Israël bereidt grondoffensief in Gaza voor: ‘Ik denk dat ze bereid zijn om veel slachtoffers te maken’

Sinds het einde van bezetting 18 jaar geleden is Israël de Gazastrook al twee keer binnengevallen. Een derde grondinvasie, als reactie op de recente Hamas-aanval, lijkt ophanden. En die wordt waarschijnlijk groter, langer en gewelddadiger dan alle voorgaande.

Nu al wordt Gaza, een dichtbevolkt gebied met meer dan 2 miljoen inwoners, bestookt door Israëlische luchtaanvallen en artillerie, op grote schaal en met weinig waarschuwing vooraf. Volgens Israëlische functionarissen doen de Israel Defence Forces (IDF) niet langer aan ‘dakkloppen’, waarbij de luchtmacht waarschuwt voor luchtaanvallen door eerst een ongevaarlijke ronde te lanceren op het doelwit. Het Palestijnse ministerie van Gezondheid in Gaza telde al minstens 900 gedode Palestijnen, onder wie veel burgers.

Ondertussen plant Israël zijn grondoffensief. De eerste Israëlische inval in Gaza na de terugtrekking van 2005 was Operation Cast Lead, een 15 dagen durende grondinvasie in januari 2009. In 2014 was er Operation Protective Edge, toen de IDF 19 dagen in Gaza bleef. De derde inval kan er een worden zoals in 2014, toen de IDF grondgebied naast de grens veroverde om de tunnels te sluiten waarlangs voedsel, strijders en wapens gesmokkeld werden en steden gemeden werden. Maar het kan ook een invasie worden zoals in 2009, toen grotere delen van de Gazastrook bezet werden, en ook in de steden gevochten werd. Of misschien vinden de Israëli’s dat nog niet voldoende, gezien de wijdverspreide afschuw over de wreedheden van Hamas, de Palestijnse extremistische groep die Gaza bestuurt.

Vernietigen en niet verzwakken

‘We zullen zeer, zeer agressief tekeergaan tegen Hamas’, voorspelde Richard Hecht, de militaire woordvoerder van Israël, dinsdagochtend. ‘Het zal niet netjes zijn.’ Israëlische leiders beloofden Hamas te ‘vernietigen’, in plaats van het zoals vroeger gewoon te verzwakken. ‘De tijd van onderhandelen is voorbij’, verklaarde Gilad Eran, Israëls gezant bij de Verenigde Naties. ‘Nu zullen we de terreurinfrastructuur van Hamas volledig uitwissen, zodat dergelijke gruweldaden nooit meer kunnen gebeuren.’ Het nieuws over het gruwelijke bloedbad in Kfar Aza, een zuidelijke kibboets, heeft de stemming nog bitsiger gemaakt. Sommigen zinspelen op collectieve straffen. ‘Hamas is ISIS geworden en de burgers van Gaza vieren feest in plaats van geschokt te zijn’, zei een Israëlische generaal. ‘Dit zijn geen mensen, maar beesten. En we zullen hen dan ook als beesten behandelen.’

Hamas, zo merkt Daniel Byman van Georgetown University op, is diep geworteld in Gaza. De organisatie zit er verankerd in liefdadigheidsinstellingen, scholen en moskeeën. ‘Hamas scheiden van Gaza is haast onmogelijk’, zegt Byman. Gaza opnieuw bezetten lijkt ook geen optie. Israël verliet het gebied in 2005, deels omdat de bezetting zo duur was.

Op de Westelijke Jordaanoever gebruikt Israël de Palestijnse Autoriteit, de rivaal van Hamas, als een soort hulpmacht, merkt Byman op. Dat is geen optie in Gaza. Israëlische troepen daar inzetten zou een groot deel van de IDF lamleggen, waardoor die te weinig mankracht overhoudt op de onrustige Westelijke Jordaanoever. ‘Het laatste wat Israëlische politici willen is een gestage stroom slachtoffers uit Gaza, terwijl er elke week meer Israëlische doden vallen.’

360.000 reservisten

Een alternatief zou een grotere versie van Cast Lead zijn, maar daar is de IDF nog niet klaar voor. Er werden 360.000 reservisten gemobiliseerd, bijna net zo veel als tijdens de Jom Kipoer-oorlog van 1973. Alleen zijn veel van die troepen geen gevechtssoldaten, maar extra’s voor inlichtingeneenheden, luchtmachtsquadrons en logistieke eenheden. Waarschijnlijk zal de IDF twee pantserdivisies en een lichtere luchtlandingsdivisie inzetten, die elk vijf brigades tellen. Sommige van die eenheden wachten nu nog op hun tanks en andere wapens. Andere leden de laatste dagen aanzienlijke verliezen in de gevechten met Hamas.

