Is Joe Biden te oud voor een tweede termijn? Kiezers en geldschieters maken zich zorgen

Als Joe Biden, nu 80, volgend jaar herkozen wordt, is hij president tot zijn 86ste. Een meerderheid van de Amerikanen voelt zich daar ongemakkelijk bij, en ook bij Democratische geldschieters zit het niet lekker.

Niet dat Biden in aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2024 geen andere zaken aan zijn hoofd heeft. Hij worstelt met een grote onpopulariteit, onder meer omwille van inflatie. De Republikeinen maken gebruik van hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden om belastend materiaal op te spitten over Hunter Biden en vader Joe. In de recentste aantijgingen beweren ze, tot dusver zonder bijhorend bewijs, dat de toenmalige vicepresident Joe Biden 5 miljoen dollar smeergeld ontving van de Oekraïense energiemaatschappij Burisma. Burisma betaalde Hunter Biden rijkelijk voor onbekende diensten – dat was al eerder bekend. Volgens de aantijgingen, die ruim uitgemeten worden op de rechtse nieuwszender Fox News, zouden zowel pa als zoon Biden 5 miljoen hebben ontvangen. Nogmaals: er wordt geen bewijs geleverd.

Daarnaast kan Biden zich ook zorgen maken over de processen tegen Donald Trump. Wat als ze diens populariteit doen toenemen? Wat als Trump vrijgesproken wordt voor de beschuldigingen rond geheime documenten? Er is in Florida maar één jurylid nodig om niet tot een veroordeling te komen. Of wat als kiezers massaal meegaan in de Republikeinse versie dat dit een politiek proces is, waarbij een Democratische regering de gedoodverfde Republikeinse presidentskandidaat wil ondermijnen?

Dat alles zijn legitieme bezorgdheden, maar geen van die zorgen is op dit ogenblik in de peilingen even hoogdringend als de leeftijd, of beter de leeftijdsverschijnselen, van de president.

Want het is niet zozeer dat hij tachtig is en bij aanvang van zijn eerste termijn al de oudste VS-president in de geschiedenis was. Trump wordt deze week 77, Bernie Sanders wordt in september 82. Over hun leeftijd maken kiezers zich minder zorgen. Sanders heeft een bypass gehad, maar hij is helder en scherp als een woestijnnacht in de winter. Trump werd al eens bevend gesignaleerd (hij had moeite om een glas water naar de mond te brengen) en hij daalde moeizaam van de vliegtuigtrap af, hij is veel te dik en negeert adviezen om te bewegen. Maar niemand kan zijn uithoudingsvermogen betwijfelen. Hij houdt op een avond meerdere, langere toespraken met een reis tussendoor.

‘Jullie noemen me oud. Ik noem het wijs’

Dat is anders voor Biden. Biden ziet er oud uit. Hij beweegt moeilijk. Zijn stem is zo zacht geworden dat hij soms nauwelijks verstaanbaar is – men laat hem een microfoon in zijn hand houden, dicht bij zijn mond, omdat hij zich door de vaste microfoon aan een spreekgestoelte soms niet verstaanbaar kan maken. Zijn omgeving ontziet hem, probeert zijn activiteiten te beperken met vrije weekends, en in de week zo mogelijk alleen publieke ontmoetingen tussen 12 en 16 uur te plannen. Biden gaf sinds hij aan de macht kwam een kwart van de interviews die Trump gaf, een vijfde van wat Obama aan interviews gaf.

In 2020 kon Biden campagne voeren zonder veel verplaatsingen – die eerste campagne verliep in volle pandemie en de lockdown maakte dat hij thuis kon blijven. Maar in 2024 zal hij de hort op moeten. Kan hij zijn niveau van activiteit dan opvoeren? Is dat nodig?

Hij kan ook wel actief zijn. Hij maakt internationale reizen. Hij wordt tijdens crisissen gewekt en komt volgens medewerkers op crisismomenten efficiënt tussen. Hij maakt grappen over zijn leeftijd. ‘Jullie noemen me oud. Ik noem het wijs’.

Hij is door zijn artsen goed voor de dienst verklaard, maar in tegenstelling tot eerdere presidenten liet hij zijn privédokter geen uitleg verschaffen over zijn situatie.

Bovenal: hij was in het verleden al geneigd tot flaters. Nu komen daar episodes bij waarbij hij de draad kwijt is.

Tijdens een geplande ontmoeting met kinderen raakte Biden onlangs in de war over zijn aantal kleinkinderen. ‘Laat me kijken. Eén in New York, twee in Philadelphia… of zijn het er drie? Neen, het zijn er drie, want ik heb een kleindochter die … ik weet het niet. Jullie verwarren me’. Hij kon tijdens die bijeenkomst niet antwoorden op de vraag welk land hij het recentst had bezocht, of welke film hij graag had gezien.

