Wordt Kamala Harris, het progressieve lid van de Senaat uit Californië, de eerste (zwarte) vrouwelijke president van de Verenigde Staten?
Terwijl ik naar het Frank Ogawa-plein in Oakland (nabij San Francisco, in de staat Californië) fiets, hoor ik in de verte al helikopters in de lucht rondcirkelen. Het is een bekend geluid geworden. Sinds ik hier woon (ik trok naar de Verenigde Staten toen Donald Trump het Witte Huis betrad) hoor ik het helikoptergeluid regelmatig. Als je de helikopters hoort, weet je: er is een grootschalig evenement aan de gang. In de meeste weekends zijn dat betogingen, veelal tegen de regering. Maar op deze zondag hangen de helikopters in de lucht om een andere reden: Kamala Harris, senator namens de staat Californië en geboren en getogen in Oakland, trapt haar verkiezingscampagne af midden in het centrum van haar geboortestad.
En toch: als ik aan kom fietsen ben ik verbaasd over de hoeveelheid mensen die op deze bijeenkomst is afgekomen. 20.000, lees ik later in lokale en landelijke media. Ik zie jonge mensen, oud, wit, zwart. Ik zie dagjesmensen die eens willen bekijken wat er gaande is en hardcore demonstranten, uitgerust met borden, trommels en fluitjes. Op lange tafels langs de dranghekken waarachter mensen een rij vormen ligt allerhande Kamala Harris-merchandise.
Het doet me denken aan elf jaar geleden, toen ik een paar maanden in Ohio studeerde en Barack Obama campagne voerde. Van de energie die in de lucht hangt onder de toeschouwers, tot de kort maar krachtige campagneslogans: Obama had Yes we can, Harris For the people.
Obama werd in 2008 als een soort messias ontvangen door liberaal Amerika. Kan Harris dat pad volgen? Is Kamala Harris de nieuwe Barack Obama?
Wie is Kamala Harris?
Harris, 54 jaar oud, is de dochter van twee immigranten: haar vader komt uit Jamaica, haar moeder uit India. Ze ontmoetten elkaar op de Berkeley-universiteit, waar ze actief waren in de burgerrechtenbeweging. Harris groeide op in Oakland, ging naar de van oudsher zwarte Howard University in Washington DC, en kwam terug naar haar geboorteregio om een master in de rechten te volgen aan de University of California Hastings. Ze begon haar carrière in het kantoor van de openbaar aanklager van Alameda County (het district waar Oakland in ligt) en vervolgens in hetzelfde kantoor in San Francisco. In 2003 stelde ze zich kandidaat als openbaar aanklager van San Francisco en versloeg ze de zittende aanklager Terrence Hallinan – ze was de eerste vrouw en eerste persoon van kleur die ooit het ambt bekleedde.
Haar tijd binnen het openbaar ministerie van Oakland (een stad die hard getroffen werd door de crack-epidemie van de jaren 80 en 90) had van Harris een felle criticus van de war on drugs gemaakt.
In 2004 startte Harris in de stad het Back on Track-programma, dat jonge criminelen (18-30 jaar) die voor hun niet-gewelddadige eerste overtreding opgepakt waren de kans gaf – als ze schuldig pleitten – een celstraf te verruilen voor een traject van twaalf maanden waarin ze aan een goede baan of opleiding geholpen werden. Het programma bood een revolutionaire aanpak, schrijft het progressieve weekblad Mother Jones. In die tijd was het in de VS staand beleid om drugsgerelateerde misdaden (inclusief bezit) zwaar te bestraffen, en Californië liep voorop in het uitdelen van hoge celstraffen. ‘Mensen die voor dergelijke misdaden veroordeeld werden kregen celstraffen van 20 jaar’, schrijft Lateefah Simon, de eerste manager van het Back on Track-programma, in een ingezonden brief in de New York Times.
