‘Ik krijg een berichtje: ‘Obama is in het gebouw”

Trees Vandamme (22) is een masterstudente Russische Studies aan de KU Leuven. Vorig academiejaar bevond ze zich op uitwisseling in Voronezh, Rusland en momenteel doet ze stage voor de Europese Delegatie bij de Verenigde Naties in New York. Drie maanden lang rapporteert ze Brussel over wat er gezegd werd in de Veiligheidsraad, alsook ons over haar gebeurtenissen in the Big Apple.

4 mei, de eerste warme lentedag in New York City en voor mij ook de eerste werkdag op de Europese Delegatie van de Verenigde Naties. Deze laatste organisatie, waar alle belangrijke resoluties worden aangenomen en dat het centrum vormt van internationale vredesoperaties, is slechts twee straten verwijderd van onze torenhoge EU-kantoren.

Na een rondleiding doorheen een wirwar van gangen, worden we opgesplitst in verschillende comités naargelang ons cv. Ik beland bij political affairs, samen met nog een Spaanse stagiair en twee Duitse studenten. We installeren ons aan ons gloednieuwe bureau en ontmoeten de interns die ons voorgingen en binnenkort vertrekken. Zij verzekeren ons meteen dat de werking van de VN met zijn talloze structuren niet zo moeilijk is als het lijkt, maar wel dat er drukke weken voor de boeg liggen.

Geheimhoudingsplicht

De hele maand mei vindt een conferentie plaats in de Verenigde Naties omtrent de Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons (NPT), waarbij afgevaardigden van de meeste lidstaten aanwezig zijn en er heel wat Engelstalige verslagen moeten worden geschreven voor Brussel. Helaas wordt ons ook continu gewezen op onze geheimhoudingsplicht wat betreft interne informatie, zelfs tijdens de befaamde Delegate’s Lounge op vrijdagavond. Daar krijgen we de kans om de stagiairs van andere delegaties en diplomaten bij de VN te ontmoeten en te netwerken bij een drankje (of twee). We moeten ons echter goed in de oren knopen dat gevoelige politieke onderwerpen niet horen bij de informele sfeer die er heerst.

Onze laatste taak van de dag is een regio uitkiezen, die we de komende weken onder onze vleugels zullen nemen onder het toezicht van een Europees diplomaat. Naast NPT zullen we regelmatig vergaderingen van de Veiligheidsraad mogen bijwonen die betrekking hebben op dit gekozen onderwerp. Terwijl ik met mijn Tsjechische begeleider Pavel de agenda voor de Balkan en Oekraïne overloop, krijg ik een WhatsApp-berichtje van Marvin, mijn Duitse collega. ‘Trees, Obama is in de VN!’. Dit beloven uiterst interessante weken te worden in the Empire State, bedenk ik me terwijl ik me door een jungle van mensen en treinsporen een weg naar huis baan.

Migratiecrisis

Na een weekend heerlijk struinen door de vele parken die New York rijk is, maak ik me klaar voor de eerste echte werkweek. De aftrap wordt meteen gegeven met een conferentie in de Veiligheidsraad, waarbij EU-buitenlandchef Federica Mogherini eregaste is. Ze komt er spreken over de migratiecrisis in de Middellandse Zee die Europa al jaren kopbrekens bezorgt. In een korte, maar krachtige uiteenzetting legt Mogherini de nadruk op het redden van mensenlevens en het ontmantelen van de criminele organisaties die verantwoordelijk zijn voor de tragische verdrinkingsdood van vele Afrikaanse vluchtelingen. Ook hamert ze op het belang van een gecoördineerde samenwerking met de ‘legitieme’ regering in Libië om te vechten tegen mensensmokkel. De leden van de Veiligheidsraad mogen achteraf één voor één reageren, maar veel nieuwe zaken leer ik niet bij.

De 15 landen lijken bijzonder creatief in het herhalen van Mogherini’s standpunt op de meest uiteenlopende manieren. De echte discussie zal later achter gesloten deuren plaatsvinden tijdens de zogenaamde Closed Consultation. Helaas mogen alleen de huidige leden van de Veiligheidsraad aanwezig zijn bij dit meest relevante deel van de bijeenkomst. Voor ons is het dus wachten op de officiële goedkeuring van een VN-resolutie voor militaire interventie aan de Libische kusten.

In de pers doen geruchten echter de ronde dat China en Rusland hun vetorecht zullen inzetten om een VN-mandaat tegen te gaan. Afwachten is dus de boodschap, waarna een vriendin en ik ons haasten naar de volgende vergadering.

