Hoe Tadej Pogacar de jongste Tourwinnaar werd: ‘Hij heeft ons vermorzeld’

In 55 minuten en 55 seconden zette Tadej Pogacar de Ronde van Frankrijk op zijn kop. Een wending die niemand zag aankomen, de renner zelf inbegrepen.

Die slecht zittende pothelm was hét beeld van deze Tour. Een geel, wiebelend gevaarte dat langzaam naar achteren schuift, de haarlijn van Primoz Roglic ontbloot en van links naar rechts slingert op het ritme van de wanhoop waarmee de coureur vaart in zijn cadans probeert te steken. Primoz Roglic was op koers om de Ronde van Frankrijk te winnen, maar in de laatste tijdrit, op één dag van Parijs, groeit gaandeweg, kilometer na kilometer, het besef dat het toch niet zal lukken. Dat de Sloveen, na een Tour die hij van aan de start domineerde, zijn asfpraak met de geschiedenis toch zal missen. Een 21-jarige landgenoot, nota bene een Tourdebutant, pleegt die dag de perfecte hold-up. Hoe kon dat gebeuren?

Achteraf zullen talloze tooganalisten beweren dat zij het wel zagen aankomen, maar de ochtend voor de tijdrit denkt maar één man dat Tadej Pogacar de Ronde van Frankrijk gaat winnen, en het is niet eens Pogacar zelf. Allan Peiper, de Belgisch-Australische ploegleider van Pogacars Team UAE, heeft een plan beraamd. In de laatste weken van de voorjaarslockdown hoorde Peiper dat hij, en niet Neil Stephens, eerste ploegleider zou worden in de Tour de France, en dus de man is die de tactiek uitzet. Zulke kansen zijn schaars, Peiper zoekt waar hij het verschil kan maken.

Zodra de grenzen opengaan, rijdt hij vanuit zijn woning in Geraardsbergen naar Frankrijk. Niet naar de Alpen of de Pyreneeën, maar naar de Vogezen, waar op de voorlaatste dag van de Tour een tijdrit wordt gereden op La Planche des Belles Filles. Het is een berekende gok. Peiper weet dat zijn pupil Pogacar een goeie tijdrit in de benen heeft en aan het einde van een grote ronde doorgaans nog sterker wordt. Hij denkt: wie weet overleeft Pogacar de bergen en kan hij op la Planche opschuiven naar de top vijf. Van de gele trui is in de verste verte geen sprake.

Twee keer rijdt de ploegleider het parcours van de tijdrit met de auto, één keer met de fiets. Hier liggen kansen, denkt Peiper, die een ministage voor Pogacar regelt in de Vogezen. De rit valt op te splitsen in twee bijna tegenstrijdige parten. Eerst een goed rollend deel van 30 kilometer, haast vlak. Voer voor tempobeulen, mannen met vermogen. Daarna de berg. La Planche des Belles Filles is de nieuwe klassieker onder de Tourcols. Pas in 2012 voor het eerst beklommen en sindsdien al vijf keer bezocht. De col prikt meteen en wordt aan het eind zelfs nog lastiger. Voor Peiper kan er geen discussie zijn: hier moet van fiets gewisseld worden. Een stijve tijdritfiets voor de 30 stoempkilometers, maar nadien heb je een wendbare klimfiets nodig. De ploegleider besluit een speciaal juniorenverzet te monteren, met kleinere tanden tussen de tandwielkroontjes. Renners houden daar normaal niet zo van. Alsof zo’n amateursverzet hen in hun beroepseer krenkt.

Als een pitcrew uit de formule 1 oefent Team UAE de fietswissel in. Eerst duurt de wissel 14 seconden, maar de mecaniciens scheren er uiteindelijk nog 7 seconden af. Niet alleen het tijdverlies op zich maakt uit, minstens zo belangrijk is dat de renner in het ritme blijft. Bij de laatste test nadert Pogacar het bergrecord op La Planche van Romain Bardet tot 10 seconden. Na eerst 30 kilometer volle bak te zijn gegaan en met de fietswissel erbij. Hier gaan ze in september van opkijken, grijnst Allan Peiper.

