om een eenheid te vormen, vooral in tijden van oorlog”, klinkt het daar.

De Beweging voor goed bestuur spreekt van “een grote publieke overwinning voor degenen die vechten voor democratie”. “De regering en de ministers wilden van de rechtsstaat af – en kregen de boodschap dat er wel degelijk rechters zijn in Jeruzalem”. Voor de beweging is de uitspraak het bewijs “dat het fort nog steeds overeind staat”.