Haar tijd binnen het openbaar ministerie van Oakland (een stad die hard getroffen werd door de crack-epidemie van de jaren 80 en 90) had van Harris een felle criticus van de war on drugs gemaakt. In haar boek Smart on crime uit 2009 beschrijft Harris hoe 60 procent van de nieuwe misdaden in een jaar niet-gewelddadige drugszaken waren. ‘Veel van de daders waren herhalende overtreders, die een misdaad begingen daags nadat ze uit de gevangenis kwamen… Elke keer houdt dat een arrestatie, een voorgeleiding, de tijd van een aanklager, van een rechter, van een door de staat geleverde advocaat, tijd in de cel, en tijd van een reclasseringsambtenaar in, wat allemaal door de belastingbetaler betaald wordt’, schrijft ze in het boek.
Met het Back on Track-programma wilde Harris verandering brengen in die situatie, en dat lukte. Hoewel het om kleine groepen mensen ging, logen de statistieken er niet om: slechts 10 procent van de deelnemers recivideerde, tegenover 50 procent van hun leeftijdsgenoten die niet aan het programma deelnamen. Soortgelijke programma’s werden later in Los Angeles en Philadelphia gelanceerd.
San Francisco, hoewel een van Amerika’s dichtsbevolkte stedelijke gebieden, werd al snel te klein voor Harris. In 2010 stelde ze zich kandidaat als openbaar aanklager/minister van justitie voor Californië – de grootste staat van het land met op dat moment 37 miljoen inwoners. Ze haalde in die verkiezingen nipt de overwinning binnen en werd in 2014 met ruime meerderheid herkozen. Als openbaar aanklager staat ze vooral bekend om het binnenhalen van een grote schikking (van 25 miljard) met de grote banken – 18 miljard daarvan ging rechtstreeks naar mensen die hun woning waren kwijtgeraakt in de huizencrisis van 2008. Tegelijkertijd kreeg ze een wet door het staatsparlement die het hypotheekverstrekkers moeilijker maakt mensen uit hun huis te zetten als er een betalingsachterstand is.
In 2016 stelde Harris zich kandidaat voor de Senaat en werd ze daarin verkozen. Ze vertegenwoordigt de staat Californië daar tezamen met Dianne Feinstein en heeft de afgelopen jaren vaak het nieuws gehaald omdat ze sterk oppositie voert tegen de Trump-regering. Zo werd haar scherpe ondervraging van Jeff Sessions, toen hij als toenmalig minister van Justitie getuigde voor de Senaat over het ontslag van FBI-directeur James Comey, uitgebreid uitgemeten in Amerikaanse media. Sessions gaf tijdens die ondervraging zelf toe dat hij er ‘nerveus’ van werd.
4801.0https://www.youtube.com/channel/UCJg9wBPyKMNA5sRDnvzmkdg360270YouTubeHEATED: Sen. Kamala Harris vs. AG Jeff Sessions – Senate Intelligence Committee Hearing (FNN)FOX 10 Phoenixhttps://www.youtube.com/480videohttps://i.ytimg.com/vi/CHM0dShjIWE/hqdefault.jpg
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Pijnpunten: onovertuigend tegen de doodstraf
Harris presenteert zich, in haar boek, in de media en in haar toespraak tijdens de rally in Oakland, als progressieve kandidaat. Haar campagneslogan, for the people, moet duidelijk maken dat ze al haar hele leven voor één klant werkt: het Amerikaanse volk (dat zei ze ook letterlijk in haar toespraak in Oakland). In het verleden heeft ze in interviews vaak gezegd dat ze het systeem van strafrecht van binnenuit wil veranderen.
Het is duidelijk dat Harris’ motief om niet te vechten om de doodstraf af te schaffen was dat ze geen politieke vijanden wilde maken.
Maar critici, veelal van links, trekken aan de alarmbel over haar verleden als openbaar aanklager. Voor velen is Harris bij lange na niet ver genoeg gegaan om ‘het systeem’ te veranderen. Zo krijgt ze veel kritiek over zich heen van mensen die vinden dat ze, toen ze openbaar aanklager van Californië was, een positie had moeten innemen over de doodstraf. In 2012 en 2016 konden Californiërs stemmen over het afschaffen van de doodstraf. De staat heeft die officieel nog, hoewel er al sinds 2006 niemand meer is geëxecuteerd. Op dit moment zitten er in de staat nog 744 criminelen op death row. Harris weigerde in 2012 en 2016 als openbaar aanklager stelling te nemen over het wetsvoorstel over afschaffing, omdat ze in haar functie als openbaar aanklager de titel en inleiding van alle wetsvoorstellen op het stembiljet moest schrijven. Ook de openbaar aanklager voor haar, Jerry Brown, had dat principe gevolgd. Het idee is dat de kiezer erop moet vertrouwen dat degene die het stembiljet opmaakt, dat volledig neutraal doet. Volgens Harris zou ze het vertrouwen van de kiezer schaden door zich in het openbaar uit te spreken tegen de doodstraf.