De Australiër lijdt aan prostaatkanker. Vlak voor de Ronde van Frankrijk zou hij de uitslag krijgen van een belangrijke scan, maar Peiper vraagt zijn dokter dat nieuws nog even voor zich te houden. Hij vreest dat de dokter hem zal aanraden thuis te blijven. Peiper raakt op zijn geïmproviseerde stage onder de indruk van Pogacar. De twee kennen elkaar niet zo goed, Pogacar werkt meestal met Neil Stephens. Wat een dadendrang heeft de Sloveen, wat een ijver. Pogacar zat twee weken opgesloten in een hotel in de Emiraten toen de UAE Tour werd stopgezet wegens het coronavirus. Die verloren tijd moet zo snel mogelijk worden ingehaald. Uit pure geestdrift zou Pogacar zijn stuurstang doormidden trekken. Peiper begint erin te geloven. Misschien zit de top drie erin?

Wespensteek

Het Jumbo-Visma van Roglic bereidt zich voor op een ander type koers. De Nederlanders willen Ineos Grenadiers, het vroeger Team Sky, kloppen op hun eigen terrein. Al vroeg in het seizoen begrijpen ze bij Jumbo-Visma dat Ineos vierkant draait. Egan Bernal, Geraint Thomas en Chris Froome zijn een schim van hun vroegere zelf – de laatste twee starten zelfs niet in de Tour. Jumbo-Visma moet dus zelf de koers in handen nemen. Gelukkig hebben ze daar alle wapens voor: Tony Martin en Wout van Aert voor het vlakke, Robert Gesink, George Bennett en Sepp Kuss voor de bergen, aangevoerd door de beslagen kopmannen Primoz Roglic, Tom Dumoulin en Steven Kruijswijk.

De aanloop naar de Tour brengt veel goed nieuws voor Jumbo-Visma en een beetje slecht. Op hoogtestage blijkt dat Van Aert een fenomenaal niveau haalt. In andere tijden zou het team voor hem gewerkt hebben, maar nu er uitzicht is op geel, moet de Kempenaar zich in dienst stellen. Wat hij met alle plezier doet. Primoz Roglic neemt in de voorbereidingskoersen met gemak de maat van Bernal. George Bennett wint de Gran Piemonte, Wout van Aert en Sepp Kuss zijn de revelaties van de Dauphiné, die toch in mineur eindigt. Roglic en Kruijswijk vallen en bij die laatste is het zo ernstig dat hij past voor de Tour.

Primoz Roglic haalt de start, maar zit met twijfels. Bij de Tourstart in Nice bekent hij aan Van Aert dat hij zich niet te best voelt. Daar valt weinig van te merken. In de eerste bergrit knalt Roglic iedereen uit zijn wiel. De volgende dagen wint Wout van Aert twee etappes. In het peloton staan de renners van Jumbo-Visma bekend als ‘de Wespen’, wegens hun zwart-gele outfit. Wel, die wespen prikken de tegenstand lek. Richie Porte spreekt na de Grand Colombier over ‘killer wasps’ die er een ‘brutale wedstrijd’ van maken. Thibaut Pinot, Nairo Quintana, Romain Bardet… de ene concurrent na de andere valt af. Na de Grand Colombier gooit Egan Bernal de handdoek in de ring, tureluurs gereden door Wout van Aert.

Terwijl Jumbo-Visma indruk maakt en de overwinningen opstapelt, houdt Team UAE zich gedeisd. Peiper krijgt boze telefoons van de teameigenaars, die de koers op tv volgen in Dubai. Waarom springen de renners niet mee in ontsnappingen, willen de geldschieters weten. Waarom komen we niet in beeld? Allan Peiper is slim genoeg om de oliesjeiks niet rechtstreeks tegen te spreken, maar pepert zijn renners desondanks in dat ze absoluut niet mee mogen gaan in ontsnappingen.

De Ronde van Frankrijk is amper onderweg en Peiper, die zo veel van de Tour had verwacht, rijdt met een halve ploeg. Fabio Aru en Davide Formolo vallen uit. Marco Marcato sukkelt met een blaasontsteking en David de la Cruz met een barstje in zijn heiligbeen. Verder is er nog sprinter Alexander Kristoff en zijn vaste helper Vegard Stake Laengen. Beiden zijn in koers van weinig nut voor een klassementsrenner, toch had Pogacar de Tour misschien niet gewonnen zonder die twee.

Alexander Kristoff wint de allereerste rit en tempert zo de druk uit Dubai. Maar in etappe 7 krijgt Peipers plannetje om stil dichterbij te sluipen in het klassement een wespensteek: Jumbo-Visma trekt het peloton uiteen in waaiers. Wout van Aert wint de rit, Pogacar verliest 1’21” en lijkt uitgeteld. Dan toch maar ten aanval. Het moet.

