Stilaan rijst de vraag hoe de toekomst van Syrië eruit kan zien. En vooral: wie die toekomst zal betalen.
Bashar Al-Assad en zijn bondgenoten maken zich op voor wat de laatste fase in de oorlog in Syrië kan zijn. Ze belegeren de provincie Idlib, de enige die nog in handen is van rebellen en allerhande groepen moslimextremisten. Er zitten ook drie miljoen burgers bij elkaar, waarvan goed de helft uit binnenlandse vluchtelingen bestaat. Er wordt gevreesd voor het zoveelste humanitaire drama – waarbij de kans bestaat dat een volgende vluchtelingenstroom op gang komt richting Turkije en Europa.
Het Westen krijgt met de wederopbouw de kans om in Syrië weer een voet tussen de deur te zetten.
Met de aanval op Idlib is de burgeroorlog zo goed als beslecht. Koerdische milities bezetten nog altijd de hele oostelijke oever van de Eufraat. Maar ze voelen zich in de kou gezet door de beslissing van Donald Trump om de Amerikaanse interventie in Syrië stop te zetten en zijn met Damascus in een dialoog gestapt over autonomie.
Met Idlib ligt ook de vraag op tafel hoe het verder moet met Syrië. Het Westen legt er zich bij neer dat Assad voorlopig een deel van het verhaal blijft. Er is tegelijk al becijferd dat de wederopbouw van het land honderden miljarden euro’s zal kosten. De bondgenoten van Syrië in de oorlog, Rusland en Iran, hebben dat geld niet. Assad kijkt naar China, maar veel zal toch van het Westen moeten komen. Tijdens zijn recente gesprek met Angela Merkel hield Vladimir Poetin de Europeanen een wortel voor: het opheffen van de sancties tegen Syrië en een snelle wederopbouw zullen ervoor zorgen dat de vluchtelingen, die nu bijvoorbeeld in Duitsland voor politieke problemen zorgen, weer naar huis kunnen. Merkel wil daarover nadenken, maar alleen als er in een politiek proces wordt voorzien dat tot vrije verkiezingen leidt. Zodat de vluchtelingen ook veilig kunnen terugkeren – wat nu niet zeker is.
Poetin vond in The New York Times een medestander in de voormalige Amerikaanse president en Nobelprijswinnaar Jimmy Carter. Die betoogt dat de sancties tegen Syrië op de schop mogen, als dat de economische relance van het land vooruithelpt. Van belang, zegt Carter, is niet alleen dat vluchtelingen terugkeren. Van belang is vooral dat jonge mensen snel een toekomst zien. Anders vallen ze weer in de handen van extremisten. Het Westen krijgt met de wederopbouw de kans om in Syrië weer een voet tussen de deur te zetten. Het kan daarmee ook helpen voorkomen dat het land een failed state wordt in het hart van het Midden-Oosten. Na de oorlog is dat het volgende absolute doemscenario.