Een politiek commentator in de LA Timesnoemt dat onzin. ‘Een openbaar aanklager wordt gekozen door het volk, niet alleen om de baas van het politieapparaat te zijn, maar om de weg te wijzen op het gebied van misdaadbestrijding. […] Een gouverneur of president blijft niet altijd neutraal over wetgeving, zeggend dat hij geen vooringenomenheid mag vertonen omdat hij uiteindelijk moet tekenen of vetoën. Soms vecht hij juist voor een wetsvoorstel.’ De commentator gaat verder: ‘Het is duidelijk dat Harris’ motief om niet te vechten om de doodstraf af te schaffen was dat ze geen politieke vijanden wilde maken. […] Een openbaar aanklager moet een goede relatie hebben met de politie. En politiebazen steunen doorgaans de doodstraf. Harris toonde hier politieke ambitie.’
In dat licht kun je je afvragen of Harris, als ze president zou zijn, wel een voorstel tot afschaffing van de doodstraf zou steunen. In een aflevering van de talkshow van journaliste Rachel Maddow gaat ze op die vraag in. Ja, zegt ze, ze is nog altijd fel tegen de doodstraf – en ze heeft hem in haar eigen rechtszaken ook nooit geëist tegen verdachten. Zelfs niet in 2004, tegen de moordenaar van een politieagent in San Francisco, ondanks grote druk van Democratische leiders in de stad. In een debat tegen Donald Trump zou ze niet onder of stoelen of banken steken dat ze tegen de doodstraf is, zegt ze.
Maar voor iemand die zegt ‘het systeem’ van binnenuit te willen veranderen, is het opvallend dat ze haar kans in 2012 en 2016 op dit vlak liet liggen. Sterker nog, in 2014 ging ze in hoger beroep tegen een uitspraak van een rechter die de doodstraf in Californië ongrondwettelijk had genoemd, omdat er vaak decennia zitten tussen de oplegging en uitvoering van de straf. Volgens Harris was de uitspraak gevaarlijk voor de rechten van een verdachte in een strafrechtproces, maar ze wijdde nooit uit over wat ze daar precies mee bedoelde.
MSNBC480https://www.youtube.com/user/msnbcleanforwardhttps://www.youtube.com/video270Kamala Harris Calls On Americans To Step Up, Cites ‘Inflection Moment’ | Rachel Maddow | MSNBChttps://i.ytimg.com/vi/Bs4KsxeHk-k/hqdefault.jpgJe kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Pijnpunten: verkeerde veroordelingen
Ook andere aspcten van Harris’ verleden als openbaar aanklager worden door critici op de korrel genomen. Zo merkt de rechtenprofessor Lara Bazelon in de New York Times op dat Harris zich pas in 2018 voor de legalisering van marijuana uitsprak, twee jaar nadat de drug in Californië gelegaliseerd werd. Bazelon hekelt ook het feit dat Harris in 2014 geen positie innam over een wetsvoorstel dat van sommige misdaden overtredingen zou maken (met kortere straffen als gevolg) en dat Harris in 2015 weigerde een onderzoek in te stellen naar schietpartijen waar de politie bij betrokken was. Dat Harris in datzelfde jaar wel het platform Open Justice lanceerde, waarin alle sterfgevallen in politiehechtenis, inclusief schietincidenten bij arrestaties, worden bijgehouden is voor critici als Bazelon niet voldoende.