98 procent zeker

Na de Pyreneeën hebben de Arabische eigenaren van Team UAE niets meer te klagen. In de rit naar Loudenveille ontsnapt Tadej Pogacar uit de groep met de favorieten. De jonge Sloveen neemt 40 seconden terug. Eén dag later, in Laruns, wint Pogacar de rit in een sprint met Roglic. Die is niet teleurgesteld, want hij pakt de gele trui. Definitief, denkt heel het peloton. In de volgwagen van Jumbo-Visma weten ze nu dat het gevaar van Pogacar komt, maar ruimte om van tactiek te veranderen is er niet. Tom Dumoulin is teruggevallen in de rangschikking, en daarmee vervliegt ook hun kans om eventueel te pokeren met een tweede klassementsman. De Nederlanders blijven het peloton mennen vanuit het idee dat ook Pogacar vroeg of laat breekt, wellicht in de Alpen.

Het plan lijkt te lukken. Op de Col de Loze verliest hij 15 seconden op Roglic. En dan laat Jumbo-Visma het na om de laatste concurrent knock-out te slaan. De etappe naar La Roche-sur-Foron is geenszins de zwaarste rit uit de Tour, maar iedereen loopt op zijn tandvlees. De col eindigt op een gravelstrook, die er voor Pogacar te veel aan is. Voor het eerst in de Tour oogt de jonge Sloveen vaal. Met de moed der wanhoop klampt hij aan in een favorietengroep die uit tien renners bestaat, onder wie vier stuks van Jumbo-Visma. De etappe is net niet lastig genoeg. Pogacar overleeft, Van Aert wint de groepssprint.

In het Nederlandse kamp is men er nu wel gerust op. De Tour zal hen niet meer ontglippen. ’98 procent zeker’, heet het intern. Een vervelend akkefietje is dat Merijn Zeeman, de tacticus bij Jumbo-Visma, uit de Tour wordt gezet. Een UCI-commissaris demonteert na La Roche-sur-Foron de fiets van Primoz Roglic, op zoek naar een motortje. De pedaalkruk breekt en Zeeman springt uit zijn vel. Illustratief voor de zenuwachtigheid in de ploeg, zal men naderhand beweren, maar de Nederlanders zelf vonden dat dat nogal meeviel.

Waarom zich zorgen maken? Primoz Roglic heeft bijna een minuut voorsprong. Er rest alleen nog de tijdrit en daar is Roglic normaal beter in. Tadej Pogacar rijdt pas zijn tweede profseizoen, er zijn weinig vergelijkingspunten, maar bij Jumbo-Visma nemen ze de tijdrit in de Vuelta van 2019 als referentie. Die ging van Jurançon naar Pau: 36 kilometer, net als de tijdrit van dit jaar in de Tour, maar wel minder lastig. Roglic won die tijdrit. Pogacar, toen verwikkeld in een hevige strijd voor het klassement, eindigde op 1’29”. Na Dylan Teuns, toch bepaald geen specialist. Bij Jumbo-Visma zijn er wél specialisten. Er wordt stil gedroomd van de top drie voor het team in de tijdrit met Roglic, Dumoulin en Van Aert. Als ultiem statement dat Jumbo-Visma de rest heeft gedegradeerd.

Het pacing plan voor Primoz Roglic luidt als volgt: ze gaan ervan uit dat Roglic in de vlakke 30 kilometer minstens 30 seconden wegrijdt van Pogacar. Op de col moet Roglic die voorsprong verdedigen. Bij Jumbo-Visma denken ze dat hun kopman bergop hoogstens 15 seconden toegeeft. Het lijkt ongewoon voor een team dat alles haarfijn plant, maar de keuze om onderweg van fiets te wisselen, laten ze aan de renners. Van Aert wil zeker wisselen, Dumoulin zeker niet en Roglic beslist ’s ochtends pas dat ook hij bij het aansnijden van de col een andere fiets neemt. De eerste uren loopt alles op rolletjes. Van Aert zet de voorlopig snelste tijd neer. Even later wordt hij geklopt door teammaat Dumoulin, die op La Planche des Belles Filles zijn Tour glans wil geven. Dumoulin is een beest in dit werk. Na de aankomst vertrouwt hij zijn ploegmaats toe dat hij onderweg moest denken aan het WK van 2017, toen hij wereldkampioen werd op een vergelijkbaar parcours. De Nederlander staat perplex wanneer hij op anderhalve minuut wordt gereden door Pogacar.