Bij een grootschalige invasie zullen één of twee pantserbrigades met tanks waarschijnlijk 6 kilometer westwaarts oprukken naar de kust ten noorden of ten zuiden van de centrale stad Deir al-Balah, om Gaza in tweeën te snijden. Twee of drie andere eenheden – elk een paar duizend man – zouden zich waarschijnlijk richten op het noorden, met Gaza stad, en één of twee eenheden op Khan Yunis of Rafah in het zuiden.

Waarschijnlijk vallen ze dan Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad (PIJ) aan, een militante groep die dicht bij Iran staat. De focus zou liggen op leiders en infrastructuur die niet vanuit de lucht aangevallen kunnen worden of op plekken waar dat bijzonder veel burgerslachtoffers zou eisen. Hamas heeft honderden kilometers tunnels in Gaza. Die ingangen lokaliseren en explosieven droppen wordt een prioriteit. De grootste uitdaging wordt de stedelijke oorlogsvoering, een notoir rommelige aangelegenheid.

In 2014 gebruikte Hamas kleine maar zwaarbewapende aanvalsteams, uitgerust met machinegeweren, geleide antitankraketten en granaten. Soms hadden de manschappen zelfs IDF-uniformen aan. ‘De weerstand tegen de Israëlische grondtroepen was vaardig, vastberaden en coherent’, aldus een studie van de denktank RAND Corporation.

Veel zal afhangen van wie het meest geleerd heeft uit de vorige gevechtsrondes: Israël of Hamas? De IDF heeft moed geput uit zijn recente ervaringen op de Westelijke Jordaanoever. In juli trokken twee kleine teams van in totaal duizend man, zonder tanks of infanteriegevechtsvoertuigen, 48 uur lang de stad Jenin binnen. Ze vernietigden er tientallen gebouwen die door Hamas en PIJ werden gebruikt en doodden 12 Palestijnen. De IDF verloor slechts twee soldaten. Bovendien is Hamas meer dan 1500 man verloren tijdens de recente inval. Daar zaten waarschijnlijk veel van zijn meest gemotiveerde strijders bij.

Drones

Het succes van Israël in Jenin was vooral te danken aan zijn zorgvuldige planning, goede inlichtingendiensten, snelle bewegingen en de constante dekking door drones. Dat laatste is onmogelijk te herhalen in Gaza, want er zou een enorm aantal drones nodig zijn voor een algehele dekking. De IDF zou gefaseerd kunnen werken en zich op een paar wijken tegelijk richten. Drones worden nog crucialer in deze campagne omdat het aantal grondcamera’s en sensoren rond Gaza gedecimeerd werd tijdens de inval van Hamas.

Aan Israëlische kant zou het aantal slachtoffers erg hoog kunnen worden, waarna de IDF mogelijk nog meer vuurkracht zal inzetten. ‘Ik denk dat ze bereid zijn om veel slachtoffers te maken’, zegt Byman. ‘Om de afschrikking te herstellen, maar ook om hun troepen te beschermen.’ De IDF zal ook de noordgrens moeten bewaken. Israël moet vermijden dat Hezbollah, de Libanese militante groep, zich bij de strijd aansluit. Steden in het noorden van Israël zijn geëvacueerd.

Gijzelaars

En dan zijn er nog de meer dan 100 Israëlische en buitenlandse gijzelaars in Gaza. Hamas heeft gedreigd dat het telkens als Israël huizen van burgers aanvalt, één gijzelaar zal executeren ‘zonder voorafgaande waarschuwing’. Bezalel Smotrich, de Israëlische extreemrechtse minister van Financiën, riep de IDF op om ‘geen rekening te houden met de gijzelaars’.

Op 10 oktober bood de Amerikaanse president Joe Biden steun aan Israël. Hij beloofde militaire hulp, waarvan een deel al is verstuurd. Ook Britse, Franse, Duitse en Italiaanse leiders hebben hun steun al aangeboden. Maar een tegenreactie van Arabische staten is onvermijdelijk en kan de normalisering van de banden tussen Israël en Saoedi-Arabië in gevaar brengen.

Uiteindelijk zitten de Israëlische leiders klem tussen de retoriek over de eliminatie van Hamas en de onwaarschijnlijke herbezetting van Gaza. Zodra de IDF vertrekt, zullen leiders en strijder van Hamas waarschijnlijk weer uit hun bunkers komen en de controle over de strook herstellen. En zelfs als Israël de groep kan verslaan, is het onduidelijk wie daarna het gebied zou besturen.

Tijdens zijn lange carrière in de Israëlische politiek is premier Benjamin Netanyahu altijd voorzichtig geweest met militair geweld. Toch kan het trauma van 7 oktober een ingrijpend effect hebben. Isaac Herzog, de president van Israël, noemde het de bloedigste dag voor Joden sinds de Holocaust. ‘Israël is meer dan vroeger bereid om de kosten te dragen’, zegt Natan Sachs van het Brookings Institution, een denktank in Washington. ‘De VS deden dingen op 12 september die ze op 10 september niet voor mogelijk hadden gehouden. Precies zo is het Israël van vandaag een heel ander land dan het Israël van 10 juni.’