Maar wat Harris’ criticasters het meest dwarszit, en wat de kandidaat mogelijk zuur kan opbreken in haar poging de nominatie te pakken te krijgen, is Harris’ standpunt met betrekking tot verkeerde veroordelingen. Bazelon noemt het voorbeeld van George Cage, een man die in 1999 werd aangeklaagd en veroordeeld voor de verkrachtig van zijn stiefdochter. De veroordeling steunde vooral op de verklaring van de stiefdochter. Later kwam de rechter van de zaak erachter dat de aanklager (die voor Harris werkte) mogelijk vrijsprekend bewijs had achterhouden, waaronder bewijs dat de stiefdochter meerdere malen gelogen had tegen de politie. De moeder van het meisje noemde haar dochter zelfs ‘een pathologische leugenaar’. In hoger beroep hield Harris vast aan de veroordeling en de man zit nog altijd vast.
Bazelon noemt nog een aantal voorbeelden en zegt: ‘Dit is allemaal een schande, want de topaanklager van een staat heeft de macht en de opdracht om rechtvaardigheid na te jagen. Als er sprake is van besmette beoordelingen, dan betekent dat dat je fouten moet toegeven en ze herstellen. In plaats daarvan gebruikte Harris juridische formaliteiten als wapens om onrechtvaardigheid te bevestigen.’
Veel concurrenten
Iedere presidentskandidaat heeft een verleden te verdedigen. Maar Harris’ carrière als aanklager kan haar nog zuur opbreken, onder andere omdat het speelveld van Democraten dat een gooi doet of wil doen naar het presidentschap drukbezet zal worden. Harris is de eerste die een grote rally heeft gehouden, ruim een jaar voor de eerste voorverkiezingen, maar er zijn al zeven andere kandidaten. Elizabeth Warren, Kirsten Gillibrand en Pete Buttigieg hebben zogenaamde ‘verkennende commissies’ opgestart – wat betekent dat ze de mogelijkheden om zich kandidaat te stellen onderzoeken, omdat ze dat willen doen. Julian Castro, John Delaney, Tulsi Gabbard en Cory Booker stelden zich al kandidaat. Van Eric Holder, Joe Biden en Bernie Sanders wordt verwacht of gespeculeerd dat ze zich nog kandidaat zullen stellen. (Een andere potentiële kandidaat is Eric Garcetti. De burgemeester van Los Angeles maakte deze week bekend er toch niet voor te gaan.)
Nu had Barack Obama in 2008 in eerste instantie ook meerdere tegenstanders, maar al heel snel ging de strijd alleen tussen hem en Hillary Clinton. Naar verwachting zal de strijd om de Democratische nominatie het komende anderhalf jaar veel feller worden. Voor Harris wordt het in zo’n omgeving lastig de gouden formule van Obama (stemmen ronselen bij Aziaten, Latino’s, andere mensen van kleur, witte liberalen en jongeren) te kopiëren. Met haar Indiase moeder zou ze de Aziatische stem kunnen pakken, voorspelt Politico, maar de andere groepen worden moeilijker.
Voor Harris wordt het in het drukke Democratische speelveld lastig de gouden formule van Obama (stemmen ronselen bij Aziaten, Latino’s, andere mensen van kleur, witte liberalen en jongeren) te kopiëren.
Zo is er Julian Castro, de burgemeester van San Antonio (Texas) en voormalig minister van Huisvesting onder Obama. Hij is de kleinzoon van Mexicaanse immigranten. Als hij zich inspant om de Latinostem vast te krijgen, kan hij een probleem worden in Harris’ thuisstaat Californië – een staat met veel kiesmannen, en een grote Latino-gemeenschap.
Voor de witte liberalen en jongeren moet Harris ijveren met Elizabeth Warren en (waarschijnlijk) Bernie Sanders. Die twee hebben grote naamsbekendheid en zijn populair. Sanders vanwege zijn eerdere gooi naar het presidentschap en zijn decennialange pleidooi voor universele gezondheidszorg (dat inmiddels gemeengoed is onder Democraten) en Warren vanwege haar strijd tegen Wall Street. Dat ze allebei een stuk ouder zijn dan Harris doet er daarbij niet toe: zowel Warren als Sanders worden door veel jonge liberalen als een stuk progressiever gezien dan Harris. De bernie bro uit 2016 ziet Harris in feite als een verlengstuk van Hillary Clinton (Harris’ zus Maya was overigens ook Clintons beleidsadviseur tijdens de campagne). Het is een kiezersblok waar Harris het lastig mee zal krijgen.