Het voorbeeld komt uit een artikel dat The New York Times vorige week over de leeftijdsverschijnselen van de president publiceerde.

Het artikel kwam er nadat de president na een toespraak op 1 juni over een zandzak was gevallen. Hij had de vorige dagen succesvolle onderhandelingen gevoerd met Republikeinen over het optrekken van de schulddrempel. Hij hield geen verwondingen over aan zijn tuimelperte, en kon zijn activiteiten die dag gewoon verderzetten. Medewerkers argumenteerden dat iedereen valt, jong en oud. Zelfs Donald Trump toonde sympathie en maande zijn publiek die dag om voorzichtig te zijn: ‘Een val is snel gebeurd’. Maar de val van Biden kreeg volop aandacht in tv-journaals en deed de leeftijdsdiscussie weer oplaaien.

‘Ik zie hem in het ijle staren’

Het is een moeilijk onderwerp. De Times kreeg veel meer boze reacties op het artikel dan positieve. Ja, Biden kent lapsussen. Maar vaak herstelt hij zich quasi onmiddellijk. Vorige week sprak hij de Britse premier Rishi Sunak aan met ‘president’, om snel te grappen dat hij hem een promotie had bezorgd.

Maar het onderwerp van de leeftijdsverschijnselen houdt zeker de kiezers bezig. Twee recente peilingen tonen een aanzienlijke meerderheid van kiezers die vindt dat Biden te oud is voor een tweede ambtstermijn. In een peiling van marktonderzoeksbureau Ipsos, die eind april afgenomen werd, bleek die meerderheid iets kleiner en iets minder fel bij de Democraten maar ook onder Democraten vond 63 procent van de ondervraagden Biden te oud om nog eens een termijn aan te vatten. In de peiling van ABC en The Washington Post, die in mei gepubliceerd werd, vond 33 procent van de ondervraagden (niet gespecifieerd naar partij) dat Biden fysiek in voldoende goede staat is om een tweede termijn aan te kunnen. Amper 32 procent vond dat hij mentaal scherp genoeg is voor zo’n tweede termijn. In beide peilingen vond ongeveer de helft van de kiezers dat Donald Trump wel voldeed aan de fysieke en/of mentale vereisten.

In focusgroepen onder Biden-kiezers die The New York Times organiseert, borrelt de leeftijd van de president spontaan op als thema. ‘Ik zie hem af en toe in het ijle staren’, aldus een man die in 2020 op Biden stemde en wiens 84-jarige vader mentale achteruitgang vertoont, ‘zowel wanneer hij een toespraak geeft als in losse opmerkingen. Het lijkt erop dat hij de draad kwijt is in zijn gedachtegang’. Vele kiezers redeneren: als Biden nu al krakkemikkig lijkt, wie kan dan voorspellen hoe hij het over een paar jaren, of over zes jaar, aan het einde van een tweede termijn, zal stellen?

Dat houdt niet alleen de kiezers bezig, meldt de krant. Alle Democratische geldschieters die de krant contacteerde, snijden ongevraagd zelf de leeftijd en de ouderdomsverschijnselen van de president als probleempunt aan. Ze zouden wat graag een jonger alternatief voor de president zien.

Zo’n alternatief is niet onmiddellijk beschikbaar. Tijdens zijn eerste campagne had Biden zelf even gesuggereerd dat hij een overgangspresident zou worden, en dat vicepresident Kamala Harris hem zou opvolgen. Hij slikte snel weer in dat hij na één termijn zou terugtreden. Ondertussen blijkt Harris nog minder populair dan Biden. Biden argumenteert publiekelijk en privé dat hij de enige is die Trump heeft verslagen, en dat opnieuw kan doen.

De Democratische kandidaten die zich wel als alternatief aangemeld hebben, zijn relatief marginaal. Ondanks die marginaliteit scoren ze niet zo slecht in de peilingen. Robert Kennedy jr. (telg van de beroemde familie, zoon van de doodgeschoten Robert Kennedy, maar zijn familie neemt afstand van zijn kandidatuur) voert onder meer campagne tegen vaccinatie en kan, zonder dat hij veel publiciteit krijgt, in sommige peilingen op 16 tot 20 procent van de primary-stemmen rekenen. Marianne Williamson, een kandidate die new age en sociale maatregelen combineert in haar programma, en die nog minder publiciteit krijgt, zit volgens peilingen rond 8 procent bij de Democratische primary-kiezers.