Jonathan Holslag
‘India blijft teleurstellen en dat is slecht nieuws voor de rest van de wereld’
India is een cruciaal land in de Aziatische machtsorde. Een sterk India helpt de regionale machtsbalans in evenwicht te houden, terwijl een zwak India kan ontaarden in een brandhaard. Helaas blijft het land teleurstellen. Na acht jaar regeren is het beleid van premier Narendra Modi nog steeds onsamenhangend en onvoorspelbaar. Modi en zijn ministers koketteren graag met nuchtere machtspolitiek. ‘De staat komt voor ideologie’, opperde hij onlangs. Maar ideologie speelt een prominente rol in zijn regering.
Dat blijkt in eerste instantie in het binnenlandse beleid. De laatste weken probeerde de nationale veiligheidsadviseur, Ajit Doval, de relaties met de moslimminderheid te verbeteren en beloofde de regering zorg te zullen dragen voor de moslims die armoede lijden. Die initiatieven kwamen er evenwel pas na jaren van hindoenationalisme. Anti-islamitische opmerkingen blijven schering en inslag bij Modi’s hindoepartij BJP en de verwante massaorganisatie RSS.
India blijft teleurstellen en dat is slecht nieuws voor de rest van de wereld.
Wellicht probeert Delhi nu vooral partners in het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië te sussen. Maar geweld tegen moslims – en tegen christenen – blijft wijdverspreid. De voorbije jaren heeft de hindoenationalistische propaganda vooral op lokaal vlak een oncontroleerbare cascade van incidenten in gang gezet. Bendes denken straffeloos hun gang te kunnen gaan en lokale politici gaan via sociale media hard tekeer. Uiteraard lokt het hindoenationalisme tegenstand uit. Maar de geest is uit de fles en het zal moeilijk zijn om hem er opnieuw in te krijgen.
Dat komt vooral omdat Modi weinig economische resultaten kan voorleggen. De premier blijft populair en de hindoemeerderheid lijkt op dit moment geen alternatief te zien. Maar peilingen wijzen uit dat de bevolking zich zorgen maakt om de economie. Hogere prijzen geselen India net zoals vele andere landen en zijn grotendeels het resultaat van de geopolitieke onzekerheid. Bovendien heeft Delhi te kampen met onderliggende, chronische problemen. De Indiase groei valt tegen. Sinds 2014 nam de productie per hoofd jaarlijks met nog geen vier procent toe. Dat is aanzienlijk minder dan in China. Zelfs de maakindustrie groeit nog steeds trager dan in China.
Ook vorig jaar, ondanks de oplopende spanningen en China’s bizarre optreden tegen covid-19, bleven buitenlandse investeerders meer voor China kiezen. Amerikaanse bedrijven investeerden 4 miljard dollar in China, Hongkong inbegrepen, tegenover 3 miljard dollar in India. Zuidoost-Azië profiteert van het wantrouwen tegenover China, India amper. Het steekvlamnationalisme van de BJP speelt daar een rol in, maar ook ‘s lands gebrekkige infrastructuur. Met ongeveer evenveel mensen produceert China bijvoorbeeld zeven keer meer elektriciteit. Ook op het vlak van onderwijs boekt India niet veel vooruitgang.
De hindoenationalistische propaganda heeft een oncontroleerbare cascade van incidenten in gang gezet.
India vindt die vergelijking met China verschrikkelijk, maar ze is wel relevant. Ook op buitenlands vlak schippert Modi tussen realpolitik en emotie. India heeft briljante diplomaten en minister van Buitenlandse Zaken Subrahmanyam Jaishankar is een van de schranderste strategen op dit moment. Toch is het moeilijk peil te trekken op het buitenlandse beleid. Voor een arm land is het begrijpelijk dat het inspeelt op het Russische aanbod om goedkoop energie en kunstmest te leveren. Het is eveneens begrijpelijk dat Delhi het grensconflict met China niet wil laten escaleren.
Maar wat is het doel van het Indiase veiligheidsbeleid? Stilaan wordt het land overal meewarig aangekeken, in het Midden-Oosten, in China, in de Verenigde Staten en in Europa. Recent werden vrijhandelsgesprekken met Europa heropgestart, maar in de Brusselse wandelgangen blijven beleidsmakers sceptisch. India blijft teleurstellen en dat is slecht nieuws voor de rest van de wereld.
