‘IS-weduwen waren in het kalifaat niet alleen maar toeschouwer of slachtoffer’

‘Veel Europese moslims vertrokken nog naar Syrië of Irak toen de gruweldaden van IS al ruim bekend waren’, schrijft Robbert de Witt naar aanleiding van de start van rechtszaken tegen 12 Nederlandse vrouwen die verdacht worden van onder meer misdaden tegen de menselijkheid.

Voorstanders van open grenzen die Nederlanders maar een ongastvrij volkje vinden, vermoedden racisme vorig jaar. Want de blanke oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne kregen wél een warm welkom, terwijl veel Nederlanders genoeg hebben van asielzoekers uit bijvoorbeeld Syrië, Irak of Afghanistan. Maar dit had ongetwijfeld net zoveel te maken met het feit dat uit Oekraïne voornamelijk vrouwen en kinderen kwamen, als met huidskleur. De Oekraïense mannen bleven immers achter om te vechten tegen de Russen. Uit het Midden-Oosten en Afrika daarentegen komen voornamelijk mannen. Begrijpelijk dat Nederlanders liever een vaderloos gezin in hun huis opnemen dan een jongeman uit Noord-Afrika. Vrouwen zijn fysiek nu eenmaal minder bedreigend. In een oorlog zijn ze vaker slachtoffer dan dader.

Advocaten maken soms slim gebruik van dit beeld als zij van oorlogsmisdaden verdachte vrouwen verdedigen. Vorige week begonnen in Rotterdam en Den Haag de rechtszaken tegen twaalf Nederlandse vrouwen die worden verdacht van onder meer misdaden tegen de menselijkheid, slavernij, plundering en terrorisme.

De twaalf vrouwen en hun kinderen zijn eind vorig jaar door de Nederlandse overheid uit een Syrisch kamp voor IS-gevangenen gehaald. Islamitische Staat (IS) is inmiddels niet meer dan een onheilspellende naam uit het verleden, maar tussen 2014 en 2018 was dat anders. In Nederland, Europa en veel andere delen van de wereld, was er grote vrees voor aanslagen door IS-terroristen. Je kon immers zomaar op een boulevard worden doodgereden door een doorgedraaide IS-aanhanger in een truck. Zoals gebeurde in Nice in 2016 (86 doden en 434 gewonden).

Tegelijk trokken tienduizenden moslims – ruim driehonderd uit Nederland – vanaf 2012 naar Syrië en Irak, waar met geweld een islamitische heilstaat was gesticht. Strenger en wreder dan diep-religieuze landen als Iran of Saudi-Arabië. Pas in 2019 werd IS verslagen. Aanhangers die niet waren gedood, vluchtten. Duizenden belandden in strafkampen.

Op last van de rechter haalde de Nederlandse overheid tientallen Nederlandse vrouwen en kinderen op uit zulke kampen, om ze hier te berechten. Nu moet het Openbaar Ministerie de rechter ervan overtuigen dat deze vrouwen niet zielig zijn.

Want dat is het beeld dat hun advocaten proberen neer te zetten: die arme vrouwen en hun kinderen zaten jarenlang vast onder erbarmelijke omstandigheden. En ze waren vooral wat naïef geweest, toen ze destijds naar Syrië of Irak reisden. Misschien was dat ook wel het gevolg van een moeilijke jeugd? En eenmaal in het kalifaat deden deze vrouwen voornamelijk het huishouden en kregen ze dus niet zoveel mee van wat er daarbuiten allemaal gebeurde. Ontsnappen kon ook niet meer, hoe graag ze dat ook wilden. Enzovoort, enzovoort.

In werkelijkheid kan de geweldscultus in het kalifaat deze vrouwen niet hebben verbaasd. Integendeel, IS lokte moslims uit alle delen van de wereld met propagandavideo’s waarop expliciet te zien was hoe onschuldigen werden geëxecuteerd, kinderen wapentraining kregen en aanslagplegers werden verheerlijkt. Veel Nederlandse moslims togen naar Syrië of Irak toen de gruweldaden uit naam van IS al ruim bekend waren.

Eenmaal in het kalifaat waren vrouwen niet alleen maar toeschouwer of slachtoffer. De vroomste vrouwen sloten zich aan bij de hisbah, de religieuze politie. Die straften andere vrouwen als zij zich niet hielden aan de streng-religieuze regels. Met zweepslagen of door nagels uit te trekken. Vaak moesten vrouwen ook toekijken als er mensen publiekelijk werden opgehangen of gestenigd. Sommige vrouwen hadden slaven in huis, vaak jezidi’s uit Noord-Irak die werden gezien als duivelaanbidders. En de IS-bruiden moeten toch iets hebben meegekregen van wat hun mannen allemaal uitspookten.

Het is natuurlijk aan de rechter om hierover te oordelen, zodat de slachtoffers van de terreurbeweging eindelijk gerechtigheid krijgen. Zeker is dat de Nederlandse moslima’s die uit vrije wil afreisden naar het kalifaat en tot het einde bleven, echt niet allemaal domme gansjes waren. Ook vrouwen kunnen monsters blijken.