Op ons veeleisende programma staan onder meer de dagelijkse doorlopende vergaderingen van de NPT, die de praktische uitvoering van het non-proliferatieverdrag van de afgelopen vijf jaar evalueren. We wonen een side-event bij, georganiseerd door het Verenigd Koninkrijk. Ik kan niet zeggen dat ik bijzonder vertrouwd ben met het onderwerp van de zitting, dat als titel ‘Promoting peaceful uses – developing the strategy and vision for the civil nuclear industry in the UK’ draagt. Al dan niet voorkennis hebben maakt gelukkig niet veel uit – een vlotte pen hebben daarentegen komt wél goed van pas. We noteren blindelings alles wat gezegd wordt, waarna we bij aankomst op de EU-delegatie gauw een rapportje ineen knutselen.

Onze Poolse coördinator voor kwesties inzake ontwapening lijkt tevreden met het resultaat en wij gaan met een voldaan gevoel op weg naar onze laatste bestemming van de dag: het huis van het Hoofd van de Europese Delegatie voor de VN, oftewel de voormalige woonplaats van Mick Jagger!

Bij een ondergaande New Yorkse zon wijzen we de 230 uitgenodigde ambassadeurs en hun partners de weg naar de bar of we nemen hun elegante mantels aan. Het is een bevreemdende ervaring, waarin ik in mijn gedachtewereld deel uitmaak van een eeuwenoude koninklijke traditie. In werkelijkheid komen de genodigden even langs om hun gezicht te laten zien, hun naam in het gastenboek te schrijven en enkele politieke kussen uit te wisselen met bevriende diplomaten. Iedereen wil laten zien dat hij of zij op deze stijlvolle receptie aanwezig was naar aanleiding van Europadag.

De volgende dagen spendeer ik het merendeel van mijn tijd in de Veiligheidsraad. Samen met mijn begeleider Pavel bezorg ik de Europese verklaringen omtrent de laatste ontwikkelingen in Bosnië-Herzegovina. We luisteren naar de inleiding van de Hoge Vertegenwoordiger Valentin Inzko, die hoopvol naar de toekomst kijkt nu de nieuwe regering in Sarajevo eindelijk gevormd is. Daarnaast neem ik notities van de Kroatische, Servische, Bosnische en Russische standpunten, terwijl Pavel de standpunten van de overige leden voor zijn rekening neemt.

Verwarring

Bijna alle deelnemende landen gaan akkoord met een blijvende steun aan het voormalige Joegoslavische land, in de eerste plaats om de hoge jeugdwerkloosheid aan te pakken en een verdere braindrain te voorkomen. De Russische VN-ambassadeur Vitaly Churkin daarentegen heeft enkele sceptische opmerkingen klaar. Zo wijst het land ons terecht, omdat het ondemocratisch zou zijn Bosnië een toekomstige integratie in de Europese Unie en de NATO op te leggen. Pavel ziet de verwarring op mijn gezicht (‘Wat doen we hier nu mee?’) en relativeert meteen de Russische commentaren. Voor hem is dit intussen dagelijkse kost en ik besef wat voor een groentje ik nog ben in de wereld van de internationale diplomatie.

Op woensdag vindt vervolgens een urenlang debat plaats omtrent het gebruik van Small Arms and Light Weapons (SALW, de duizenden afkortingen ken je hier maar beter zo snel mogelijk uit je hoofd). Meer dan vijfenzestig landen passeren de revue en zeggen allemaal min of meer hetzelfde, namelijk dat de illegale wapenhandel een halt moet worden toegeroepen om menselijk leed te verzachten. Enkele specifieke landen, waaronder Israël, maken wel van de gelegenheid gebruik om in een emotioneel relaas hun negatieve ervaringen met wapengebruik door de vijand te delen en zo de eigen politieke standpunten in de verf te zetten. De persoonlijke getuigenis van Nigeria, waar Boko Haram het noorden van het land terroriseert en dus zeer betrokken is in de problematiek, roept op tot onmiddellijke actie. Mijn aandacht wordt echter pas opnieuw gewekt tegen het einde van de avond, wanneer Rusland en Oekraïne mekaar op diplomatische wijze verwijten naar het hoofd beginnen te slingeren.

Ten slotte staat er een al even actueel en productief debat op mijn planning: seksueel misbruik door VN-soldaten tijdens vredesmissies. Een onderwerp dat slechts enkele weken geleden aan het licht kwam en sindsdien overal ter wereld besproken werd.

Ik voel me vereerd dat ik deze belangrijke besprekingen vanop de eerste rij mag meemaken, al kijk ik stilaan ook uit naar het weekend. Dan staat ‘De toerist uithangen’ in het adembenemende New York City al even vetjes in mijn digitale agenda ingepland.