Bij Team UAE staan ze ervan te kijken hoe cool hun kopman deze cruciale dag aanpakt. Tadej Pogacar slaapt lekker lang uit. Het voorlopige klassement? Tips van ploegmaats die hun tijdrit al reden? Een peptalk? Het parcours verkennen? Voor de jonge Sloveen hoeft het allemaal niet, no stress. Hij trekt zich terug voor een dutje en rijdt wat op de rollen. Pogacar voelt zich goed en wil knallen in de tijdrit, maar de gele trui lijkt onbereikbaar, denkt hij, al wordt dat binnen de ploeg niet met zo veel woorden gezegd. Roglic is niet alleen favoriet voor geel, maar ook voor de tijdrit. Ttoch zien ze bij Team UAE een sprankel hoop. Op het Sloveens kampioenschap tijdrijden eind juni won Pogacar nipt van Roglic. Het verschil was 9 seconden, over 15,7 kilometer.

Open mond

Ondanks zijn relaxte aanpak vlamt Tadej Pogacar als een bezetene. Na de vlakke 30 kilometer klokt hij af op amper 1 seconde achter superspecialist Tom Dumoulin. Roglic knalt óók. Op het vlakke stuk trapt hij 10 watt meer dan het pacing plan had voorzien. Toch rijdt Pogacar 36 seconden van hem weg. Hoogst onverwacht, maar geen man overboord. Als Roglic, zoals gepland, 15 seconden verliest op de berg wint hij nog altijd nipt de Ronde van Frankrijk.

De waarheid ligt op La Planche des Belles Filles. In de volgwagen van Team UAE ontploft een bom euforie wanneer ze beseffen wat staat te gebeuren. ‘ This is for the Tour de France, mate! Yellow jersey, white jersey and polkadot jersey: it’s all for you, Tadej!‘ roept Allan Peiper. Nadien wordt gezegd dat Pogacar vleugels kreeg van de tussentijden, maar de Sloveen zegt zelf dat hij geen communicatie vanuit de wagen hoorde, door het lawaai van de fans.

Roglic hoort zijn volgwagen luid en duidelijk, jammer voor hem. Halverwege de col, in het dorpje Plancher-les-Mines, neemt een vaste chrono de tijd op. Het verdict valt: Roglic staat al 1’22” achter. Dat is niet meer goed te maken. Tom Dumoulin en Wout van Aert volgen de koers aan de aankomst op groot scherm, met het idee straks een feestje te bouwen met hun kopman. Hun monden vallen open wanneer de tijd van Plancher-les-Mines in beeld verschijnt.

Er zijn ploegleiders die hun renner een rad voor de ogen draaien, maar bij Jumbo-Visma communiceert de volgwagen eerlijk: Primoz Roglic zal de Tour niet winnen. Op anderhalve kilometer voor de top breekt de gele trui. De flauwte duurt niet lang. Een seconde of twintig laat hij liggen. In de eindafrekening maakt het niets uit, maar binnen de ploeg wordt Roglic geprezen omdat hij zich zo snel herpakte. Bij het overschrijden van de meet zijgt de geslagen renner neer. Zijn stomverbaasde teammaats vinden zelf amper de kracht om hun kopman recht te helpen. Primoz Roglic weet dat hij nog één belangrijke taak heeft: zijn jonge landgenoot feliciteren met diens verbluffende prestatie.

‘Pogacar heeft ons vermorzeld’, luidt het oordeel van Merijn Zeeman. Het finale verschil bedraagt net geen 2 minuten. Dat is zo veel dat het niet aan de fietswissel gelegen kan hebben en al zeker niet aan een slecht zittende helm. ‘Het lag niet aan de helm, het lag aan de benen, ‘ reageert de immer onderkoelde Roglic, die in het team bekendstaat als een droge komiek. Jumbo-Visma laat naderhand de wattages van de tijdrit inkijken door de krant Algemeen Dagblad. Dat gebeurt normaal nooit wegens te concurrentiegevoelig. Blijkt dat Roglic een tijdrit van wereldniveau reed, behalve dan die twintig flauwe seconden toen hij besefte dat hij zou verliezen. Het AD laat zijn lezers zelf conclusies trekken, maar noemt de tijdrit van Tadej Pogacar besmuikt ‘de prestatie van het decennium’. Die verdachtmakingen schuiven ze bij Team UAE terzijde. Peiper en Pogacar vallen elkaar in de armen. De Australiër twijfelde eraan of hij door zijn ziekte wel sterk genoeg zou zijn om deze Tour mee te maken. Nu prevelt hij een schietgebed.