Dan blijft de Afrikaans-Amerikaanse kiezer nog over. Dat Harris zelf een zwarte huidskleur heeft en uit het historische zwarte Oakland komt, is daarbij geen garantie dat de kiezers ook voor haar zullen kiezen. Ten eerste omdat een concurrent krijgt in Cory Booker en eventueel in Eric Holder, maar vooral omdat (vooral oudere) zwarte kiezers volgens Politico notoir ‘pragmatisch’ zijn. Dat ze een krachtveld zijn om rekening mee te houden, laten onder andere de voorverkiezingen van 2008 en 2016 zien (in 2016 gooiden Afrikaanse-Amerikaanse kiezers hun steun vrijwel volledig achter Clinton, wat Sanders geschaad heeft). Ook bij de tussentijdse verkiezingen in 2018 bleek de kracht van de Afrikaans-Amerikaanse stem weer. In de staat Georgia won Stacey Abrams de Democratische nominatie door steun vanuit de zwarte bevolking. In Florida moest Andrew Gilum het opnemen tegen zes andere Democraten in de verkiezingen: hij won omdat de zwarte bevolking in slechts vier kiesdistricten in enorme getalen kwamen opdagen om op hem te stemmen. (Beide kandidaten verloren uiteindelijk in de algemene verkiezingen nipt van hun Republikeinse concurrenten).
Maar oudere, zwarte Amerikanen kiezen dus pragmatisch. En dat betekent dat ze de eerste paar voorverkiezingen, in Iowa, New Hampshire en Nevada, scherp in de gaten zullen houden. Daarna volgt South Carolina, de eerste staat met een noemenswaardige zwarte bevolking. Tegen die tijd zullen er al een aantal kandidaten afgevallen zijn, door gebrek aan stemmen en daarmee fondsenwerving. Het betekent ook dat ze misschien zullen kiezen voor een superbekende naam, een die heel nauw met Barack Obama verweven is: Joe Biden. Uit een recente peilingvan Politico blijkt Biden onder Afrikaans-Amerikanen veruit de populairste Democraat voor het presidentschap, met 26 procent steun. Bernie Sanders volgt op 14, Harris op 7. Zo’n peiling moet met een korrel zout genomen worden. Aangezien het nog heel lang duurt voordat de eerste stemmen uitgebracht worden, is het goed mogelijk dat mensen zich nog weinig verdiept hebben in de kandidaten. De naamsbekendheid van Biden en Sanders helpt in zo’n vroeg stadium, maar Harris heeft nog genoeg tijd om haar naamsbekendheid te vergroten.
Dat wil ze onder andere doen via haar studentensociëteit Alpha Kappa Alpha, een club voor zwarte vrouwen die gestudeerd hebben met 300.000 leden. Afgelopen week bracht ze een bezoek aan de sociëteit, en ze hoopt volgens politieke watchers leden in te zetten om namens haar campagne te voeren.
Wat haar ook kan helpen haar nationale naamsbekendheid te vergroten, is haar talent voor debat. Haar carrière als aanklager heeft van haar een sterke spreker gemaakt, en ze heeft dat al meermaals getoond in hoorzittingen in de Senaat. Als Harris het op een podium goed doet tegen tegenstanders als Biden of Sanders, kan dat een groot verschil maken.
Harris’ gooi naar de nominatie is allesbehalve een gelopen race. Haar team heeft laten weten dat ze al een bedrag van ‘zeven cijfers’ in kas heeft, dus ze is een serieuze kandidaat. Maar of ze het kunstje van Obama kan nadoen, is nog maar de vraag. Los van de uitdagingen die nu al op haar pad liggen, is het een politiek woelige tijd in de VS. Als ze het idealisme van Obama’s eerste campagne (Hope, Change en Yes we can) weet uit te stralen, maakt ze een kans. Maar dat geldt, helaas voor Harris, ook voor een hoop andere kandidaten bij de Democraten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
