Iran trekt in het Midden-Oosten aan veel touwtjes. Maar blijft het zelf buiten de vuurlinie?
Een maand geleden was er nog sprake van een detente. Israël sloot akkoorden met verschillende Arabische landen en daar zou ook Saudi-Arabië bij aansluiten. Er leek een dooi op komst tussen de aartsvijanden Iran en Saudi-Arabië. De Verenigde Staten lieten oogluikend toe dat Iran meer olie exporteerde. Washington en Teheran wisselden gevangenen uit en de VS maakten voor Iran zelfs 6 miljard dollar vrij van de bevroren inkomsten uit de olie-industrie. Dat hele pad naar ontspanning is door Hamas aan flarden geschoten.
Hamas maakt deel uit van een ketting van radicale milities die voor geld en wapens afhankelijk zijn van Teheran. Als een spin in haar web spon Iran aan dat netwerk in landen met een weinig stabiele overheid. Denk daarbij, afgezien van Hamas, aan de Hezbollah in Libanon, de Houthi’s in Jemen en radicale sjiitische groepen in Syrië en Irak. Iran lijkt niet te hebben geweten wat Hamas begin oktober van plan was, maar het kan met zijn netwerk een soort oorlog bij volmacht voeren zonder zelf op de voorgrond te treden. Die tactiek heeft voor- en nadelen.
Net als met de altijd schimmige uitbouw van zijn nucleaire capaciteit wil Teheran daarmee onzekerheid en instabiliteit creëren. Bondgenoot Rusland ziet het graag gebeuren. Dat de toenadering tussen Israël en Saudi-Arabië nu op de lange baan is geschoven, is voor Iran alvast winst. Het wil in de eerste plaats toch voorkomen dat het geïsoleerd wordt tussen allemaal soennitische moslimlanden, die samenwerken met Israël. Daarbij jaagt de nieuwe onrust in het Midden-Oosten de olieprijs omhoog. Dat brengt geld in het laatje en zadelt Joe Biden in de VS op met een hogere inflatie, die hij kan missen als kiespijn.
Ali Khamenei en co. moeten de Amerikanen ook niet te veel tegen de kar rijden.
Maar uiteindelijk speelt Iran met zijn schaduwoorlog toch een gevaarlijk spel. Zijn bevolking wil niet meer opdraaien voor de dure buitenlandse avonturen van het regime en voor wat in Gaza en Libanon gebeurt. Nadat vorige week opnieuw een meisje is gestorven na een incident over het dragen van een hoofddoek, dreigt een volgende storm van protest. Bovendien moet Iran de Amerikanen ook niet te veel tegen de kar rijden. Als door Iran gesteunde milities Amerikaanse troepen in de regio blijven aanvallen, zal het niet zelf uit de vuurlijn blijven. De vraag is trouwens in hoeverre het alle tentakels van zijn netwerk nog voldoende onder controle heeft. Wat die uitvreten, kan gemakkelijk in het gezicht van de ayatollahs ontploffen.
